Informacja o obiekcie:
Na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie znajduje się kilkanaście nagrobków rodziny Dzieduszyckich, która zarówno z miastem, jak i jego okolicami związana jest od XV w. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że rodzina Dzieduszyckich jest uznawana za wnoszącą znaczący wkład w historię, kulturę i rozwój dwóch narodów, tj.: Polaków i Ukraińców. Działalność rodziny jest świadectwem wspólnej historii i wspólnoty wartości narodów i państw.

Nagrobek z obeliskiem (kwatera 10) to grób Anastazji Dzieduszyckiej z domu Mier (1781‒1845), córki kasztelana inflanckiego Jana i Marii Anny z Tarnowskich. Nagrobek znajduje się w najstarszej części cmentarza, tuż przy bardzo uczęszczanej alejce.

Grób jest niewielki w formie, o ciekawej kompozycji. Obelisk osadzony na prostopadłościennym cokole, zwieńczonym gzymsem z ornamentem roślinnym. Ten sam ornament powtarza się również na gzymsie dolnym, będącym podstawą cokołu. Od frontu cokołu znajduje się niewielka płyta z marmuru o szarobłękitnym odcieniu, z finezyjnie rytymi inskrypcjami. Na obelisku od frontu, w dolnej jego części, widoczny jest relief herbowy, z tyłu znajduje się relief z panopliami. Natomiast na zwężającej się ku szczytowi płaszczyźnie ‒ relief z pszczołą.

Nagrobek z granitu (kwatera 13) – pochowani: Kazimierz i Róża Dzieduszyccy z synami Adamem i Stanisławem. Kazimierz (1812‒1885), syn Andrzeja i Antoniny z Gromnickich, był uczestnikiem powstania listopadowego. W 1835 r. ożenił się z Różą z Matkowskich-Boguszewiczów (1806‒1866). Był posłem do Sejmu Krajowego Galicyjskiego i do wiedeńskiej Rady Państwa; członkiem Rady Nadzorczej Galicyjskiego Banku Hipotecznego oraz Rady Zawiadowczej Kolei.

Grób znajduje się przy głównej alei cmentarza, prowadzącej na cmentarz Orląt Lwowskich, na rozstaju kilku alejek i ma dużą powierzchnię. Wykonany został w stylu modernizmu, Zbudowany z dwóch granitowych, prostopadłościennych płyt w jasnoszarym odcieniu, ułożonych obok siebie, które tworzą prostą bryłę i formę. Całość osadzona jest na cokole piaskowcowym z wtórnymi uzupełnieniami z betonu.

Nagrobek Edmunda Dzieduszyckiego znajduje się w najstarszej części cmentarza w kwaterze 2, w której nagrobki w małym stopniu poddawane są pracom konserwatorskim. Ważnym projektem realizowanym w niedalekim sąsiedztwie jest konserwacja kaplicy Dunin-Borkowskich. Grób Edmunda, szczególnie dwa pierwsze stopnie cokołu, przysypane są kilkudziesięciocentymetrową warstwą wtórnie naniesionej ziemi, co powoduje zmianę jego formy i bryły. Grób jest wykonany z wapieni i szarego marmuru. Na kamiennym krzyżu znajduje się żeliwna figura Chrystusa, a całość otoczona jest ozdobnym metalowym ogrodzeniem. Edmund Dzieduszycki (1811-1853) był synem Stanisława Kostki, powstańca kościuszkowskiego i Marianny z Pietruskich. Brał udział w powstaniu listopadowym, podczas którego służył w Legii Nadwiślańskiej. Po powrocie z wojny ożenił się z poetką i pianistką Talią Niezabitowską, z którą miał dwoje dzieci: Karolinę i Aleksandra. Zmarł w wieku 42 lat 25 listopada 1853 r.

Nagrobek Klaudii i Elżbiety oraz Felicji, to z kolei bardzo cenne obiekty wykonane z białego marmuru carraryjskiego z odlewaną z ołowiu inskrypcją, która jest rzadkością na tym cmentarzu. Bardzo często ołowiane litery były niszczone poprzez ich wykuwanie lub wyrywanie. W wymienionych nagrobkach litery prawdopodobnie zachowały się, gdyż pokryte brudem i nawarstwieniami, stały się niewidoczne. Oba nagrobki posiadają analogiczne krzyże wieńczące główną płytę, z przechylonym ramieniem krzyża oraz podobnego typu dekoracje reliefowe na płytach. Oprócz sygnatury L. Schimsera na cokołach, wskazuje na to również ten sam warsztat rzeźbiarski. Zwieńczenie nagrobka Felicji, to opracowane na wysokim poziomie rzeźbiarskim kwiaty i ornament roślinny. Nagrobek Klaudii był poddawany prawdopodobnie już wcześniej pracom renowacyjnym, gdyż posiada podstawę płyty grobowej wykonaną z betonu. Niestety uległa ona zniszczeniu i pęknięciu, co spowodowało zapadnięcie się grobu i osunięcie się marmurowej steli. Klaudia z Mazarakich (1815-1880) była drugą żoną Kajetana Dzieduszyckiego (1772-1842), syna Dominika Herakliusza, który był protoplastą młodszej linii Dzieduszyckich. Miała 21 lat, kiedy wychodziła za mąż w 1836 r., jej mąż zaś 64 lata. Nie mieli dzieci. Niestety nie zachowały się żadne informacje na jej temat. Jej siostra Antonina poślubiła pasierba Klaudii Władysława, który razem ze swoim bratem Juliuszem zapoczątkowali hodowlę koni arabskich w Polsce. Klaudia spoczywa razem z wnuczką Antoniny, Elżbietą Skibniewską. Oba nagrobki powstały w znanym lwowskim warsztacie Leopolda Schimsera, który odziedziczył go po swoim ojcu Johannie. W jego firmie często wytwarzano wysokiej jakości wyroby z granitu, labradorytu i marmuru według najlepszych projektów. Leopold Schimser współpracował z uznanymi artystami sztuki sepulkralnej Piotrem Kozakiewiczem, Julianem Markowskim (synem jego siostry Marii), Ablem Perierem, Feliksem Krasuskim, Pawłem Eutele i Antonim Kurzawą. Był postacią powszechnie znaną we Lwowie, przewodniczył Towarzystwu Strzeleckiemu i dwukrotnie był królem kurkowym.

Zrealizowane prace: 

2020
Celem projektu było przeprowadzenie prac konserwatorskich dwóch XIX-wiecznych nagrobków rodziny Dzieduszyckich:

- z krzyżem i koroną cierniową z sygnaturą Periera (kw. 68);

- z Matką Bożą (kw. 2).

Zabiegi konserwatorskie przy nagrobkach miały na celu zatrzymanie intensywnego procesu dezintegracji kamienia i innych materiałów użytych do ich budowy. Usunięto  nawarstwienia chemiczne i biologiczne. Zabezpieczono miejsca, w których nagrobki były popękane, albo miały duże ubytki. Te ostatnie ‒ zarówno w zaprawach mineralnych, jak i materiale kamiennym ‒ zostały uzupełnione w celu przywrócenia czytelności formy rzeźbiarskiej. Wykonano również rekonstrukcję płyt z inskrypcjami. W celu jak najdłuższego utrzymania dobrego stanu zachowania obiektów po konserwacji wszystkie nagrobki poddano także hydrofobizacji.

2021
Celem projektu było przeprowadzenie prac konserwatorskich dwóch XIX-wiecznych nagrobków, które zlokalizowane są na cmentarzu Łyczakowskim (w różnych jego częściach). Obiekty zostały wybrane po wnikliwej analizie stanu zachowania i walorów artystycznych:

1) nagrobek z obeliskiem (kw. 10)
Wykonane prace konserwatorskie pozwoliły na przywrócenie wartości artystycznych oraz estetycznych nagrobka. Przywrócona została także wartość historyczna i symboliczna poprzez uczytelnienie tablicy inskrypcyjnej i oczyszczenie z nawarstwień reliefów herbowych.

2) nagrobek z granitu (kw. 13)
W ramach prac konserwatorskich usunięto szkodliwe efekty działania czynników zewnętrznych, usunięto nawarstwienia, które zmieniły wygląd grobu i zafałszowały jego prawdziwą kolorystykę naturalnego kamienia.

2022
Kolejny etap działań Związku Rodowego Dzieduszyckich na cmentarzu Łyczakowskim polegał na konserwacji 2 nagrobków: nagrobka z krzyżem Edmunda Dzieduszyckiego oraz grób Klaudii Dzieduszyckiej z Newlinów Mazarakich.

W ramach dotacji w wysokości 107 000 zł. odnowiono nagrobek z krzyżem Edmunda Dzieduszyckiego (kw. 2), grób Klaudii Dzieduszyckiej z Newlinów Mazarakich (kw. 72). Dotychczasowe prowadzenie prac konserwatorskich na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie pozwoliło na wypracowanie metod pracy i rozwinąć udaną współpracę z konserwatorami z Polski i Ukrainy. Cmentarz Łyczakowski stał się miejscem ostatniego spoczynku członków rodziny Dzieduszyckich zmarłych w końcu XIX i pierwszej połowie XX w. Do dzisiaj zachowało się 15 rodzinnych grobów, z których część w dalszym ciągu wymaga profesjonalnej opieki konserwatorskiej.

2023
Projekt polegał na konserwacji dwóch nagrobków - II etap prac przy grobie Mazarakich oraz prace przy grobowcu w stylu neogotyckiego edykułu rodziny generała Józefa Kalinowskiego (kw. 5).

Tegoroczny projekt obejmuje II etap prac przy grobie z sygnaturą Leopolda Schimsera rodziny Newlinów Mazarakich (pole 72, I etap miał miejsce w 2022 roku) oraz przeprowadzenie prac przy rozbudowanym grobowcu w stylu neogotyckiego edykułu rodziny generała Józefa Kalinowskiego (pole 5), który znajduje się w najstarszej części Cmentarza, bezpośrednio przy alejce komunikacyjnej.

Tym samym jest kontynuacja 3-letniej obecności Związku Rodowego Dzieduszyckich na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie). Od 2020 roku udało się odnowić 6 różnorodnych stylowo nagrobków, związanych z historią rodziny i znajdujących się w różnych częściach cmentarza: z sygnaturą H. Periera (kw. 68), z wapienną figurą Matki Boskiej (kw. 5), modernistyczny grób z granitowymi płytami autorstwa J. Markowskiego (kw. 13), wapienny obelisk Anastazji (kw. 10), z krzyżem i żeliwną figurką Chrystusa powstańca listopadowego Edmunda (kw. 2) oraz fundament nagrobka rodziny Newlinów-Mazarakich z sygnaturą Leopolda Schimsera (kw. 72).

Finansowanie: Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą"

Więcej o projekcie: https://polonika.pl

https://polonika.pl

https://polonika.pl

https://polonika.pl

• Związek Rodowy Dzieduszyckich herbu Sas, realizacja w latach 2020-2023.