Cmentarz katolicki w Samborze jest jednym z najlepiej zachowanych cmentarzy w dawnej Małopolsce Wschodniej, a ilość nagrobków tam się znajdujących jest bardzo obszerna. Jest on nadal czynny. Za starą częścią, z przeważającymi inskrypcjami w języku polskim, rozciąga się nowy rozległy cmentarz komunalny.

Nekropolię tę założono prawdopodobnie około połowy XIX wieku, co można wywnioskować z dat na zachowanych nagrobkach. Poprzednie zostały splantowane. Prawie w całości przetrwał dawny układ przestrzenny, z główną aleją i bocznymi, które od niej odchodzą.

Według Hausera jest tam wiele interesujących, monumentalnych pomników takich jak dekorowany spływami wolutowymi grobowiec OO. Bernardynów czy grobowce Zadurowiczów, Filasów i Gorczyców.

Na skrzyżowaniu głównej alei z pierwszą prawą boczną znajduje się okazały grobowiec Świechłów, zwieńczony wysokim obeliskiem. Za nim widać jeden z piękniejszych według Hausera nagrobek - żeliwny pomnik na grobie Teresy z Tomanków Pohlmanowej (zm. 1873) oraz Bronisława (zm. 1906) i Mary (zm. 1909) Bukietyńskich, z neogotycką dekoracją (wieżyczki, ostre łuki, maswerki, spiralne kolumienki). Całość wieńczy wysoki żeliwny krucyfiks.  

Według „Słownika geograficznego” na cmentarzu w około 1880 roku znajdowała się kaplica fundacji Spausty. Hauser wątpi jednak, że jest to ten sam budynek, który widział przygotowując dokumentację cmentarza. Wygląd obecnej kaplicy wskazuje na początek XX wieku lub nawet lata późniejsze. Jest to świątynia okazała, oszkarpowana, nakryta wieloboczną kopułą i czerwonym dachem namiotowym.

Przy prowadzącej do kaplicy bocznej alei znajdują się najbardziej szacowne nagrobki na cmentarzu. Są to: grobowiec z wysoką nadstawką, zwieńczoną pomnikiem z krzyżem na grobie pochowanej tam Stefanii Olszańskiej (zm. 1912); grobowiec Klementyny i Stanisława Bladee, dekorowany ażurowymi „kapliczkami” i nadstawką czy skałki z odobnym wieńcem inskrypcyjnym i sękatym krzyżem oplecionym girlandą róż, na grobie Wojciecha Corvus Chrząszczewskiego (zm. 1915), lekarza kolejowego.

Hauser wymienia jeszcze wiele nagrobków takich jak jeden z najokazalszych, zwieńczony wielkim obeliskiem z czarnego marmuru. Spoczywa w nim Jan Głąbiński (zm. 1900), o którego zasługach dla Ojczyzny, Kościoła i rodziny dowiadujemy się z obszernej inskrypcji. Kolejne to na przykład okazały grobowiec rodziny Jedlińskich (ks. Jan Jedliński zm. 187[…], proboszcz Samborski, kanonik przemyski i profesor), zwieńczony polichromowaną figurą Chrystusa z jagnięciem; nagrobek z inskrypcją ukraińską, zwieńczony figurą płaczącego anioła, na grobie Nestora Rudnyćkiego (zm. 1908); nagrobek w kształcie wielkiego sękatego pnia drzewa na grobie Józefy Choroszczakowskiej (zm. 1910) i Włodzimierza (zm. 1894) Choroszczakowskiego; obelisk z białego marmuru na grobie Antoniny Łuckiej z Terleckich (zm. 1907); sygnowane przez Langera z Sambora skałki z różowego kamienia (zwieńczone krzyżem) na grobie Hradlów czy grobowiec rodziny Rozłakowskich, z ozdobną nadstawką dekorowaną girlandami i wolutami oraz wazonem.

Dla cmentarza wykonana została dokumentacja (190 kart przechowywanych w MKiDN). Informacje o cmentarzu opublikowane (patrz bibliografia).

Bartłomiej Gutowski, Wiktoria Grabowska