Pomnik legionistów zmarłych w 1920 r. spoczywających na cmentarzu katolickim, fot. MKiDN, 2019
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Pomnik żołnierzy Wojska Polskiego zmarłych z ran w wojnie polsko-bolszewickiej, spoczywających na cmentarzu katolickim
Pomnik legionistów zmarłych w 1920 r. spoczywających na cmentarzu katolickim, fot. MKiDN, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Pomnik żołnierzy Wojska Polskiego zmarłych z ran w wojnie polsko-bolszewickiej, spoczywających na cmentarzu katolickim
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000090-W (LV-0125a)

Pomnik żołnierzy Wojska Polskiego zmarłych z ran w wojnie polsko-bolszewickiej, spoczywających na cmentarzu katolickim

Identyfikator: WOJ-000090-W (LV-0125a)

Pomnik żołnierzy Wojska Polskiego zmarłych z ran w wojnie polsko-bolszewickiej, spoczywających na cmentarzu katolickim

Na cmentarzu katolickim w Krasławiu spoczęli żołnierze zmarli z ran i chorób w trakcie walk z bolszewikami w kampanii łatgalskiej i po zakończeniu walk. Zmarli oni przeważnie w szpitalach polowych nr 112 i 602 w okresie od stycznia do kwietnia 1920 r. Były tu również groby żołnierzy z okresu walk pod Krasławiem w 1919 r., jednak o tych grobach brak informacji. W dokumentacji archiwalnej figuruje tylko jedno nazwisko żołnierza pochowanego na cmentarzu w 1919 r.- por. Mariana Dąbrowskiego (data śmierci 16.07.1919 r.), który nie występuje na „Liście Strat Wojska Polskiego” wydanej w 1934 r. przez Wojskowe Biuro Historyczne. Według spisów archiwalnych na cmentarzu spoczęło ogółem 50 legionistów znanych z nazwiska oraz w sześciu grobach 43 nieznanych żołnierzy. Nie utworzono wydzielonej kwatery wojennej na żołnierskie pochówki, groby były rozrzucone w różnych miejscach na cmentarzu. Ustawiono na nich proste drewniane krzyże, które już w 1927 r. spróchniały i niejednokrotnie połamał je wiatr, a ziemne mogiły pozapadały się. Wobec braku środków i możliwości zaopiekowania się wszystkimi grobami Zarząd Filii Krasławskiej Związku Polaków na Łotwie przeprowadził zbiórkę funduszy na pomnik, na którym mieli zostać upamiętnieni wszyscy żołnierze pochowani na tym cmentarzu. Uroczystego odsłonięcia pomnika dokonał 8.07.1928 r. łotewski minister wojny E. Kalninš, w obecności polskiego posła J. Łukasiewicza. Upamiętnienie ma kształt kopca ze scementowanych polnych kamieni, na którym umieszczono tablicę z brązu z nazwiskami 45 zmarłych żołnierzy i informacją o 42 żołnierzach nieznanych. Na szczycie kopca umocowano krzyż. Projekt opracował nauczyciel szkoły polskiej i prezes Filii Krasławskiej Związku Polaków na Łotwie- S. Łasiewicz, który sporządził też spis nazwisk. Na pomniku nie podano imion żołnierzy, jedynie inicjały. Niektóre nazwiska zostały nieco przekręcone i trudno jest prawidłowo je odtworzyć wobec różnorodności ich zapisu w poszczególnych źródłach. Brak imion w kilku przypadkach utrudnia identyfikację. Inskrypcja na tablicy jest następującej treści: „Bohaterom Wojsk Polskich/ poległym w 1920 roku/ w bojach o wyzwolenie Łotwy/ Wdzięczni Rodacy z Łotwy/ Tu spoczywają żołnierze/ 3 Dywizji Legionów Wojsk Polskich: 1. szer. F. Białkowski 2. szer. W. Bermy 3. szer. A. Bitow 4. szer. W. Bunkowski 5. szer. W. Burzatek 6. szer. C. Bylewski 7. szer. F. Bystrzycki 8. por. M. Dombrowski 9. szer. S. Dymek 10. szer. F. Dziki 11. szer. D. Fidosiuk 12. szer. J. Gdala 13. szer. A. Gogoliński 14. szer. K. Grzelak 15. szer. W. Harnowski 16. szer. J. Jankowski 17. szer. B. Janiszewski 18. sierż. R. Janic 19. szer. W. Jendraszyk 20. szer. P. Kasprowicz 21. szer. W. Kaźmierczak 22. szer. S. Kakol 23. szer. J. Klomowski 24. szer. S. Knapkiewicz 25. kapr. M. Konecki 26. szer. W. Kowalski 27. szer. J. Kozłowski 28. szer. O. Kroculec 29. szer. J. Kwoka 30. szer. M. Łosiewicz 31. szer. W. Mazela 32. szer. W. Misztal 33. szer. S. Mitula 34. szer. W. Puchacz 35. szer. J. Radek 36. szer. S. Sokołowski 37. szer. S. Swistek 38. kapr. A. Szpak 39. szer. A. Szymicki 40. szer. S. Temski 41. szer. B. Urban 42. szer. M. Wardyński 43. szer. J. Wecławski 44. szer. P. Wróblewski 45. sierż. J. Zieliński oraz 42 z imienia nieznanych/ Pomnik ten postawiono w lipcu 1928 r./ staraniem Związku Polaków w Łotwie.” Nazwiska zostały podane w trzech kolumnach - po 15 w każdej. Poza żołnierzami upamiętnionymi z nazwiska na pomniku z 1928 r. akta archiwalne odnotowują 5 żołnierzy pochowanych na tym cmentarzu w nieustalonych miejscach. Są to: szer. Jan Machoniuk, szer. Jan Klamka, szer. Józef Karwowski, szer. Tomasz Klok i szer. Emil Łysicz. Na początku lat 90. XX w. wymieniono krzyż na pomniku. W 2019 r. Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Rydze przeprowadziła konserwację wszystkich elementów pomnika z funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Publikacja:
22.06.2022
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Pomnik legionistów zmarłych w 1920 r. spoczywających na cmentarzu katolickim
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz