Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (elewacja boczna), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Modyfikowane: tak
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (elewacja boczna), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (elewacja boczna), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (fragment fasady), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (portal), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002273-P/165105

Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie

Identyfikator: POL-002273-P/165105

Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie

Informacja o obiekcie:

Nauczyciele w II RP kształcili się w seminariach nauczycielskich. W Stanisławowie funkcjonowała żeńska placówka. Fasada budynku przypominała krakowskie Collegium Maius.

Szkolnictwo w II RP
Struktura szkolnictwa w międzywojennej Polsce ugruntowała się na początku lat dwudziestych XX w. Dzieci, dla których nie planowano edukacji na poziomie średnim, uczęszczały do siedmioletniej szkoły powszechnej. Pozostałe po czerech latach nauki na szczeblu powszechnym zdawały do ośmioletniego gimnazjum (trzy pierwsze klasy stanowiły tzw. gimnazjum niższe) kończącego się maturą i prawem zdawania na studia. Kształcenie nauczycieli odbywało się w pięcioletnich seminariach nauczycielskich. Miały one rangę szkoły średniej i przyjmowały absolwentów siedmioklasowych szkół powszechnych lub gimnazjów niższych. Ukończenie seminarium nie uprawniało do studiowania w szkołach akademickich, absolwenci mogli jednak uzyskać wyższe wykształcenie w uczelni prywatnej, Wolnej Wszechnicy Polskiej.

Seminarium stanisławowskie
W 1893 r. w Stanisławowie powstała polska placówka kształcenia nauczycielek - Wyższy Instytut Naukowo-Wychowawczy Żeński im. Teofila Lenartowicza. W 1902 r. zakład ten przekształcono w Prywatne Seminarium Nauczycielskie Żeńskie pod dyrekcją popularnego wówczas w mieście ks. Franciszka Skarbowskiego, nazywanego „księdzem Froniem”. W 1909 r. zakupiono na potrzeby szkoły budynek przy ulicy Hugo Kołłątaja (ob. Dnistrowskiej), w którym po odzyskaniu niepodległości placówka kontynuowała działalność pod szyldem Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego Żeńskiego im. Marii Konopnickiej.

Duże zapotrzebowanie na kadrę nauczycielską spowodowało, że budynek przy ulicy Kołłątaja nie zaspokajał potrzeb seminarium. Dzięki staraniom „księdza Fronia” wybudowano nowy gmach szkolny przy ulicy Kamińskiego (ob. I. Franki). Uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod budowę gmachu odbyła się 14 czerwca 1925 r.

Budynek na planie litery L stanął w narożniku ulic. Prace ukończono w 1927 r. Koszt budowy wraz z wyposażeniem wyniósł ponad 500 tys. zł. Fundusze zostały pozyskane m.in. dzięki ofiarności stanisławowskiego społeczeństwa, zwłaszcza miejscowych kolejarzy.

Architektura budynku seminarium nauczycielskiego
Projekt architektoniczny budynku wykonał Tadeusz Kowalski (1883-po 1933), stanisławowski architekt, który jako urzędnik Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych wykonywał przede wszystkim projekty dworców kolejowych w regionie (m.in. w Tatarowie, Delatynie i Ottyni), w stolicy województwa zaprojektował natomiast gmach Polskiego Związku Kolejowców.

W projekcie seminarium architekt posłużył się charakterystyczną dla swej twórczości konwencją tradycjonalną, wykorzystując odwołania do renesansu i baroku. Stylistyka tradycjonalizmu w redakcji nowożytnej była zresztą w tym czasie bardzo popularna w projektach budynków szkolnych. Stosowanie właściwych temu nurtowi motywów było nawet zalecane w teorii projektowania szkół. Józef Holewiński pisał na początku lat dwudziestych: „Czynnikiem, decydującym o artystycznej wartości budynku szkolnego jest właściwe zastosowanie i opracowanie motywów architektonicznych i zdobniczych. Pod tym względem zaleca się użycie w miarę możności charakterystycznych cech architektury polskiej i swojskiego zdobnictwa. […] Jako przykład polskich motywów służyć mogą między innemi łamane dachy na starych dworach wiejskich i dachy na chatach z cofniętemi bocznemi i obiegającemi dokoła chaty okapami belkowemi lub attyki na starych domach miejskich i na zamkach obronnych, odmienne od attyk włoskich choć niewątpliwie na nich wzorowane” (Józef Holewiński, Budynek szkolny, Warszawa 1921).

W przypadku gmachu seminarium o takiej stylistyce świadczą przede wszystkim barokowe szczyty wolutowe, ujęte kulami i obeliskami, portal opięty parą kolumn korynckich i zwieńczony dekoracyjnym medalionem, ponadto narożnik budynku podkreśla szkarpa, a najwyższą kondygnację obiega fryz pilastrowo-arkadowy, kojarzący się z renesansowym motywem tzw. polskiej attyki. Budynek przekryto wysokim, łamanym dachem. Całość - szczególnie elewacja boczna, flankowana dwoma płytkimi ryzalitami, z których jeden zwieńczono szczytem analogicznym do fasady, drugi rozwiązano za pomocą okrągłego ryzalitu - przypomina fasadę krakowskiego Collegium Maius.

Budynek seminarium współcześnie
Do 1934 r. placówka była własnością prywatną. W 1934 r. gmach został przekazany na rzecz państwa, po uzyskaniu zapewnienia, że będzie służył wychowaniu i kształceniu w zawodzie nauczycielskim. Do 1939 r. stanisławowskie seminarium wykształciło 315 nauczycielek. Obecnie w budynku mieści się Liceum Przyrodniczo-Matematyczne.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1927

Twórcy:

Tadeusz Kowalski (architekt; Stanisławów)

Publikacja:

13.10.2024

Ostatnia aktualizacja:

17.11.2024

Opracowanie:

Michał Pszczółkowski
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Galeria obiektu +4
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (elewacja boczna), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Galeria obiektu +4
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (elewacja boczna), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Galeria obiektu +4
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (elewacja boczna), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Galeria obiektu +4
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (fragment fasady), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Fotografia przedstawiająca Żeńskie seminarium nauczycielskie w Stanisławowie Galeria obiektu +4
Dawne seminarium nauczycielskie w Stanisławowie (Iwano-Frankiwsk) - widok współczesny (portal), fot. Michał Pszczółkowski, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Archiwum Polonik tygodnia Zobacz