Oryginalna kompozycja alegoryczna z elementami rodzajowymi -popiersiu pisarki, znanej z tekstów dla dzieci i młodzieży, towarzyszą dwie postacie: po jej lewej stronie stoi dziewczynka z koszem kwiatów i wieńcem margerytek zwracająca się ku zmarłej; po prawej dziewczyna klęcząca na książkach, skupiona na lekturze trzymanej w dłoniach.

Sentymentalną kompozycję nagrobka dopełniają napisy: „Klementynie z Tańskich Hofmanowej Ziomkowie. 1848”; „Wszystkie dzieci polskie są mojemi dziećmi”. Ponadto wyryte zostały na centralnie umieszczonej urnie tytuły dzieł pisarki: „Pamiątka. Rozrywki. Kochanowski. O powinnościach kobiet. Krystyna. Pisma świeckie. Pamiętniki”.

W 1869 r. pisarka Zofia Węgierska tak opisywała całość:
„popiersie autorki »Pamiątki po dobrej matce« stoi na środku; po prawej stronie chłopczyk [sic!] siedzący czyta »Wiązanie Helenki«, po lewej śliczna dziewczynka wspina się na palce i wyciąga rączkę, chcąc uwieńczyć marmurowe [sic!] popiersie swojej dobrodziejki”.

„Dzieci i książki symbolizują ideę, której służył talent Hoffmanowej. Wiejskie dziewczynki w strojach ludowych i polne kwiaty, to akcent ludowości w sztuce romantycznej“ (Dariusz Kaczmarzyk, s. 37). Pomnik o zwartej kompozycji, której jednolitość podkreśla wspólna dla wszystkich elementów nagrobka podstawa, nawiązuje wyraźnie do nagrobków klasycystycznych z postacią, bądź postaciami przy urnie z symbolicznymi prochami zmarłej osoby. Motywy rodzajowe są dość nietypowe w dorobku rzeźbiarskim Władysława Oleszczyńskiego (1807-1866).

Nagrobek kamienny kruszył się i został zrekonstruowany w odlewie żeliwnym w 1883 r.; ten z kolei uległ uszkodzeniom w końcu XX w., samo popiersie zaś skradziono. Pomnik został poddany gruntownej konserwacji oraz uzupełnieniom ubytków w 2008 r. (z funduszy Rady Ochrony Pamięci Walk i Meczeństwa oraz Fundacji Zygmunta Lubicz-Zaleskiego); głowę pisarki odtworzył rzeźbiarz Tadeusz Markiewicz (ur. 1936) na podstawie rycin i rysunków z Biblioteki Polskiej w Paryżu.