Zarys historyczny

Dzisiejsze Niżankowice stanowią osiedle typu miejskiego. Nie zmienia to faktu, że status ten obowiązuje od lat 30. XX wieku. Wcześniej, przez wiele wieków, Niżankowice były pełnoprawnym miastem i to bardzo istotnym historycznie. Niestety również znajdowały się na szlaku wielu najazdów, zbrodniczych napadów i innych historycznych zawirowań. Nazwa miejscowości brzmiała wówczas jednak zupełnie inaczej niż dziś. Pierwsze wzmianki o „Krasnopolu”, bo takie nazwę nosiły niegdyś, pochodzą już z XIV wieku. W roku 1448 powstała tam pierwsza parafia rzymskokatolicka, a kościół pw. Świętej Trójcy funkcjonuje od roku 1461. Często możemy usłyszeć określenie „Niżankowice koło Przemyśla”. Rzeczywiście miejscowość leży tuż przy obecnej granicy z Polską- od Przemyśla (w linii prostej) dzieli ją niecałe 12 km, a od granicy z Polską… kilkaset metrów.

Kościół powstał w latach 1448-1451 i wraz zakończeniem budowy została powołana w nim parafia. Początek XVI wieku nie był dla Niżankowic zbyt łaskawy. Najazdy tatarskie, jakich miejscowość zaznała w latach 1498, 1502 i 1524, ponoć nie oszczędziły miasta. Podczas tego ostatniego kościół ucierpiał nad wyraz dotkliwie. Został jednak odbudowany. Kolejna (już ta zasadnicza i najbardziej istotna) przebudowa miała miejsce w XVIII wieku. Dnia 17 września 1730 roku obiekt został konsekrowany przez biskupa Andrzeja Pruskiego.

Miasto niejednokrotnie wpadało w historyczne turbulencje, a kościół św. Trójcy nie był w różnych destrukcyjnych aktach pomijany. Od roku 1772 Niżankowice znalazł się w składzie Królestwa Galicji i Lodomerii.

Murowaną dzwonnicę dobudowano w roku 1910. Pierwsze lata I wojny światowej to najazdy i rabunki kozaków. Podczas drugiej wojnie światowej Niżankowice przechodziły z rąk Sowietów w ręce Niemców, by finalnie znaleźć się po radzieckiej stronie. Po globalnym konflikcie parafia funkcjonowała jeszcze przez trzy lata. W roku 1948 obiekt został zajęty przez władze i zamieniony na kołchozowy magazyn zboża, nawozów oraz stajnie dla koni. Po przeniesieniu magazynów został porzucony.

W roku 1989 obiekt zwrócony wiernym, a dwa lata później ponownie konsekrowany. Według niektórych źródeł w latach 2005-2006 w kościele miał miejsce cud. Figura Matki Bożej Fatimskiej roniła łzy. Dlatego też obiekt obrósł kultem. W połowie roku 2007 został ogłoszony Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Matki Bożej Opatrzności. Warto zaznaczyć, że kościół przyciąga nie tylko rzymskokatolickie, ale również grekokatolickie i prawosławne pielgrzymki.

Architektura

Kościół usytuowany został pomiędzy drogą do Dobromila, a przepływającą przez miejscowość rzeką Wiar, kilkaset metrów od granicy z Polską. Styl świątyni określa się jako gotycki. Nie jest to jednak typowy gotyk, jaki mamy przed oczami, gdy słyszymy to słowo, a jaki reprezentuje np. francuska katedra w Reims. Bryły kościoła w Niżankowicach nie charakteryzuje strzelistość, a bardziej masywność. Nie zmienia to jednak faktu, że do wnętrza, poprzez smukłe, wysokie okna wpada sporo światła, a wszystkie pozostałe cechy klasyfikują go jako kościół gotycki, choć niepozbawiony elementów modernizujących.

Podstawę obiektu stanowi korpus oparty o trójprzęsłową nawę na planie krótkiego prostokątna. Towarzyszą jej dwa prostokątne przedsionki od zachodu i od południa. Prezbiterium również ma trzy przęsła. Zostało oddzielone od nawy ostrołukową arkadową tęczą. Elewacja zewnętrzna została wzmocniona przyporami wyznaczającymi granicę przęseł i wzmacniającymi narożniki. W prezbiterium elewacje zostały podzielone pilastrami w stylu toskańskim, które podtrzymują fragmenty belkowania.

W nawie oraz prezbiterium zastosowano sklepienia kolebkowe z szerokimi lunetami, a w kruchcie zachodniej, przedsionku obok zakrystii i pomieszczeniu na piętrze krzyżowe. Otwory drzwiowe w świątyni są głównie prostokątne, ale niektóre z nich zamknięte półkoliście. Na zachodniej ścianie pomieszczenia obronnego znajduje się napis: A[NNO] D[OMINI] 1618 | BARTOLOMEUS | RESKO | [..] PIUS | OBIVIT. W środku warto również zwrócić uwagę na polichromię z lat 30. XX wieku autorstwa Juliusza Komperdy i Michała Wójcika oraz na złote gwiazdy na błękitnym tle znajdujące się na sklepieniach.

Do najważniejszych elementów powiązanych z wystrojem, wyposażeniem i otoczeniem kościoła należą także:

· Ołtarz główny (pseudobarokowy, 1910 r.),

· Zewnętrzna dzwonnica, neorenesansowa (około 1905-1910 r.),

· Zabytkowy kosz ambony (1910 r.),

· Drewniany chór muzyczny (1910 r.),

· Feretrony z rzeźbami drewnianymi: „Matka Boska Niepokalana”, „Serce Matki Boskiej”,

· Obraz „Święta Trójca”,

· Rysunek „Chrystus i Matka Boska” (druga połowa XIX w.),

· Pamiątkowa tablica konsekracji kościoła,

· Medaliony wmurowane w elewację wschodnią (prawdopodobnie wsporniki sklepienne).