Marian Bogusz, konstrukcja przestrzenna, 1967, blacha stalowa i pręty metalowe malowane, Aalborg, fot. 2007
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźba Mariana Bogusza w Aalborgu
Marian Bogusz, konstrukcja przestrzenna, 1967, blacha stalowa i pręty metalowe malowane, Aalborg, fot. 2007
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Rzeźba Mariana Bogusza w Aalborgu
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001320-P

Rzeźba Mariana Bogusza w Aalborgu

Identyfikator: POL-001320-P

Rzeźba Mariana Bogusza w Aalborgu

„Pozornie wspiera się na lekkiej, ażurowej podstawie z napiętych, ukosami mijających się strun. Górą wygięte koliście pasma blachy rozbudowują się szeroko jak korona drzew lub fale pulsujące zmiennym rytmem. Pierwiastek organiczny wchodzi tu w konflikt z konstruktywistyczną strukturą. Zastosowane barwy nie łagodzą, ale wzmagają wymowę emocjonalną tej skomplikowanej formy przestrzennej” - tak opisywała Bożena Kowalska w roku 1969 głośne już wówczas dzieło polskiego artysty zrealizowane w Danii. Owa konstrukcja o skomplikowanej strukturze, z wielokrotnie przenikających się wstęg, z oddali przybierała kształty, które sam twórca kojarzył z formą kwiatu, choć w założeniu była to kreacja o industrialnym pochodzeniu i wyglądzie.

Bogusz, zasadniczo malarz, zajmował się także architekturą wnętrz i projektowaniem wystaw; od połowy lat 60. prowadził coraz śmielsze eksperymenty przestrzenne, m.in. wykonując obrazy-asamblaże z użyciem drewna czy drutu. Na zaproszenie stoczni w Aalborgu, jednym z największych ośrodków przemysłowych Danii, polscy artyści przygotowali w lecie 1967 r., pracując na miejscu, konstrukcje z metalu. W realizacji rzeźb pomagała technicznie i finansowo stocznia. To kameralne sympozjum rzeźbiarskie (trwające od 11 września do 24 listopada) wzorowane było na polskich inicjatywach tego rodzaju - współpracy przemysłu ciężkiego i artystów - głównie na I Biennale Form Przestrzennych w Elblągu, którego współautorem w 1965 r. był Bogusz. Oprócz niego, inicjatora współpracy z Duńczykami, w plenerze w Aalborgu wzięli udział Jerzy Jarnuszkiewicz, Bronisław Kierzkowski i Magdalena Więcek oraz czterech znanych rzeźbiarzy duńskich. W odróżnieniu od tradycyjnie pojmowanych rzeźb tych ostatnich Polacy zaprojektowali swoje formy, wychodząc od analizy kontekstu otoczenia: bloków mieszkalnych i szkolnych, ciągów komunikacyjnych, zieleni. Miejsca postawienia rzeźb wybierali wspólnie w czasie spacerów po mieście. Bogusz prowadził przez cały okres sympozjum ścisłe notatki z jego przebiegu, tłumaczył w nich także decyzje o lokalizacji. Opublikowano je w katalogu wystawy w warszawskiej w Zachęcie, która w maju 1968 r. prezentowała rezultaty pracy w Aalborgu. Tamże reprodukowane zdjęcia ukazują pierwotne, jeszcze niemal całkowicie puste przestrzenie wokół rzeźb.

Pierwszym etapem pracy było przygotowanie przez artystów makiet z papieru, następnie modeli w metalu w skali 1:5. Realizacja właściwych obiektów przebiegała we współpracy z pracownikami i sprzętem stoczni.

Wszystkie rzeźby stanęły na dopiero budowanym wówczas osiedlu mieszkaniowym, w pobliżu szkół, przy przelotowych arteriach komunikacyjnych jako znaki-sygnały „tworzące ze sobą - choć w pewnej od siebie odległości - kompozycyjną całość, spełniającą rolę łącznika między grupami architektonicznymi, stając się trwałym akcentem plastycznym nowoczesnej dzielnicy miasta i jednocześnie przykładem nowego myślenia przestrzennego i urbanistycznego” (Irena Grzesiuk-Olszewska).

Eksperymenty z Elbląga i Aalborga miały przygotowywać stawianie form przestrzennych projektu artystów współczesnych w polskich miastach: jedną z nielicznych realizacji tej idei był zespół rzeźb w metalu na ul. Kasprzaka w Warszawie. Bogusz rozwinął zaś własne poszukiwania formalne w kontekście krajobrazowym kilka lat później w większej jeszcze konstrukcji z metalu ustawionej na kampusie uniwersytetu technicznego w Erlangen we Frankonii. Kontakty z Danią zaś twórca rozwijał, współpracując przy wystawie współczesnej sztuki duńskiej w warszawskiej Zachęcie.

Konstrukcja Bogusza jest obecnie najmniej widoczną z prac Polaków w Aalborgu: porastająca ogrodzenie roślinność zakrywa widok na całą jej dolną część. Zachowana jest jednak dobrze.

Osoby powiązane:
Czas powstania:
1967
Twórcy:
Marian Bogusz (malarz, rzeźbiarz, rysownik; Polska)(podgląd)
Bibliografia i archiwalia:
  • Bożena Kowalska, „Polskie realizacje rzeźbiarskie w Danii”, „Projekt”, 1969, nr 3.
  • „Realizacja i propozycje. Rezultaty Sympozjum Aalborskie formy przestrzenne i Propozycje form przestrzennych dla Warszawy”, kat. wystawy w CBWA Galeria Zachęta, red. M. Bogusz, Warszawa 1968..
  • Anna Maria Leśniewska, „Przestrzenne poszukiwania Mariana Bogusza”, „Rzeźba Polska. Rocznik Orońsko”, 1987, s. 153, il. 155.
  • Świtek G., „Gdzie stawiać formy?” Rzeźby Magdaleny Więcek wobec architektury, [w:] Więcek M., Działanie na oko, red. A.M. Leśniewska, Warszawa 2016, s. 35-38.
  • Bożena Kowalska, „Bogusz: artysta i animator”, Pleszew 2007.
  • Irena Grzesiuk-Olszewska, „Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945-1995”, Warszawa 1995.
  • Zespół wycinków z prasy lokalnej w Nordjyllands Kunstmuseum w Aalborgu.
Słowa kluczowe:
Opracowanie:
prof. Andrzej Pieńkos
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz