Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: dok-001015-P/98348

Cmentarz w Żołudku

Żołudek | Białoruś | obwód grodzieński | rejon szczuczyński
biał. Żałudok (Жалудок)
Identyfikator: dok-001015-P/98348

Cmentarz w Żołudku

Żołudek | Białoruś | obwód grodzieński | rejon szczuczyński
biał. Żałudok (Жалудок)
Cmentarz z polskimi pomnikami nagrobnymi. Informacje o cmentarzu opublikowano (patrz bibliografia).

Jak pisze Anna Lewkowska, Jacek Lewkowski i Wojciech Walczak, cmentarz przykościelny w Żołudku „założony został na planie prostokąta i otoczony murem kamiennym z bramą od strony północno-wschodniej. Centralną część placu zajmuje kościół pw. Wniebowzięcia NMP."  W kościele pochowano rodzinę Tyzenhauzów, znajdują się w nim również dwie tablice epitafijne Uruskich: Hermancji z Tyzenhausów (zm. 1890) i Seweryna (zm. 1891). Na cmentarzu przykościelnym zachowały się dwa nagrobki. Inskrypcje z nich brzmią: „JÓZEF ARŁUKIEWICZ / ZABITY NA WOJNIE / MAJĄC LAT 25. PROSI O ZDROWAŚ MARJA" oraz „PAMIĘCI KATARZYNY Z JUNDZIIŁŁÓW / SIEKLUCKIEJ ZGASŁEJ / D. 2 LUTEGO 1865 R. / POKÓJ WIECZNY / JEJ DUSZY". 

Lewkowscy i Walczak opisują również czynny cmentarz katolicki w Żołudku. Ma on plan prostokąta i ma powierzchnię 0,3 ha. Został utworzony w 1. połowie XIX w., najwięcej jest na nim nagrobków z 1. połowy XX w. Najstarszy, z 1863 r. posiada inskrypcję: „TU SPOCZYWAJĄ ZWŁOKI / Ś. P. / WINCENTEGO JANOWSKIEGO / PREZESA SĄDU POWIATU LIDZKIEGO / UM. D. 3 MARCA 1863 R. ŻYŁ LAT 68 / STROSKANA ŻONA Z DZIEĆMI PROSZĄ PRZECHODNICH / O POZDROWIENIE ANIELSKIE ZA SPOKÓJ DUSZY ZM.” Cmentarz jest utrzymany w dobrym stanie. 

Wspomniani autorzy informują także o nieczynnym cmentarzu żydowski, Ma plan zbliżony do prostokąta i 0,45 ha powierzchni. Znajduje się na nim około 150 macew. Jest utrzymany w dobrym stanie. 

Ponadto, cytując przywołanych badaczy, „w odległości ok. 250 m na południe od cmentarza żydowskiego i 100 od lokalnej drogi asfaltowej Żołudek - Orla znajduje się zbiorowa mogiła Żydów zamordowanych w czasie II wojny światowej. Mogiła założona jest na terenie płaskim, na planie odwróconej litery L i ogrodzona płotem metalowym z wejściem od strony wschodniej. Na osi wejścia usytuowany jest betonowy pomnik na wielouskokowej podstawie z tablicą inskrypcyjną w językach: rosyjskim, angielskim i hebrajskim. Napis w języku rosyjskim: «ZDJES ZAHORONIENY BOLJEJE 2000 NI W CZIOM NIE POWINNYCH JEWRJEJEW ŻJEŁUDKA I ORLI, ZWIERSKI UNICZTOZJENNYCH NIEMIECKIMI FASZISTAMI I ICH POSOBNIKAMI 9 MAJA 1942 GODA. WIECZNAJA PAMIAT POGIBSZIM». 

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarze polskie poza granicami kraju” , raport, oprac. B. Gutowski, Warszawa 2022 (maszynopis).
  • Lewkowska Anna, Lewkowski Jacek, Walczak Wojciech, „Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej. Województwo wileńskie na obszarze Republiki Białoruś”, Warszawa 2007.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski, Dawid Mendrek
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog dokumentacji wykonanych prac inwentaryzacyjnych Zobacz