Przejdź do treści
Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem, fot. MSZ, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem
Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem, fot. MSZ, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem
Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem, fot. MSZ, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem
Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem, fot. MSZ, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem
Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem, fot. MSZ, 2021
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000514-W (RU-0538)

Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem

Klein Dexen | Rosja | obwód królewiecki
Stabławki-Furmanowo
Identyfikator: WOJ-000514-W (RU-0538)

Cmentarz niemieckiego obozu jenieckiego, upamiętniony pomnikiem

Klein Dexen | Rosja | obwód królewiecki
Stabławki-Furmanowo

Jeńcy polscy, belgijscy i francuscy, zmarli w latach 1939-1941 w niemieckim Stalagu IA Stablack, zgodnie z wymogami konwencji genewskiej byli chowani w indywidualnych mogiłach oznaczonych personaliami zmarłych z zaznaczoną narodowością. Chowano ich w Stablack (dziś polskie Stabławkj) oraz w Klein Dexen. Jedynie jeńców sowieckich chowano w zbiorowych mogiłach.

Pierwszy polski jeniec zmarł 16.09.1939 r. – był to Stanisław Żebrowski, ostatni znany pochówek miał miejsce 17.05.1944 r. – pochowany wtedy został Jan Brzozowski.

Jeszcze w 1971 r. cmentarz, choć zaniedbany, zachował się w pierwotnym kształcie. W tymże roku władze francuskie przeprowadziły ekshumację szczątków swoich 164 obywateli (nie jest wykluczone, że podczas tej ekshumacji przeniesiono do Francji szczątki niektórych jeńców polskich).

W latach późniejszych (nie podano kiedy) cały teren zrównano z ziemią i zbudowano na nim kompleks memorialny z centralnym pomnikiem. Upamiętnienie zajmuje ok. 3/4 terenu byłego cmentarza.

W latach 90. XX wieku dokonano identyfikacji 48 żołnierzy włoskich, o których pobycie w obozie nie wiedziano podczas wznoszenia zespołu pamiątkowego na miejscu cmentarza. W te działania zaangażowały się włoskie służby dyplomatyczne. Podczas ekshumacji odnaleziono przedmioty należące do żołnierzy polskich. Postawiono wówczas dodatkową tablicę pamiątkową w językach włoskim i rosyjskim.

Nie zachowały się spisy pochowanych na tym cmentarzu. Brak informacji o liczbie polskich pochówków. W muzeum rejonowym w Bagrationowsku znajduje się tylko plan cmentarza, a ekspozycja o obozie zawiera dwa eksponaty: polski orzełek z czapki i guzik.

Kompleks memorialny składa się z centralnego pomnika przedstawiającego jeńców i ustawionych wokół niego postumentów z godłami narodowymi państw, których obywatele spoczywają na cmentarzu. Przy wejściu na cmentarz ustawiono betonową tablicę o wymiarach 155 x 93 cm, na postumencie o wysokości 50 cm, z napisem w języku rosyjskim: "ИНТЕРНАЦИОНАЛЬНОЕ КЛАДБИЩЕ УЗНИКОВ / БЫВШЕГО ГИТЛЕРОВСКОГО КОНЦЛАГЕРЯ ШТАЛАГ 1А / СТАБЛАК / В лагере содержались польские, французские, / бельгийские и советские военнопленные-рядовые и / сержантского состава. / Захоронения производились в 1939-1944 г. Поляки, / французы, бельгийцы были захоронены в отдельных / могилах. Советские военнопленные погребены в / общих могилах-рвах. / В 1971 г. из 164 могил была произведена эксгумация / останков французских военнопленных." [w tłumaczeniu na język polski: "Międzynarodowy cmentarz więźniów byłego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Stalag - I-A – STABLAK / w obozie przetrzymywano polskich, francuskich, belgijskich i sowieckich jeńców wojennych od szeregowych do sierżantów. Chowano w latach 1939-1945. Polacy, Francuzi, Belgowie, chowani byli w indywidualnych mogiłach, jeńców wojennych sowieckich pochowano we wspólnych mogiłach-rowach. W r. 1971 ze 164 mogił przeprowadzono ekshumację szczątków francuskich jeńców wojennych"].

Około 2003 r. dzięki życzliwości miejscowego samorządu na skraju cmentarza umieszczona została symbolika religijna - dwa duże drewniane krzyże (katolicki i prawosławny).

Lista osób pochowanych

81
Pokaż na stronie:

Projekty powiązane

1
Ofiary zbrodni i represji niem. 1939-1945 - obozy jenieckie
Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz
Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na wykorzystywanie plików cookies.  Dowiedz się więcej