Powstała w 1844 roku Akademia Techniczna we Lwowie do 1915 roku była jedyną polską wyższą uczelnią techniczną, jeśli pominąć funkcjonującą przez krótki czas Szkołę Przygotowawczą do Instytutu Politechnicznego w Warszawie.  Od 1877 roku pod nazwą Szkoły Politechnicznej działała już w reprezentacyjnym gmachu w stylu neorenesansowym wzorowanym na budynkach wiedeńskich według projektu Juliana Zachariewicza – założyciela lwowskiej szkoły architektonicznej i rektora Szkoły Politechnicznej.  

Utworzenie politechniki było pokłosiem dynamicznego rozwoju przemysłu w XIX w., co pociągnęło za sobą potrzebę kształcenia technicznego nowych pokoleń specjalistów i kadr naukowo-technicznych. Na znajdujących się pod zaborami ziemiach polskich nauka i kultura nie mogły rozwijać się w nieskrępowany sposób, tymczasem rewolucja przemysłowa zmieniała oblicze świata. Nieliczni specjaliści kształceni na uczelniach zagranicznych nie byli w stanie sprostać potrzebom rozwijających się gałęzi technicznych gospodarki. Dekretem cesarskim z 24 stycznia 1843 roku powołano we Lwowie wyższą uczelnię techniczną, która miała w przyszłości lec u podwalin polskiego szkolnictwa technicznego i stać się zarzewiem gwałtownego rozwoju nauk technicznych w niepodległej Polsce. Uroczyście otwarta 4 listopada 1844 roku, akademia była jedną z najstarszych uczelni technicznych w Europie. Pierwsza politechnika na ziemiach polskich skupiała w swoich murach najwybitniejszą kadrę naukową, która przystąpiła do prężnych działań w celu organizacji i jak najszybszego otwarcia placówki. Rozkwit życia naukowego we Lwowie wiązał się w tym czasie z powstawaniem towarzystw naukowych i szeregiem publikacji, które tworzyły polską myśl techniczną drugiej połowy XIX wieku.  

Początkowo akademia lwowska oferowała dwuletnie, a już od semestru 1847/-1848 trzyletnie studia na wydziale technicznym, roczne studia na wydziale handlowym (zamienionym w 1853 roku na dwuletnią szkołę średnią, zlikwidowaną w 1875 roku) oraz dwuletnią szkołę realną (wydzieloną w 1856 roku i przekształconą na sześcioklasową szkołę średnią) przygotowującą do wyższych studiów technicznych. Zgodnie z dekretem cesarskim wykładowcy wydziałów technicznego i handlowego otrzymali stopnie profesorów uniwersyteckich, zaś wykładowcy szkoły realnej – profesorów gimnazjalnych. Wielokrotnie wnioskowano o podział wydziału technicznego, lecz nie odbyło się to aż do 1872 roku. Jako jednolite studia techniczne obejmujące wszystkie obszary wiedzy inżynierskiej, jakiej wówczas nauczano, zgodnie z rozporządzeniami z 1860 i 1872 roku nadawały one uprawnienie wykonywania zawodu inżyniera. Wraz z rokiem akademickim 1872/1873 wyodrębniono pięcioletnie studia na wydziale inżynierii i architektury oraz trzyletnie, a rok później rozszerzone do czteroletnich, studia na wydziale chemii technicznej. 3 października 1875 roku otwarto długo oczekiwany kierunek budowy maszyn, na którym studia miały trwać cztery lata. W 1894 roku na mocy uchwały sejmu galicyjskiego wydano „Zasady organizacji” lwowskiej politechniki, a trzy lata później rozporządzeniem Ministerstwa Wyznań i Oświaty wydano pierwszy statut organizacyjny uczelni. Regulował on prawne podstawy funkcjonowania placówki i jej organizację aż do 1921 roku, z pewnymi zmianami. Pierwszym dyrektorem został Florian Schindler – absolwent politechniki wiedeńskiej i doktor filozofii uniwersytetu wiedeńskiego. 

Od początku powołania akademia techniczna mieściła się w tzw. Domu Darowskiego na rogu ulicy Teatralnej i Ormiańskiej 2 (po 1848 działał tam Dom Narodny), naprzeciwko uniwersytetu Józefińskiego, nieopodal mieściła się szkoła realna. We wspomnieniach pisarza i publicysty Ludwika Dębickiego (1843-1908) czytamy, że Mieczysław Darowski „[…] posiadał we Lwowie gmach, w którym mieściła się politechnika. W czasie bombardowania rzucono na ten gmach, nie bez rozkazu danego z góry, kilka bomb, gmach zgorzał a z nim cała niemal fortuna rodziny”. Mowa o bombardowaniu Lwowa z dnia 2 listopada 1848 roku w czasie tzw. Wiosny Ludów jako pokłosia „powstania studentów, mieszczan rewolucyjnych i proletarjatu”. Pożar pochłonął cenne zbiory naukowe, bibliotekę uniwersytecką i akta uczelni. Po pożarze aż do 1850 roku uczelnia funkcjonowała w murach ratusza aż do odbudowania gmachu w poprzednim miejscu. Po ukończeniu odbudowy politechnika funkcjonowała tam do 1877 roku, lecz wskutek tworzenia nowych wydziałów i braku miejsca uzyskano w 1867 roku pozwolenie na budowę nowego gmachu przy placu Castrum, gdzie następnie funkcjonowało Miejskie Muzeum Przemysłowe. W trakcie prac projektowych Agenor Gołuchowski, namiestnik Galicji, zmienił pierwotną decyzję, uznając przyszłą siedzibę politechniki za niewystarczającą. Za uzyskany w 1873 roku kredyt w wysokości prawie 1,5 mln złotych zakupiono od hrabiny Zofii Fredrowej parcelę przy ul. Sapiehy, a projekt miał opracować prof. Julian Zachariewicz.  

Budowa nowej siedziby politechniki ruszyła w 1874 roku i trwała przez trzy lata. Kierował nią prof. Zachariewicz z pomocą starszego inżyniera rządowego Karola Słapy. 15 listopada 1878 roku odbyła się uroczystość poświęcenia nowego gmachu uczelni, przemianowanej rok wcześniej na Szkołę Politechniczną, równocześnie z inauguracją nowego roku akademickiego. Prof. Zachariewicz objął wówczas urząd rektora. W roku 1880 Szkołę Politechniczną odwiedził cesarz Franciszek Józef I, który chwalił organizację i założenia architektoniczne nowo wybudowanych gmachów, a także zamówił w pracowni Jana Matejki 11 obrazów-alegorii ilustrujących rozwój ludzkości, które do dziś można oglądać w auli obszernego, trójnawowego westybulu gmachu głównego. Warto zwrócić uwagę na monumentalny portyk z sześcioma kolumnami z wysoką kamienną attyką wieńczącą ryzalit, na której znajduje się grupa trzech postaci dłuta Leonarda Marconiego – to alegorie inżynierii, architektury i mechaniki. Na attyce umieszczono złocony napis w języku łacińskim – Litteris et Artibus (Naukom i Sztukom). Przestronny trójnawowy westybul budynku głównego z podwójnym rzędem kolumn i ozdobnym gzymsem, podtrzymującymi krzyżowe sklepienie bocznych naw, otwiera widok na obszerną klatkę schodową. Po lewej stronie od 1910 roku stoiiu tu rzeźba prof. Zachariewicza autorstwa J. Bełtowskiego wykonana z białego marmuru. Klatka schodowa z arkadami wspartymi na zdobionych filarach impostowych, nad którymi widnieją alegorie Sztuki i Nauki (wykonał je Emil Schrödl), jest oświetlona z góry przez szklany sufit i zdobiona ornamentami w stylu neorenesansowym. Malowidła ścienne, które zaprojektował sam Zachariewicz, są dziełem braci Maurycego i Eryka Flecków. Niedaleko auli mieści się piękna sala biblioteczna z drewnianym, rzeźbionym stropem i malowidłami, a także wykonanymi w 1880 roku zdobionymi przez Tadeusza Sokulskiego szafami, które projektowali Zachariewicz z Marconim, a wykonano je w lwowskiej firmie braci Wszelaków. 

W 1876 roku udało się ukończyć drugi, jednopiętrowy budynek uczelni, w którym miały się mieścić laboratoria chemiczne. Dziesięć lat później wybuchł w nim pożar, po którym budynek odrestaurowano. Co ciekawe, budynki wznoszono z założeniem, że liczba studentów nie przekroczy trzystu osób, co szybko okazało się założeniem błędnym. Na uczelni studiować chcieli bowiem nie tylko Polacy z Galicji, ale również z innych zaborów, co było możliwe dzięki temu, że w 1848 roku placówce nadano prawo przyjmowania studentów spoza granic cesarstwa. Gwałtowny wzrost frekwencji jeszcze pod koniec XIX stulecia wymusił potrzebę zwiększenia miejsca, co uzyskano dobudowując skrzydła do budynku głównego w latach 1904-1905. W roku 1901 uczelnia uzyskała prawo nadawania stopnia doktora nauk technicznych (system ten przyjęły później wszystkie uczelnie techniczne w kraju), zaś w 1903 roku cesarz nadał rektorom tytuł Magnificencji. Na otwarciu roku akademickiego 1904/1905, profesor rektor Leon Syroczyński wygłosił mowę inauguracyjną, w której wyraził następujące życzenie: 

„Niech nasza technika będzie twierdzą, której wrota otwarte na oścież, dając przystęp każdemu, kto chce się uczyć i pracować nad ekonomicznym dobrobytem kraju, w której nagromadzone i ciągle zasilane zasoby wiedzy i doświadczenia nie wyczerpywałyby się mimo ciągłego użytku, w której niema obrońców i oblegających, zdobywców i uciśnionych i której załoga ciągle pamięta, że z sobą i z krajem żyć ma jak wolni z wolnymi i równi z równymi”.  

Jeszcze przed wybuchem I wojny światowej, w latach 1911-1912 siedziba wydziału chemicznego zyskała drugie piętro. Krótko przed wybuchem wojny rozpoczęto budowę fundamentów pod kolejny budynek, w którym miało się mieścić laboratorium maszynowe (powstało dopiero w latach 1923-1927), a także wynajęto kilka budynków prywatnych. Niestety wybuch wojny przerwał dalsze prace nad rozbudową uczelni, a już w sierpniu 1914 roku gmach główny stał się siedzibą szpitala wojennego. Po wycofaniu się Austriaków zabudowania zajęły wojska rosyjskie, a po powrocie wojsk austriackich do Lwowa wznowiono wykłady (w budynku głównym nadal mieścił się szpital). Na semestr letni 1915/1916 na liście studentów znajdowało się 125 osób, kolejny rok akademicki rozpoczęto z 218 studentami. Na mocy rozkazu Naczelnika Józefa Piłsudskiego gmach główny szkoły zwolniono w 1920 roku od zajęcia na cele wojskowe, jednak wiele miesięcy trwały jeszcze starania o faktyczne odzyskanie budynku, a potem miesiącami ciągnęły się niezbędne remonty. 10 grudnia 1920 roku odbyła się pierwsza powojenna inauguracja roku akademickiego. Warto dodać, że w międzywojniu wzrost liczby studentów był także znaczący – w roku akademickim 1918/1919 wynosiła ona 989 osób, w tym 31 kobiet, zaś w roku akademickim 1929/30 było to już 2660 osób, w tym 105 kobiet. Na mocy nowego statutu, przyjętego przez uczelnię 18 czerwca 1921 roku, funkcjonowała odtąd pod nazwą Politechniki Lwowskiej. Liczyła sześć wydziałów: inżynierii z oddziałami drogowym, wodnym oraz mierniczym (studia 4,5-letnie), architektury z oddziałami artystycznym oraz konstrukcyjnym (studia czteroletnie), mechaniczny z oddziałami maszynowym, elektrotechnicznym, górniczym oraz naftowym (studia czteroletnie), chemiczny z oddziałami chemików laboratoryjnych oraz fabrycznych (studia czteroletnie), rolniczo-leśny z oddziałami rolniczym i leśnym (studia czteroletnie) oraz wydział ogólny, kształcący przyszłych nauczycieli na studiach czteroletnich.  

Politechnika Lwowska, bo taką nazwę nosiła uczelnia od 1921 roku, była nie tylko placówką edukacyjną, ale także aktywnym ośrodkiem postępu w naukach technicznych. W jej murach działało wielu wybitnych i zasłużonych naukowców okresu międzywojennego. Warto wymienić choćby kilku z nich: 

·Profesor geometrii wykreślnej Kazimierz Bartel – prezes Polskiego Towarzystwa Matematycznego, kierownik Ministerstwa Kolei Żelaznych, wicepremier oraz minister wyznań i oświecenia publicznego w pierwszym rządzie Józefa Piłsudskiego. Aresztowany w czasie II wojny światowej przez Gestapo, po trzech tygodniach został rozstrzelany na rozkaz Himmlera. 

·Profesor elektrochemii Ignacy Mościcki – autor ponad 40 patentów polskich i zagranicznych, po objęciu urzędu prezydenta II Rzeczypospolitej (lata 1926-1939) użytkowanie praw do swoich patentów przekazał nieodpłatnie państwu polskiemu. 

·Profesor Stefan Bryla, który wykładał budowę mostów, był pionierem praktycznego zastosowania spawalnictwa oraz konstrukcji spawanych, ceniony inżynierem oraz teoretykiem spawalnictwa o międzynarodowym uznaniu. 

·Maksymilian Huber – profesor mechaniki stosowanej, zajmował się wytrzymałością materiałów. 

·Włodzimierz Krukowski –- wybitny polski metrolog, specjalista techniki licznikowej, wzorów i pomiarów, autor wielu patentów, wykładał pomiary elektryczne. Został deportowany w 1941 roku. 

·Stanisław Pilat –- profesor technologii ropy naftowej i gazu ziemnego, autor wielu patentów, niezwykle zasłużony dla rozwoju swojej branży, zastrzelony przez nazistów na Wzgórzach Wuleckich. 

·Gabriel Sokolnicki – rektor w latach 1931/1932, wykładał przedmioty: oświetlenie elektryczne, obliczanie przewodów i urządzenia elektryczne, autor pierwszego Projektu Elektryfikacji Polski, odegrał znaczącą rolę w elektryfikacji kraju i opracowaniu przepisów w tym zakresie.  

W czasie II wojny światowej sowieci przemianowali Politechnikę Lwowską na Lwowski Instytut Politechniczny, który działał także po wojnie. Wielu profesorów zostało zamordowanych przez nazistów, część ocalałych nie miała zamiaru pozostać we Lwowie pod rządami sowietów i skorzystała z możliwości wyjazdu razem z rodzinami do Polski. Budynki uczelni zostały zniszczone – naziści zdemontowali i wywieźli wiele maszyn i urządzeń, a w budynku chemicznym powyrywano ze ścian przewody miedziane czy ołowiane rury. Po zakończeniu wojny cały majątek uczelni pozostał we Lwowie, jedynie książki w języku polskim i niemieckim zostały przekazane Politechnice Krakowskiej.  

Budowa gmachu politechniki zapisała się w historii Lwowa jako doniosłe wydarzenie. Przepiękne budynki wrosły w dzieje miasta, stając się ośrodkiem kształtowania kadry technicznej i kolebką nauki, myśli inżynieryjnej, wynalazczości. Z jej murów wyszły tysiące specjalistów poszukiwanych branż, odpowiedzialnych za dalszy rozwój polskiej nauki i techniki.