Przejdź do treści
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002064-P

Kościół parafialny pw. św. Trójcy w Medenicach

Medenice | Ukraina | obwód lwowski | rejon drohobycki
ukr. Medenyczi (Меденичі)
Identyfikator: POL-002064-P

Kościół parafialny pw. św. Trójcy w Medenicach

Medenice | Ukraina | obwód lwowski | rejon drohobycki
ukr. Medenyczi (Меденичі)

Zarys historyczny
Medenice leżą 22 km na północny wschód od Drohobycza. Po raz pierwszy zostały odnotowane w roku 1395. Nazwa miejscowości ewoluowała. Przez jakiś czas Medenice były „Medenicą”, później „Medynicami”. Zmieniała się forma, ale nie rdzeń. Z całą pewnością pochodzi on od ruskiego słowa „med”, czyli „miód” i wiąże się z od dawna funkcjonującymi na tych terenach tradycjami pszczelarskimi.

Źródła nie podają jednoznacznej daty fundacji parafii w miejscowości. Wiadomo jedynie, że pod koniec XVI wieku musiała istnieć tu jakaś wspólnota oraz jej fizyczne centrum. Kilka dokumentów wskazuje na drewniany kościół, który według informacji z roku 1646 był już wtedy mocno spróchniały. Pierwszy miejscowy pleban został odnotowany przed rokiem 1604, a od połowy XVII wieku przy parafii działała szkoła. W roku 1689 wzniesiono nowy drewniany obiekt, gdyż ten dotychczasowy nie nadawał się już do użytku.

W roku 1729 proboszcz Jan Ratajowski ufundował altarię św. Jana Chrzciciela. Została ona jednak zniesiona już 14 lat później. W roku 1743 założono w Medenicach Bractwo Św. Trójcy. Parafia pierwotnie podlegała pod dekanat samborski. Później pod drohobycki. Obejmowała takie wsie jak: Bilcze, Dołhe, Horucko, Kawsko, Königsau, Krynica, Letnia z Manasterem Letniańskim, Opary, Rabczyce i Radelicz.

Miejscowość rozrastała się, ale w sposób nieregularny. Dlatego też w XVIII wieku sprowadzono do niezagospodarowanych obszarów kolonistów niemieckich. W ten sposób powstały nowe osiedla takie jak: Brigidau (Brygidyn), Josephsberg (Korośnica), Königsau (Równe) i Ugartsberg (Wypuczki).

Pełnoprawny, murowany kościół powstał w XIX wieku. Kiedy jednak dokładnie? Źródła podają bardzo różne daty. Historię dodatkowo zamgławia wielki pożar, który zdarzył się w roku 1880 i wywołał ogromne straty. Pod koniec w. XIX parafia obejmowała wymienione wyżej niemieckie kolonie oraz takie miejscowości jak Lipice, Litynia i Tynów.

Sporo zmian w obiekcie miało miejsce pod koniec XIX i na początku XX wieku. Wśród nich warto odnotować przede wszystkim: pojawienie się nowych ołtarzy (1891-1893) oraz ołtarza głównego (1894), remont elewacji zewnętrznych i wewnętrznych(1897-1898), renowacja organów (1900) i montaż podłogi ze sztucznego kamienia (1913).

Pierwsza wojna światowa przyniosła sporo strat. Zostały skonfiskowane dwa spośród czterech dzwonów, a w roku 1915 świątynia została ostrzelana. Remont podjęto dopiero w roku 1939.

Druga wojna światowa to kolejne dewastacje, które jednak zostały naprawione w roku 1945. Po zakończeniu konfliktu większość parafian została przesiedlona, a budynek przez jakiś czas pełnił funkcję domu kultury. W latach 50. rozebrano wieżę, dach i sklepienia pozostawiając otwartą konstrukcję zupełnie bezbronną wobec czasu oraz czynników atmosferycznych.

Dopiero w roku 1989 obiekt został zwrócony wiernym. W roku 1991 rozpoczęto jego gruntowną odbudowę, z dbałością o historyczne szczegóły. Jedynie plebania została rozbudowana i unowocześniona. Oryginalne mury kościoła zachowano do około połowy wysokości. Do nich dobudowano górne partie. Na terenie obiektu pojawiło się również lapidarium, gdzie zgromadzono m.in. fragmenty ocalałych części dawnego kościoła.

Architektura
Kościół jest malowniczo usytuowany na wzgórzu. Składa się z trójprzęsłowej nawy oraz mniejszego i węższego prezbiterium zamkniętego trójbocznie. Po jego bokach znajduje się zakrystia i skarbiec. Zachodnie przęsło nawy mieści murowany chór muzyczny na wyższej kondygnacji, a na niższej przedsionek i dwa niewielkie pomieszczenia. Nad chórem znajduje się odbudowana kwadratowa wieża.

Ościeża arkady tęczowej (czyli łuku oddzielającego prezbiterium od nawy) od strony nawy ujęte są przez dodatkowe filary. Nad nawą, prezbiterium i chórem zastosowano sklepienia kolebkowe. Okna w budynku są prostokątne i nakryte łukiem odcinkowym, za wyjątkiem zakrystii i skarbca, gdzie umieszczono otwory prostokątne. Podłoga w całym obiekcie jest ze sztucznego kamienia.

Trójpolowa fasada zwieńczona jest ostrym kształtem wieżyczki zakończonej krzyżem. Nad wejściem widnieją inicjały i data: „A.M.G.O.D.E.L.S.S.0.0. MDCCCXVII A.”. Elewacje górnej kondygnacji wieży ujęte zostały w płaskie ramy i zwieńczone profilowanym gzymsem. Pozostałe elewacje kościoła i aneksów przy prezbiterium są bez podziałów wertykalnych, a dodatkowo zwieńczone gzymsem.

Dach nawy i prezbiterium jest dwuspadowy, a nad apsydą przechodzący w wielospadowy. W całości został pokryty dachówką. Wieżyczka na sygnaturkę jest wieloboczna, zwieńczona cebulastą banią, oczywiście pokryta blachą. Prostota i minimalizm pierwotnego projektu bardzo ułatwiły rekonstrukcję budowli. Nie jest jedynie jasne, w jakim stopniu dawne barokowe wyposażenie pochodzi jeszcze z drewnianych kościółków, a na ile zostało skompletowane w międzyczasie.

Do najważniejszych elementów powiązanych z wystrojem, wyposażeniem i otoczeniem kościoła należą także między innymi:
• Ołtarz główny (1894 r.),
• Ołtarz Matki Boskiej (odnowiony w 1893 r.),
• Ołtarz Najświętszego Serca Jezusa (1891 r.),
• Ołtarz neobarokowy z lat 1935-1939,
• Ambona,
• Chrzcielnica,
• Organy,
• Dwie różne rzeźby przedstawiające wizerunek św. Trójcy,
• Rzeźba nieokreślonej świętej lub personifikacji,
• Rzeźba Matka Boska z Dzieciątkiem,
• Rzeźba Matka Boska,
• Rzeźba Jan Chrzciciel,
• Rzeźba Św. Jan Ewangelista.

Czas powstania:
XIX w.
Bibliografia i archiwalia:
  • Ewa Herniczek, Jan K. Ostrowski „Kościół pw. św. Trójcy w Medenicach.” W: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego” T. 6. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1998, 125-136.
Publikacja:
19.07.2024
Ostatnia aktualizacja:
19.07.2024
Opracowanie:
Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na wykorzystywanie plików cookies.  Dowiedz się więcej