Nancy, kościół Notre-Dame de Bonsecours, proj. Emmanuel Héré, malowidła ścienne Claude-Joseph Gilles, stiuki Nicolas i Louis Mansiaux, 1738-1742, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół Notre-Dame de Bonsecours w Nancy
Nancy, kościół Notre-Dame de Bonsecours, proj. Emmanuel Héré, malowidła ścienne Claude-Joseph Gilles, stiuki Nicolas i Louis Mansiaux, 1738-1742, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół Notre-Dame de Bonsecours w Nancy
Nancy, kościół Notre-Dame de Bonsecours, proj. Emmanuel Héré, malowidła ścienne Claude-Joseph Gilles, stiuki Nicolas i Louis Mansiaux, 1738-1742, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół Notre-Dame de Bonsecours w Nancy
Nancy, kościół Notre-Dame de Bonsecours, proj. Emmanuel Héré, malowidła ścienne Claude-Joseph Gilles, stiuki Nicolas i Louis Mansiaux, 1738-1742, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół Notre-Dame de Bonsecours w Nancy
Nancy, kościół Notre-Dame de Bonsecours, proj. Emmanuel Héré, malowidła ścienne Claude-Joseph Gilles, stiuki Nicolas i Louis Mansiaux, 1738-1742, fot. Andrzej Pieńkos, 2013
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół Notre-Dame de Bonsecours w Nancy
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001387-P

Kościół Notre-Dame de Bonsecours w Nancy

Identyfikator: POL-001387-P

Kościół Notre-Dame de Bonsecours w Nancy

Warianty nazwy:
Kościół Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Nancy

Jednonawowy kościół z prostokątną nawą o czterech przęsłach, z wieżą w fasadzie, z przylegającym od zachodu klasztorem. Strzelistą wieżę, dekorowaną herbami, wieńczy wysoki hełm. W niszach fasady posągi patronów, św. Katarzyny i Stanisława. Bogato dekorowana nawa, sklepiona kolebkowo, z ornamentyką regencyjną, ukazuje program maryjny. Kościół został wybudowany natychmiast po objęciu władzy książęcej w Lotaryngii przez Stanisława Leszczyńskiego, na miejscu historycznie bardzo ważnej dla kraju kaplicy o tym samym wezwaniu, istniejącej tu od końca XV w., a postawionej dla upamiętnienia ofiar bitwy pod Nancy z 1477 r. (i rozbudowanej w XVII w.). Ta fundacja książęca, ze znajdującym się w ołtarzu głównym posążkiem Matki Boskiej (Mansuy Gauvain, 1505), stała się popularnym miejscem pielgrzymkowym. Pierwotny sens wezwania kościoła, „dobra pomoc” Marii w zwycięstwie Lotaryńczyków nad Burgundczykami, rozszerzył się na cudowne działanie wizerunku i opiekę maryjną nad mieszkańcami Nancy i okolic. Popularny kult cudownej Madonny wykorzystał Stanisław Leszczyński, natychmiast po objęciu tronu w Nancy, oddając się pod opiekę Notre-Dame de Bon-Secours i podejmując decyzję o budowie nowego kościoła. Była to pierwsza samodzielna realizacja architekta Héré’go, który stał się nadwornym budowniczym Leszczyńskiego, autorem głównych budowli w Nancy i okolicach. Zdetronizowany król Polski postanowił umieścić tu swoje rodowe mauzoleum (wcześniej książęta Lotaryngii spoczywali w kościele Cordeliers w Nancy). Prosta bryła niewielkiego kościoła nawiązuje do lokalnej tradycji, w detalach Héré wykorzystał natomiast inspiracje swego mistrza, Germaina Boffranda, a nawet konkretne rozwiązania fasady pobliskiego pałacu w Malgrange. Wskazywano jednak również na obce architekturze francuskiej skojarzenia z barokiem środkowoeuropejskim. „Interesującą stroną architektury Notre Dame de Bonsecours są motywy gotycyzujące: niezwykle wysmukłe proporcje, trójboczne zamknięcie prezbiterium i szkarpy” (Jan Ostrowski, s. 105). Plany kościoła zostały opublikowane w 1752 r. w „Recueil des plans… Héré’go”.

Kilka lat po wybudowaniu kościół stał się istotnie mauzoleum rodowym: w 1747 r. pochowano w nim Katarzynę Opalińską, żonę Stanisława. Sam fundator spoczął w tutejszej krypcie w 1766 r. Nagrobki obojga wykonali wybitni rzeźbiarze francuscy, Nicolas-Sebastien Adam i Louis-Claude Vassé. W 1768 w kościele spoczęło serce córki pary fundatorów, królowej Francji Marii Leszczyńskiej. Pochowani są tam także członkowie rodziny Ossolińskich, kuzyni króla. Groby te zostały sprofanowane w czasie rewolucji francuskiej, kościół przy tym znacznie zdewastowany. Po 1806 naprawiono uszkodzenia i przywrócono nagrobki, uratowane w lokalnym muzeum. Zostały one jednak wtórnie zmontowane w sposób niezgodny ze stanem pierwotnym. Od 1844 r. kościół pełni funkcję parafialnego.

Osoby powiązane:
Czas powstania:
fundacja 14 sierpnia 1738, konsekracja 7 września 1741, dekoracja wnętrza do 1742, przebudowa prezbiterium w poł. XIX w
Twórcy:
Claude-Joseph Gilles (malarz; Francja), Nicolas Mansiaux (sztukator; Francja), Louis Mansiaux (sztukator; Francja)
Bibliografia i archiwalia:
  • Jan Ostrowski, „Kościół Notre-Dame de Bonsecours, mauzoleum Stanisława Leszczyńskiego w Nancy”, „Biuletyn Historii Sztuki”, 1972, s. 104-106.
  • Arthur France-Lanord, „Emmanuel Héré, architecte du roi Stanislas”, Nancy 1984, s. 52-53.
  • „Stanisław Leszczyński. Król Polski księciem Lotaryngii”, katalog wystawy w Zamku Królewskim w Warszawie, Warszawa 2005, s. 188.
  • Małgorzata Skwarczyńska, „Ogrody króla S. Leszczyńskiego w Lotaryngii w latach 1737-1766”, Warszawa 2005, s. 39.
  • „Notre-Dame de Bon-Secours”, red. O. Ageron, Nancy bd..
  • A. Pieńkos, „Między Sarmacją a Francją. Stanisław Leszczyński – tylko mecenat czy także twórczość?”, [w:] „Oświeceniowa republika władców. Rezydencje, kolekcje, mecenat”, t. 2, red. A. Pieńkos, Warszawa 2017, s. 15-37.
Opracowanie:
prof. Andrzej Pieńkos
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz