Awers: Orzeł z rubinami - agrafka, 1640/1660 (połowa XVII wieku), Paryż?, złoto, rubiny, granaty, szmaragdy, perła, emalia, kameryzacja. Musée du Louvre, fot. GrandPalaisRmn (Luwr) / Stéphane Maréchalle, 2016
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone, Źródło: Collections Louvre, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Orzeł z rubinami - agrafka ze zbiorów Luwru
Rewers: Orzeł z rubinami - agrafka, 1640/1660 (połowa XVII wieku), Paryż?, złoto, rubiny, granaty, szmaragdy, perła, emalia, kameryzacja. Musée du Louvre, fot. GrandPalaisRmn (musée du Louvre) / Stéphane Maréchalle, 2016
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone, Źródło: Collections Louvre, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Orzeł z rubinami - agrafka ze zbiorów Luwru
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002338-P/165868

Orzeł z rubinami - agrafka ze zbiorów Luwru

Identyfikator: POL-002338-P/165868

Orzeł z rubinami - agrafka ze zbiorów Luwru

W kolekcji paryskiego Luwru znajduje się cenny i wyjątkowy klejnot w kształcie orła, który niegdyś należał do zbiorów polskich królów z dynastii Wazów.

Wyjątkowy klejnot
Wyjątkowy polonik to klejnot o niewielkich rozmiarach (wysokości 9,2 cm oraz szerokości 7,7 cm) w kształcie orła. Orzeł ukazany jest frontalnie z głową lekko skierowaną ku dołowi, na której widnieje zamknięta korona. W szponach orzeł trzyma regalia - berło i jabłko zwieńczone krzyżem. Klejnot wykonany jest ze złota i wyłożony jest kamieniami szlachetnymi. Uwagę przykuwa dużych rozmiarów fasetowany granat, wprawiony w miejsce tułowiu orła. Rozpostarte skrzydła i ogon wyłożone są rubinami, w sumie jest ich 149 sztuk. W miejscu rękojeści berła znajduje się szmaragd, a z ogona orła zwisa perła morska. Ponadto klejnot ozdobiony jest techniką emalii w różnych kolorach: białym, czarnym i ciemnoniebieskim. Tylna część klejnotu została równie precyzyjnie i ozdobnie opracowana, złotnik z wielką precyzją oddal upierzenie ptaka, zarysowując je dzięki technice emalii. Na odwrocie widzimy również pionowe zapięcie, co świadczy o tym, że klejnot był noszony jako agrafka.

Typ klejnotu
Jak uważają badacze, popularność klejnotów tzw. orłowych rozpoczyna się w antyku. Typ frontalnego przedstawienia, o wyraźnej osi symetrii, z dużym kamieniem wyeksponowanym pośrodku torsu ptaka, znany już był w XIII w. i popularny do XVIII w. Większość zachowanych dzieł interpretowana jest jako elementy heraldyki państwowej lub rodowej. Powstawały klejnoty w kształcie orłów, z insygniami władzy, czyli berłem i jabłkiem, dodatkowo mogły być opatrzone herbem rodziny. Mogły one być noszone jako agrafki lub zwieszenia na łańcuchach na szyi. Pełniły wówczas funkcje identyfikatora tożsamości konkretnej osoby lub rodu, w przypadku rodzin panujących była to zwyczajowa ostentacja władzy.

W czasach panowania dynastii Wazów w Polsce, takie klejnoty mogły być noszone jako zawiedzenia na łańcuch, o czym świadczy „Portrety Konstancji Austriaczki”, żony Zygmunta III (dziś w Starej Pinakotece w Monachium, nr inw. 7009).

Historia
Klejnot w zbiorach Luwru należał do wazowskich zbiorów i wówczas powstał, datowany jest na około 1640-1660. Został być może wykonany dla pierwszej żony Władysława IV Wazy, Cecylii Renaty (1611-1644). Klejnot został wywieziony do Francji, zapewne po abdykacji króla Jana Kazimierza (1609-1672) w 1668 r. wraz z jego mieniem, które było wyprzedawane we Francji.  W 1669 r. klejnot stał się własnością króla Francji Ludwika XIV, którego zbiory następnie weszły w skład kolekcji muzeum Luwru.

Ten wyjątkowy klejnot pokazywany był w Polsce podczas wystawy „Rządzić i olśniewać”, która miała miejsce w Zamku Królewskiemu w Warszawie, w 2019 r.

Obecnie, w kolekcji cyfrowej Luwru widnieje mylna informacje, iż klejnot przedstawia polskiego Orła Białego. Do tego autorzy noty podali błędne informacje, iż odznaczenia Orderu Orła Białego zostało ustanowione w lutym 1325 r. przez króla Władysława I.

Czas powstania:

1640-1660

Bibliografia i archiwalia:

  • Dariusz Nowacki, Magdalena Piwocka, „Orzeł w Skarbcu Koronnym na Wawelu: Ze studiów nad klejnotami doby manieryzmu”, „Studia Waweliana”, 1997/1998, t. VI-VII, s. 157-177.

Słowa kluczowe:

Publikacja:

11.11.2024

Ostatnia aktualizacja:

11.11.2024

Opracowanie:

dr Magdalena Białonowska
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Orzeł z rubinami - agrafka ze zbiorów Luwru Fotografia przedstawiająca Orzeł z rubinami - agrafka ze zbiorów Luwru Galeria obiektu +1
Awers: Orzeł z rubinami - agrafka, 1640/1660 (połowa XVII wieku), Paryż?, złoto, rubiny, granaty, szmaragdy, perła, emalia, kameryzacja. Musée du Louvre, fot. GrandPalaisRmn (Luwr) / Stéphane Maréchalle, 2016
Fotografia przedstawiająca Orzeł z rubinami - agrafka ze zbiorów Luwru Fotografia przedstawiająca Orzeł z rubinami - agrafka ze zbiorów Luwru Galeria obiektu +1
Rewers: Orzeł z rubinami - agrafka, 1640/1660 (połowa XVII wieku), Paryż?, złoto, rubiny, granaty, szmaragdy, perła, emalia, kameryzacja. Musée du Louvre, fot. GrandPalaisRmn (musée du Louvre) / Stéphane Maréchalle, 2016

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz