Przejdź do treści
Kościół parafialny pw. Świętej Rodziny w Pohorcach, fot. Iryna Vasʹkiv (Ірина Васьків), 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Świętej Rodziny w Pohorcach
Kościół parafialny pw. Świętej Rodziny w Pohorcach, fot. Iryna Vasʹkiv (Ірина Васьків), 2022
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Świętej Rodziny w Pohorcach
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002232-P

Kościół parafialny pw. Świętej Rodziny w Pohorcach

Identyfikator: POL-002232-P

Kościół parafialny pw. Świętej Rodziny w Pohorcach

Zarys historyczny
Pierwsze wzmianki o Pohorcach pochodzą już z XIV w. Wówczas to Kazimierz Wielki nadał dobro Andrzejowi Czaplicowi. Z późniejszych właścicieli wymienia się m.in. Stanisława z Chodcza, braci Stanisława i Jana Korytków, którzy już w XV w. nabyli wieś, a ta pozostała w rękach ich rodu aż do końca XVI w. Źródła nie wskazują wyraźnie późniejszych właścicieli, jednak wiadomo na pewno, że w XIX i XX w. Pohorce należały do Morawskich i Dzieduszyckich. 

Bardzo długo miejscowość podlegała pod parafię w Tuligłowach. Na początku XX w. utworzono w niej ekspozyturę, a w latach 20. samodzielną farę, która w ramach dekanatu rudeckiego objęła także Czajkowice, Ostrów Nowy i Podolce. Pohorce posiadały swoją kaplicę już w początkach XVII w., jednak jej późniejsze losy nie są znane. Jak pisze Jan K. Ostrowski w swoim opracowaniu na temat obiektu, w roku 1896 w miejscowości powstała murowana kaplica pod wezwaniem Świętej Rodziny i to właśnie ona początkowo pełniła funkcję kościoła w miejscowości. Jednak na potrzeby Pohorców okazała się jednak zbyt mała i zbyt skromna, dlatego w latach 30. podjęto inicjatywę budowy pełnoprawnego obiektu sakralnego. 

Motywy takiego działania nie były podyktowane jedynie estetyką. Chodziło przede wszystkim o wzmacnianie tożsamości narodowej i budowanie poczucia siły oraz jedności. Czasy bowiem były niepewne, a dodatkowo minęła niewiele ponad dekada od odzyskania niepodległości. Być może dlatego właśnie do projektu zatrudniono Wawrzyńca Dayczaka, jednego z najwybitniejszych architektów tamtej epoki. Konsekracja miała miejsce w roku 1937, czyli właściwie w przededniu II wojny światowej. W roku 1947 kościół zamknięto. W roku 1989 miejscowa wspólnota odzyskała obiekt, który po latach niszczenia dość szybko doczekał się gruntownego remontu. 

Architektura
Obiekt umiejscowiono w centrum wsi, przy drodze. Kościół powstał na rzucie krzyża. Składa się z czteroprzęsłowej nawy oraz jednoprzęsłowego prezbiterium, które zamknięto trójbocznie. Płytkie ramiona transeptu wychodzą ze środkowego przęsła nawy. W narożnikach pomiędzy prezbiterium, a ramionami transeptu znajdują się dwa prostokątne aneksy mieszczące zakrystię i skarbiec. Część nawową poprzedza wieża na rzucie prostokąta z przedsionkiem i klatkami schodowymi po bokach. Jej górna partia została wydzielona gzymsem. Najwyższa część wieży została przyozdobiona hełmem złożonym z kolumnad na dwóch kondygnacjach. Sam szczyt wieńczy iglica z krzyżem. Elewacje pozostałych części na dole opięto cokołem, a na górze profilowanym gzymsem. Ponadto uwagę zwracają charakterystyczne dla projektów Dayczaka przypory. 

W prezbiterium sklepienie kolebkowe z lunetami. W ramionach transeptu zastosowano sklepienia krzyżowe, podobnie jak w części nawowej, z wyjątkiem zachodniego przęsła, które przykryto sklepieniem kolebkowym z lunetami. Okna w niemal całym obiekcie, co charakterystyczne dla neogotyku, prostokątne i zamknięte ostrołukowo. Wyjątek stanową wąskie okienka prostokątne umieszczone w klatkach schodowych wieży. Chór muzyczny znajduje się w przęśle wschodnim nawy, ale komunikuje się z piętrem wieży. 

Obiekt przykrywają dachy wielospadowe. Ażurowa wieżyczka na sygnaturkę została zbudowana na rzucie kwadratu. 

Jan K. Ostrowski w swoim opracowaniu na temat obiektu pisze: „Kościół w Pohorcach, projektu Wawrzyńca Dayczaka, stanowi dzieło charakterystyczne dla tego architekta, które łączy tradycyjne, nawiązujące do gotyku rozwiązanie rzutu i bryły z modernistyczną stylizacją szczegółów. Jako najbliższą analogię można wskazać kościół w Kosinie k. Przeworska, wzniesiony przez Dayczaka w latach 1935-1938 (…)”.

Osoby powiązane:
Czas powstania:
konsekracja 1937
Twórcy:
Wawrzyniec Dayczak (inżynier architekt; Polska, Ukraina)(podgląd)
Bibliografia i archiwalia:
  • Jan K. Ostrowski, „Kościół parafialny pw. Świętej Rodziny w Pohorcach”, w: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, cz. 1: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1999, ISBN 83-85739-66-1, t. 7, s. 245-253.
Publikacja:
10.10.2024
Ostatnia aktualizacja:
10.10.2024
Opracowanie:
Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz