Cmentarz w Potoku Złotym, fot. -, 2006
Licencja: CC BY-SA 4.0
Fotografia przedstawiająca Cmentarz w Potoku Złotym
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: CM-000049-P/1794

Cmentarz w Potoku Złotym

Potok Złoty | Ukraina | obwód tarnopolski | rejon czortkowski
ukr. Zołotyj Potik (Золотий Потік)
Identyfikator: CM-000049-P/1794

Cmentarz w Potoku Złotym

Potok Złoty | Ukraina | obwód tarnopolski | rejon czortkowski
ukr. Zołotyj Potik (Золотий Потік)
Cmentarz w Potoku Złotym jest położony na wzgórzu pod lasem znajdującym się na wschodnim krańcu miasta, na przedmieściu określanym niegdyś „Jurydyka”. Po przeciwnej stronie drogi dojazdowej znajduje się cmentarz współczesny. Nekropolię założono na początku XIX w. Około 1905 r. jej teren powiększono o darowiznę Piotra Swaryczewskiego. Ostatecznie cmentarz ma plan wydłużonego prostokąta. Od strony zachodniej znajduje się na nim kaplica Gniewoszów (pocz. XX w.) oraz najstarsze pochówki. Jednocześnie jest to teren, który można uznać za najbardziej uprzywilejowane miejsce pochówku na cmentarzu w Potoku Złotym. W tej części znajdują się pochówki znakomitszych mieszkańców miasta z drugiej połowy XIX w. i pierwszej tercji XX w. Około 120 m na wschód od kaplicy Gniewoszów stoi kaplica Serbeńskich (1933 r.), wokół której odnaleziono pochówki głównie z lat 30. XX w. Na wschodnim skraju cmentarza znajdują się natomiast mogiły z lat 40. i 50. XX w., które niegdyś w większości były oznaczane drewnianymi krzyżami. Ta część cmentarza służyła w czasie II wojny światowej za schronienie miejscowej ludności przed wywózką do Niemiec, ale także przed policją ukraińską i banderowcami. Znajduje się tu do dziś ziemianka, w której w latach 1943‒1944 chronili się Polacy.

Czas powstania:

pocz. XVIII w.

Powierzchnia:

ok. 1.8 ha

Najstarszy nagrobek dla którego wykonano dokumentację:

Nagrobek Jakuba Serbeńskiego

Historia:

Potok Złoty to jedna z najważniejszych miejscowości powiatu buczackiego. Pierwotnie osada, położona w jarze rzeczki stanowiącym dopływ Dniestru, nosiła nazwę Zahajpole. W 1578 r. synowie Mikołaja Potockiego (zm. 1572) lokowali na jej miejscu miasto, nazwane na pamiątkę miejsca, z którego wywodził się ich ród Potokiem. Na początku XVII w. Stefan Potocki na położonym w południowej części miasta niskim wzgórzu wzniósł zamek. Ok. 1840 r. Olszewscy, budując w mieście nowy pałac, czerpali materiał z zamku doprowadzając do jego ostatecznej ruiny.  Kościół przebudowano po pożarze w 1774 r.  W tym samym czasie, co świątynia katolicka powstała drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Świętej Trójcy. Zapewne na początek XVIII w. wybudowano w Potoku Złotym drugą cerkiew pw. św. Michała. W 1774 r. z powodu złego stanu obu budowli rozebrano je, tworząc w mieście jedną parafę greckokatolicką przy drewnianej świątyni pw. Świętej Trójcy. W okresie dwudziestolecia Potok Złoty miał status miasteczka. Nekropolię założono na początku XIX w. Około 1905 r. jej teren powiększono o darowiznę Piotra Swaryczewskiego 

Czynny:

Nie

Informacje o stanie zachowania i dotychczasowych renowacjach:

W roku 2020 w ramach Akcji Mogiłę Pradziada Ocal od Zapomnienia na cmentarzu przeprowadzono prace porządkowe dofinansowane z programu grantowego Instytutu Polonika https://polonika.pl/programy/programy-grantowe/programy-grantowe-instytutu/-mogile-pradziada-ocal-od-zapomnienia-2020-

Bibliografia i archiwalia:

  • Karta dokumentacyjna obiektu zabytkowego poza granicami kraju, powiat buczacki, zbiór przechowywany w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa., karta cmentarza.
  • „Cmentarze dawnego powiatu buczackiego”, pod redakcją Anny Sylwii Czyż Bartłomieja Gutowskiego, Warszawa 2017, s. 589-636.
  • „Cmentarze dawnego powiatu zaleszczyckiego, Kaplice, grobowce i nagrobki z inskrypcjami zapisanymi w alfabecie łacińskim (1790–1945)”, red. Anna Sylwia Czyż Bartłomiej Gutowski, Warszawa 2015.

Data wykonania dokumentacji:

2006

Publikacja:

19.01.2022

Karta założona przez:

Bartłomiej Gutowski

Opracowanie / zatwierdzenie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń
Cmentarz w Potoku Złotym
Cmentarz w Potoku Złotym, fot. -, 2006

Lista obiektów na cmentarzu

101
Pokaż na stronie:

Projekty powiązane

1
  • Cmentarz w Potoku Złotym
    Dokumentacja cmentarzy dawnego powiatu buczackiego Zobacz