Przejdź do treści
Najwyższe cywilne odznaczenie w Kanadzie – Order of Canada, domena publiczna
Źródło: The Governor General of Canada
Fotografia przedstawiająca Polacy odznaczeni Orderem Kanady
Prof. Teodor Feliks Domaradzki spoczywa w rodzinnym grobie, polska sekcja cmentarza w Saint Sauveur, Quebec, Kanada, fot. Stanisław Stolarczyk, 2010
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polacy odznaczeni Orderem Kanady
Miejsce spoczynku Kazimierza Stańczykowskiego, cmentarz Notre-Dame-Des-Neiges, Montreal, Quebec, Kanada, fot. Stanisław Stolarczyk, 2014
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polacy odznaczeni Orderem Kanady
Miejsce spoczynku Kazimierza Stańczykowskiego, cmentarz Notre-Dame-Des-Neiges, Montreal, Quebec, Kanada, fot. Stanisław Stolarczyk, 2014
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polacy odznaczeni Orderem Kanady
Grób prof. Pawła Wyczyńskiego, cmentarz katolicki Beechwood, Ottawa, Ontario, Kanada,, fot. Stanisław Stolarczyk, 2010
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polacy odznaczeni Orderem Kanady
Alicja Poznańska-Parizeaus spoczywa w rodzinnym grobie Parizeau, cmentarz Notre-Dame-Des-Neiges, Montreal, Quebec, Kanada, fot. Stanisław Stolarczyk, 2014
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polacy odznaczeni Orderem Kanady
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001709-P

Polacy odznaczeni Orderem Kanady

Identyfikator: POL-001709-P

Polacy odznaczeni Orderem Kanady

Warianty nazwy:
Miejsca spoczynku Polaków odznaczonych Orderem Kanady

W 1967 roku, z okazji setnej rocznicy powstania Kanady, ustanowiono w tym kraju najwyższe cywilne odznaczenie państwowe – Order of Canada (Order Kanady wręczane Kanadyjczykom, którzy wybitnie przysłużyli się swojemu krajowi.

Order przyznawany jest m.in. naukowcom, artystom, muzykom, gwiazdom filmu i telewizji, dobroczyńcom i innym zasłużonym w swej dziedzinie osobom i honoruje ludzi, którzy wnoszą niezwykłe zasługi dla Kanady lub innych narodów, z wyjątkiem wszystkich polityków i sędziów federalnych i prowincjonalnych w okresie sprawowania przez nich urzędu. Przyznawany jest tym, którzy swoją postawą realizują motto zaczerpnięte z biblijnego Listu do Hebrajczyków 11:16 i realizują łacińską dewizę: Desiderantes meliorem patriam, czyli „Pragnący lepszej ojczyzny”. Order wręczany jest zawsze przez Gubernatora Generalnego Kanady.

Order Kanady posiada trzy stopnie:

Companion/Compagnon (CC) – można ich przyznać do 15 rocznie.

Officer/Officier (OC) – nie można ich przyznać więcej niż 64 rocznie.

Member/Membre (CM) – można ich przyznać do 136 rocznie.

Od chwili ustanowienia Orderem Kanady uhonorowano blisko osiem tysięcy Kanadyjczyków, w tym kilkudziesięciu Polaków czy też Kanadyjczyków polskiego pochodzenia. Niektórzy z nich spoczywają na kanadyjskich cmentarzach. Orderem uhonorowani zostali między innymi:

Maria Adamowska-Panaro (1902-1989); order otrzymała za swoją pracę i bezinteresowną pomoc emigrantom w Winnipegu. Do Kanady przybyła wraz z rodzicami i rodzeństwem w 1911 roku. Tu ukończyła szkołę podstawową i wyższą — St. John's Technical High School. Później studiowała księgowość i administrację. Pracę zawodową rozpoczęła jako stenotypistka w firmie prawniczej. Następnie została kierownikiem różnych działów firm pracowniczych i handlowych na terenie Winnipegu. W latach 1920-1925 pełniła też funkcję sekretarza Konsulatu Rzeczpospolitej Polskiej w tym mieście.

Po trzydziestu sześciu latach pracy w firmie Arenovitch and Leisic przeszła na emeryturę, oddając cały swój wolny czas innym — poświęciła się pracy społecznej. Mianowano ją dyrektorem International Centre. W tym czasie Maria Panaro jest również bardzo aktywna w organizacji Catholic Women’s Leaque, Federacji Polek w Kanadzie oraz Kongresie Polonii Kanadyjskiej, Okręg Manitoba. W 1973 roku weszła w skład Komitetu Kopernikowskiego w prowincji Manitoba.

W książce Gdzie stopy nasze… Reportaże z Kanady (Oficyna Wydawnicza „Arax”, Białystok 1991) tak autor odnotował spotkanie z Marią Panaro w Winnipegu:

„Zaangażowana była w prace najróżniejsze przy organizowaniu licznych imprez polonijnych. W pamięci najbardziej utkwiła jej jednak tylko jedna — połączenie na Wzgórzu Kopernika ziemi polskiej z kanadyjską. — To moje największe przeżycie — wspomina pani Maria. — Bo, proszę sobie wyobrazić, oto trzymam jak największy skarb urnę z ziemią z Ojczyzny (jeśli będzie pan kiedykolwiek o tym pisał, proszę napisać Ojczyzny przez duże „O”, proszę mi zrobić tę przyjemność), aby za chwilę połączyć ją z ziemią kraju mojego dojrzewania i całego życia…

Maria Panaro przerwała. Przełknęła ślinę, jakby zwierzała się z najskrytszej i gdzieś głęboko ukrytej tajemnicy. Poprawiła włosy odwracając twarz, aby ukryć wzruszenie.

— Ziemia z Polski i Kanady — westchnęła. To dla mnie nie tylko symbol łączności obu krajów, to przede wszystkim akt pojednania i pogodzenia. Tak, pogodzenia — opętańczej, romantycznej tęsknoty za rodzinnym krajem z realiami kanadyjskimi nie pozwalającymi na powrót…

W kącikach jej oczu zaczęły zbierać się łzy. Wyłączyłem magnetofon.”

Jeden z jesiennych Biuletynów Zarządu Głównego Kongresu Polonii Kanadyjskiej (z 1990 roku) doniósł, iż 14 czerwca 1989 roku w szpitalu Szarytek w Edmonton zmarła w wieku 87 lat Maria Panaro-Adamowska. W zamieszczonym, krótkim nekrologu napisano: „Niech Jej lekka będzie ziemia kanadyjska i śni się ziemia polska, o której nigdy nic zapomniała”.

W 1983 roku za swą działalność otrzymała najwyższe odznaczenie w „kraju klonowego liścia” – Order of Canada (Member).

Zmarła w Edmonton podczas ogólnokrajowego spotkania Polsko-Kanadyjskiej Federacji Kobiet. Spoczywa na katolickim cmentarzu St. Mary’s w Winnipegu, Manitoba.

Inż. Eugeniusz Baranowski (1914-1985); kapral podchorąży, który brał udział w walkach o Narwik, a po upadku Francji studiował w Instytucie Politechnicznym Uniwersytetu w Grenoble. Do Kanady przybył w 1942 roku i przez wiele lat pracował w firmie projektującej papiernie. Był znanym działaczem społecznym w Polonii w Montrealu. Dzięki jego zaangażowaniu w 1966 roku stanął na terenie wystawy światowej Expo’67 w Montrealu pomnik Mikołaja Kopernika (replika pomnika z Warszawy dłuta Thorvaldsena) jako dar Polonii dla miasta (obecnie stoi przy1000 St. Jacques w Montrealu).

Odznaczony Orderem Kanady (Member).

Zmarł w Montrealu i spoczywa na cmentarzu Field of Honour w Pointe Claire w Quebecu.

Dr Jerzy Adam Dobrowolski (1931-2013); niezwykle ceniony polski naukowiec, który obronił pracę doktorską na uniwersytecie w Londynie w dziedzinie cienkich folii optycznych. Jako fizyk wyników swojej pracy użył po raz pierwszy na świecie w walce z fałszerzami pieniędzy, nadruk nie do podrobienia zastosował na banknotach 50 i 100-dolarowych w Kanadzie, na kartach kredytowych i najróżniejszych dokumentach. Przez całą swoją karierę zawodową pracował w National Research Council of Canada (NRC). Był autorem ponad 190 artykułów, ponad 30 patentów i 8 rozdziałów przeglądowych w książkach. Wielokrotnie nagradzany i odznaczany, w tym najwyższym odznaczeniem w Kanadzie – Order of Canada (Member).

Zmarł w Ottawie i spoczywa na cmentarzu Notre-Dame, natomiast na cmentarzu Beetchwood odsłonięto obelisk z pamiątkową tablicą poświęcony temu naukowcowi (Ottawa, Ontario).

Hon. Donald (Don) Frank Mazankowski (1935-2020); kanadyjski polityk polskiego pochodzenia, urodzony w miejscowości Viking w Albercie. Wieloletni działacz Partii Konserwatywnej, który przez 25 lat był posłem do Parlamentu federalnego. Służył jako minister gabinetu premierów Joe Clarka i Briana Mulroney’a. Był ministrem finansów, a w 1986 roku został mianowany wicepremierem Kanady i pełnił tę funkcję do przejścia w stan spoczynku w 1993 roku. Był jedynym Polakiem w historii tego kraju, który piastował tak wysoki urząd. W 1992 roku Mazankowski dostąpił zaszczytu i znalazł się w niewielkiej grupie wybitnych Kanadyjczyków, którym nadano tytuł Honourable (Człowiek honoru).

Dwukrotnie odznaczony Orderem Kanady (Officer w 2000 i Companion w 2013).

Zmarł w Sherwood Park i został pochowany na cmentarzu w Vegreville (Alberta), w miejscowości, gdzie mieszkał, gdzie wygrał swoje pierwsze wybory i skąd powędrował w świat.

Prof. Teodor Feliks Domaradzki (1910-2001); w latach 1930-1936 studiował na Akademii Nauk Politycznych w Warszawie, a w trzy lata później uzyskał tytuł magistra filozofii i historii na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 1941-1947 był wykładowcą języka polskiego na Państwowym Uniwersytecie w Rzymie oraz profesorem literatury słowiańskiej na Uniwersytecie Gregoriańskim. Doktoryzował się z filologii słowiańskiej oraz literatury polskiej.

Pomimo że był kuszony licznymi stanowiskami, odmówił powrotu do komunistycznej Polski. W 1948 roku przybył do Kanady i założył Centrum Studiów Słowiańskich na Uniwersytecie Montrealskim, w którym był dyrektorem i profesorem literatury polskiej i słowiańskiej. Z kolei na uniwersytetach w Windsor i w Ottawie stworzył wydziały studiów słowiańskich. Autor licznych książek, esejów, monografii, artykułów, studiów i tłumaczeń na język francuski, angielski i włoski dzieł czołowych polskich poetów i pisarzy.

Odznaczony Orderem Kanady (Member).

Zmarł w Montrealu. Spoczywa w rodzinnym grobie w polskiej sekcji cmentarza w Saint Sauveur w Quebecu.

Tamara Jaworska (1918-2015); jedna z najwybitniejszych plastyczek na świecie specjalizujących się w tkactwie artystycznym. Ukończyła Akademię Sztuk Pięknych w Łodzi, a później była na tej uczelni asystentką i wykładowczynią. W 1969 roku wraz z mężem wyemigrowała do Kanady.

Tutaj jej unikalne gobeliny zostały ocenione jako wzór najwyższego kunsztu artystycznego tkactwa, były eksponowane w najróżniejszych prestiżowych galeriach, w tym w Narodowym Muzeum Puszkina w Moskwie, w Narodowym Muzeum w Warszawie, w Muzeum Cywilizacji w Ottawie, w Narodowym Muzeum Sztuki Tkaniny Artystycznej w Łodzi, w Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, w Szkockim Muzeum Sztuki w Galashields i w wielu, wielu innych. Prace artystki znajdują się zarówno w muzeach na całym świecie, jak i w prywatnych kolekcjach. Tamara Jaworska była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana. Zrealizowano o niej kilka filmów dokumentalnych, w tym między innymi przez męża Tadeusza Jaworskiego, jednego z najwybitniejszych filmowców-dokumentalistów na świecie, zdobywcy wielu nagród na festiwalach krajowych i zagranicznych. Za Zmierzch czarowników nagrodzony przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Nagrodę przyznano za wybitny wkład w „dzieło zbliżenia narodów”. W Polsce reżyserował między innymi: Źródło, Miejsce na szkołę, Byłem kapo, Pamięć i skrucha, Sekretarz. Jego film Selling out został nominowany do Oscara w kategorii krótki film dokumentalny. W sumie zrealizował blisko 200 filmów.

To niezwykle zasłużone dla kultury w Kanadzie małżeństwo, pomimo że w Polsce otrzymało bilet tylko w jedną stronę, nigdy nie zrzekło się polskiego obywatelstwa i zawsze było dumne ze swojego pochodzenia.

Tamara Jaworska za swoje osiągnięcia artystyczne odznaczona została Orderem Kanady (Member), a w Polsce medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

Zmarli w Toronto i ich prochy znajdują się w kaplicy York Cemetery w Toronto, Ontario.

Prof. Hanna Maria Pappius (1925-2023); wybitna naukowczyni, członkini zarządu Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie. Urodzona na Kujawach, przyjechała w 1940 do Kanady z Londynu, gdzie jej ojciec płk lotnictwa Bogdan Kwieciński pełnił od roku 1937 obowiązki attaché wojskowego i lotniczego ambasady RP.

Studiowała na Uniwersytecie McGill, uzyskując tytuł magistra w 1948 roku, a cztery lata później doktorat. W 1953 roku rozpoczęła pracę w Donner Laboratory of Experimental Neurochemistry. Po kilku latach została pierwszą kobietą profesorem na Wydziale Neurologii i Neurochirurgii oraz na Wydziale Biochemii Uniwersytetu McGill. Przez prawie siedemdziesiąt lat, wniosła znaczący wkład w swoją dziedzinę, prowadząc badania nad obrzękiem mózgu i skutkami uszkodzenia mózgu na mechanizmy neuroprzekaźników i receptorów. W ciągu swojej wybitnej kariery opublikowała ponad 100 artykułów naukowych. Jest także współautorką książki zatytułowanej Brain Electrolytes and Fluid Metabolism, obecnie uważanej za klasykę w tej dziedzinie.

Była mentorką i wyszkoliła wielu ekspertów, którzy są obecnie znanymi na całym świecie neurologami. Po przejściu na emeryturę w 1995 roku, prof. Pappius pełniła funkcję przewodniczącej Komitetu Opieki nad Zwierzętami – Neurological Institute (do 2016 roku), była współprzewodniczącą tamtejszej Rady Etyki Badań przez ponad dekadę.

Od czasu studiów prof. Pappius była blisko związana z Polskim Instytutem Naukowym. W latach 1988-2015 pełniła obowiązki dyrektora Biblioteki Polskiej i jednocześnie wiceprezesa Instytutu.

Prof. Hanna Maria Pappius otrzymała Order Kanady (Member) w uznaniu jej badań w dziedzinie neurochemii i pracę dla społeczności polsko-kanadyjskiej, a także za walkę o prawa zwierząt.

Prof. Hanna Maria Pappius zmarła w Montrealu. Spoczywa w kwaterze rodzinnej polskiej sekcji cmentarza w Saint-Sauveur w Quebecu (patrz: „Aleja Polaków” w Saint-Sauveur).

Alicja Poznańska-Parizeau (1930-1990); polsko-kanadyjska pisarka, publicystka i kryminolożka. Była jedną z najmłodszych uczestniczek Powstania Warszawskiego (odznaczona Krzyżem Walecznych). Po wojnie wyjechała do Paryża, gdzie studiowała na Sorbonie, uzyskując tytuły z literatury, prawa i nauk politycznych. W 1955 roku odwiedziła koleżankę z Sorbony w Quebecu, gdzie podpisała krótki kontrakt, który zamienił się w pobyt na całe życie. W następnym roku poślubiła ekonomistę i polityka Jacques'a Parizeau, który przez blisko czterdzieści lat odgrywał jedną z najważniejszych ról w Partie Quebecois, partii politycznej Quebecu dążącej do oderwania prowincji od Kanady. Pomimo że też była separatystką, to najbardziej znana jest w Kanadzie jako powieściopisarka i dziennikarka: pisała dla „Cité libre”, „La Presse”, „Châtelaine”, „Le Devoir”, „La Patrie” i „Maclean’s”. Na Uniwersytecie w Montrealu wykładała kryminologię. W swoich książkach często wracała do tematyki polskiej, a za jedną z jej ostatnich powieści Les lilas fleurissent à Varsovie (Bzy kwitną w Warszawie) otrzymała pierwszą nagrodę w konkursie Związku Pisarzy Języka Francuskiego w Paryżu.

W 1987 roku uhonorowana została przez Gubernatora Generalnego (przedstawiciel Korony Brytyjskiej w Kanadzie) Orderem Kanady (Member), co w separatystycznym Quebecu okrzyknięto „wielkim skandalem”.

Zmarła w Outremont w prowincji Quebec. Spoczywa w rodzinnym grobie Parizeau na cmentarzu Notre-Dame-Des-Neiges w Montrealu, w Quebecu.

Kazimierz Stańczykowski (1927-1981); polski producent radiowy, założyciel pierwszych kanadyjskich audycji etnicznych. Były uczestnik Powstania Warszawskiego, chociaż był niezwykle znanym i cenionym w środowisku dziennikarskim producentem radiowym, zasiadał w różnych komisjach w branży radiowo-telewizyjnej i nigdy nie zapomniał, że jest Polakiem. Z dumą podkreślał swoje pochodzenie, w tym m.in. w programach radiowych, które stworzył; w stacji CHLP w Montrealu, w wielojęzycznej stacji radiowej CFMB, czy drugiej etnicznej stacji w Winnipegu CKJS. Był znanym kolekcjonerem poloników. W latach 1968-71, kiedy był przewodniczącym Rady Quebecu Ethnic Folk Arts Council, prezydentem Canadian Citizenship Federation oraz wiceprzewodniczącym Montreal Citizenship Council, jako miłośnik piłki nożnej powołał do życia Polski Klub Piłki Nożnej, a że od urodzenia związany był z Warszawą, to drużynę nazwał „Polonia” (taką nazwę nosi stołeczny klub, który powstał w 1911 roku). Był laureatem wielu nagród i wyróżnień, doktorem honoris causa Uniwersytetu Concordia w Montrealu. Niestety, jego imponującą karierę przerwał w 1981 roku tragiczny wypadek samochodowy w miejscowości Rawdon w Quebecu, podczas którego Kazimierz Stańczykowski zginął. W 1986 roku został pośmiertnie wprowadzony do CAB Broadcasting Hall of Fame.

Odznaczony Orderem Kanady (Member).

Spoczywa na cmentarzu Notre-Dame-Des-Neiges w Montrealu, Quebec.

Gen. dyw. Stefan Sznuk (1896-1986); (patrz: Miejsca spoczynku polskich generałów). Order Kanady drugiego stopnia (Officer) przyznano generałowi w dniu 18 grudnia 1970 roku za zasługi w ułatwieniu wjazdu do Kanady i integracji z życiem kanadyjskim wielu nowym Kanadyjczykom, w tym zwłaszcza polskiego pochodzenia.

Dr Henryk Marian Wójcicki (1916-2006); ukończył studia medyczne na Uniwersytecie w Edynburgu, następnie napisał pracę doktorską na temat nerwic wojennych, uzyskał dyplom specjalisty psychiatry i kierował oddziałem neuropsychiatrii w 1. Polskim Szpitalu Wojskowym w zamku Taymouth w Perthshire w Szkocji. W 1947 roku był ordynatorem Oddziału Neuropsychiatrycznego w polskim szpitalu dla weteranów w Penley w Walii. W 1953 roku wraz z rodziną wyemigrował do Kanady, gdzie był dyrektorem klinicznym w dużym szpitalu psychiatrycznym w North Battleford w Saskatchewan. W 1954 roku został członkiem Królewskiego Kolegium Lekarzy i Chirurgów Kanady. Pracował na kilku stanowiskach wyższego szczebla w szpitalach Edmonton General, Gray Nuns i Misericordia, a także był profesorem klinicznym na Wydziale Psychiatrii Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Alberta. Przewodniczył grupie badawczej ds. uzależnień i odegrał kluczową rolę w utworzeniu Komisji ds. Nadużywania Alkoholu i Narkotyków w Albercie (AADAC). W ostatnich latach swojej kariery wykorzystał swoje bogate doświadczenie, aby pełnić funkcję członka Izby Rewizyjnej Alberty i Panelu ds. Przeglądu Zdrowia Psychicznego.

Henryk Wójcicki był także wybitnym działaczem Polonii kanadyjskiej. Przez wiele lat pełnił funkcję prezesa Kongresu Polsko-Kanadyjsko, Oddział Alberta.

W 1989 roku został odznaczony Orderem Kanady (Member).

Zmarł w Edmonton i spoczywa na miejscowym katolickim cmentarzu Holy Cross w Albercie.

Prof. Paweł Wyczyński (1921-2008), ps. literacki „Paweł Wrzos”, poeta, prof. literatury francuskiej, który ukończył studia na Uniwersytecie w Lille we Francji. W 1951 roku wyemigrował do Kanady, gdzie został wykładowcą literatury francuskiej na Uniwersytecie w Ottawie. W 1957 roku obronił doktorat, a w 1964 otrzymał tytuł profesorski. W swojej pracy naukowej specjalizował się w badaniach nad literaturą francuskojęzyczną Kanady. Szczególną sławę przyniosły mu prace dotyczące życia i twórczości poety Emila Nelligana (biografia i wydanie całości jego dzieł wspólnie z R. Robidoux) oraz studia dotyczące twórczości Laberge’a.

Przez siedem lat pracował w Królewskiej Komisji, powołanej przez premiera Lestera Pearsona, do badań nad wprowadzeniem w Kanadzie dwóch urzędowych języków (francuskiego i angielskiego) – The Royal Commission on Biligualism and Biculturalism.

Wykładał na wielu uniwersytetach, m.in. w Brazylii, Francji, Anglii, Włoszech i w Polsce. Otrzymał cztery doktoraty honoris causa (Uniwersytet Laurencienne w Sudbury, Uniwersytet w Guelph, Uniwersytet Laval, Katolicki Uniwersytet w Lublinie).

Autor, współautor i redaktor ponad 62 pozycji książkowych oraz ponad 100 artykułów krytycznych i literackich. Jest autorem sztuki teatralnej w języku polskim oraz opublikował dwa tomiki wierszy po polsku: W słonecznej ciemni i Mowa korzeni.

Za swoje osiągnięcia naukowe był wielokrotnie nagradzany, w tym najwyższym odznaczeniem Kanady – Order of Canada (Member).

Zmarł w Ottawie i spoczywa na miejscowym cmentarzu katolickim Beechwood, Ontario.

Order Kanady, po śmierci odznaczonego, musi być, zgodnie z konstytucją, zwrócony Gubernatorowi Generalnemu, bowiem stanowi własność Korony Brytyjskiej. Nie może być ani wystawiany na licytację ani sprzedawany. Może być jedynie przekazany rodzinie jako pamiątka po zmarłym lub oddany do muzeum.

Czas powstania:
od 1967
Słowa kluczowe:
Opracowanie:
Stanisław Stolarczyk
rozwiń

Projekty powiązane

1
Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na wykorzystywanie plików cookies.  Dowiedz się więcej