Zarys historyczny

Znajdująca się obecnie w obwodzie iwanofrankiwskim miejscowość Gwoździec leży około 19 km na północny wschód od Kołomyi i 58 km na północny wschód od Iwano-Frankiwska. Pierwsze wzmianki o tym miejscu pochodzą już z lat 1373 i 1375. Początkowo należało ono do Buczackich, później do Potockich i Puzynów. Parafia ma metrykę z XV wieku, choć początkowo mieściła się w sąsiadujących Ostapkowicach. Dokładna data przeniesienia parafii bezpośrednio do Gwoźdźca nie jest znana. Natomiast w początkach XVIII wieku książę Michał Puzyna sprowadził do Gwoźdzca bernardynów. Ci wybudowali skromny, drewniany kościółek, który musiał wystarczyć na początek. Według ogólnych ustaleń mieli też pełnić posługę kapłańską zanim powstanie ośrodek, w który mogliby funkcjonować księża diecezjalni.

W roku 1730 rozpoczęto wznosić świątynię murowaną wraz z klasztorem. Całość zakończono w roku 1740, ale już 33 lata później rozpoczęto remont według projektu Franciszka Ksawerego Kulczyckiego. Konsekracja miała miejsce w roku 1775. W 1888 roku potężny pożar strawił wyposażenie kościoła oraz dachy. Po gruntownym remoncie obiekt ponownie poświęcono w roku 1896. Pierwsza wojna światowa przyniosła zniszczenia, które udało się naprawić w latach 1920-1922. Klasztor został opuszczony wraz z wysiedleniem ludności polskiej w roku 1945. Kościół zamieniono na magazyn zbóż i cementu. Po odzyskaniu przez

Ukrainę niepodległości, został on ponownie konsekrowany (1992). Obecnie znajduje się w złym stanie. Klasztor początkowo służył za szpital. Obecnie mieści się w nim szkoła muzyczna i biblioteka.

Architektura

Kościół położony jest na północ od rynku. Wzniesiony został z cegły z dodatkiem kamienia. Obiekt otynkowano. Prezbiterium zostało skierowane na wschód. Pod względem bryły mamy do czynienia z jedną nawą, płytkim transeptem i zbliżonym do kwadratu prezbiterium zamkniętym prostą ścianą. Przy prezbiterium (od strony północnej) znajduje się przylegający skarbiec w kształcie prostokąta, a od południa zakrystia i sień klasztoru.

Klasztor, podobnie jak kościół, został wzniesiony z cegły, z dodatkiem kamienia i otynkowany. Przylega do kościoła od południa. Jednopiętrowy budynek składa się z trzech skrzydeł. Korytarz znajduje się od strony wirydarza. Na piętrze znajdują się cele (we wszystkich skrzydłach). W skrzydle wschodnim salonik i spichlerz. Okna obiektów mają kształt prostokąta i zamknięte są łukiem odcinkowym. Zespół budynków otoczony został ceglanym, otynkowanym murem.

Do najważniejszych elementów powiązanych z wystrojem, wyposażeniem i otoczeniem kościoła należą także:

· Dzwonnica (pierwsza budowa 1776-1778, przebudowa 1899 – 1902),

· Ołtarz główny, którego centralnym punktem jest symbol pustego krzyża,

· Ołtarz św. Franciszka z wizerunkiem świętego na obrazie znajdującym się w centralnym punkcie,

· Ołtarze boczne w transepcie,

· Rzeźby św. Franciszka, św. Antoniego, Matki Boskiej Niepokalanej.