Zarys historyczny

Nadwórna to bardzo ciekawe historycznie miasto leżące u podnóża ukraińskich Karpat. Badania archeologiczne dowiodły obecność pierwszych cywilizacji na tym terenie już w drugim tysiącleciu przed naszą erą. Odkryto między innymi osadę datowaną na epokę brązu. Leżała ona na tym samym wzgórzu, na którym później usytuowano zamek. Nie da się jednak dokładnie ustalić, jakie konkretnie plemiona zamieszkiwały tę przestrzeń.

Bliższe nam czasowo źródła prowadzą do roku 1589. Wtedy to ówczesny właściciel dóbr, Mikołaj Kuropatwa, złożył w sądzie dokument odnoszący się do tatarskich ataków na Galicję, podczas których doszło do zniszczenia mienia w takich wsiach jak Pniów, Bitków oraz właśnie Nadwórna. Prawdopodobnie ta ostatnia miejscowość została kompletnie zniszczona i odbudowaną ją dopiero w roku 1596. Kilka lat wcześniej (1591 r.) została lokowana na prawie magdeburskim. Od XVI wieku herb rodziny Kuropatwów był używany jako herb Nadwórnej. Pierwszy kościół w miejscowości powstał najprawdopodobniej w roku 1599. W XVII wieku Nadwórna stała się ważnym dla rzemiosła ośrodkiem gospodarczym. Po tatarskich najazdach została przebudowana i rozbudowana. W nowych, lepszych warunkach zaczęło się rozwijać na jej terenie kuśnierstwo, krawiectwo, garbarstwo i bednarstwo.

W późniejszym okresie Nadwórna była pod władaniem Cetnerów. Jeden z członków tego rodu, hrabia Ignacy Cetner rozwinął pod miejscowością plantację tytoniu oraz kopalnie soli.

Sprowadził również osadników niemieckich, co, jak wiemy, w tamtych czasach miało spore znaczenie pod względem okiełznywania niektórych terenów.

W XIX wieku właścicielami Nadwórnej byli Habsburgowie. Przez te wszystkie wieki w miejscowości istniał kościół, który wielokrotnie przebudowywano. Nie omijały go również dziejowe zawieruchy oraz naturalny proces niszczenia. Według niektórych wzmianek na pewnym etapie był to obiekt murowany, pokryty gontem. Z całą pewnością jakiś murowany obiekt musiał w Nadwórnej istnieć, gdyż jego spora część przetrwała do dziś, a badania historyków sztuki wskazują na asocjacje barokowe.

Ostatecznie bowiem w roku 1937 podjęto decyzję nie tyle o modernizacji, co o dobudowie nowego obiektu, częściowo z wykorzystaniem starego. W analizie strukturalnej obecnego kościoła trzeba wziąć pod uwagę elementy istniejące wcześniej i „nowe”. Budowy nie ukończono z powodu wybuchu wojny. W roku 1945 parafianie zostali wysiedleni, a sowieckie władze zamknęły obiekt w okolicach roku 1947, przeznaczając go na magazyn i cele produkcyjne. Przez czas dominacji ZSRR dawny kościół niszczał. W roku 1991 został zwrócony wspólnocie parafialnej i ponownie poświęcony. Dokonano prac remontowych i w ten oto sposób obiekt istnieje do dziś stanowiąc ciekawy przykład łączenia starego z „nowym”.

Architektura

Kościół leży na południe od rynku, po stronie wschodniej od dawnego gościńca. Obiekt składa się z dwóch części: starego kościoła zwróconego z prezbiterium na północny wschód oraz nowego z prezbiterium skierowanym na południowy wschód. Budynek powstał z cegły, którą uzupełniają elementy konstrukcyjne znajdujące się w partii „nowej”. Elewacja została częściowo otynkowana, a częściowo oblicowana kamiennymi płytami.

We wnętrzu ściany nawy zostały ozdobione zdwojonymi lizelinami. Nad wejściem znajduje się murowany chór muzyczny, wsparty na parze filarów. Sklepienie nawy oraz prezbiterium jest krzyżowe. Wnętrze zostało podzielone na dwie kondygnacje płytą żelbetową wspartą m.in. na filarach chóru. Portal z przedsionka do nawy pochodzący z początku XVII wieku ma kształt prostokąta.

Całe wnętrze podzielone na dwie kondygnacje płytą żelbetową wspartą na filarach chóru oraz na drugiej parze takich filarów

Do najważniejszych elementów powiązanych z wystrojem, wyposażeniem i otoczeniem kościoła należą także:

· Półkolisty gzyms we wnętrzu nawy, pochodzący najprawdopodobniej z XVII wieku,

· Przyczółek portalu zakrystii w starej części,

· Ołtarz w nowej części,

· Rzeźba nieokreślonego świętego dominikańskiego,

· Rzeźby Chrystusa i (prawdopodobnie) św. Piotra.