Kościół parafialny pw. św. Józefa w Podhorcach, fot. Serhij Wencesławśkyj, 2019
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Św. Józefa w Podhorcach
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001996-P/160632

Kościół parafialny pw. Św. Józefa w Podhorcach

Podhorce
ukr. Pidhirtsi (Підгірці)
Identyfikator: POL-001996-P/160632

Kościół parafialny pw. Św. Józefa w Podhorcach

Podhorce
ukr. Pidhirtsi (Підгірці)

Fundacja i dzieje kościoła pw. Św. Józefa w Podhorcach
Pierwsze projekty wzniesienia kościoła w Podhorcach datujemy na 1745 rok. Wcześniej na miejscu istniała kaplica włączona w założenie zamkowe wzniesione dla Aleksandra Koniecpolskiego. Budowa konstrukcji rozpoczęła się już kilka lat późnej, a świątynia powstawała w latach 1752-1766, dzięki fundacji hetmana Wacława Rzewuskiego. Upamiętnia to pamiątkowa marmurowa tablica znajdująca się w kościele.

Zwłaszcza w latach 60. XVIII wieku aktywnie wykonywana wyposażenie kościoła pw. Św. Józefa; powstaje wtedy dekoracja malarska, kolejne rzeźby, a także wyposażenie stolarskie i snycerskie. Kościół konsekrowano w roku 1766, zaś znany nam inwentarz pochodzący z 1769 roku zaznacza, że w czasie tym kościół był już w pełni wyposażony.

Od czasu swojego powstania przez blisko sto lat kościół pw. Św. Józefa służyć będzie jako świątynia zamkowa, nie zaś kościół parafialny. Parafia w Podhorcach powstanie dopiero w 1861 roku. Wtedy też planowano rozbudować kościół, dodając nową nawę. Rozbudowa ta jednak zakończyła się jedynie na dobudowaniu pierwszego piętra przybudówki od południowej strony kościoła. W latach 80. XIX wieku w kościele odnowiono wiele z jego elementów; w 1880 roku świątynia otrzymała nowe okna i organy, rok później odnowiono fasadę, a w kolejnych latach - ambonę, ołtarz i dach. Wzniesiono także mur otaczający teren przy kościele.

Na początku wieku XX kościół w Podhorcach został poddany ekspertyzie konserwatorskiej Adolfa Szyszko-Bohusza, który stan świątyni określił jako dobry i odradził konserwację malowideł ściennych.

Pomimo tego, że w okresie I wojny światowej oraz wojny 1920 roku Podhorce wielokrotnie znajdowały się na linii frontu, to sam kościół nie ucierpiał mocno. Inaczej sytuacja wyglądała jednak podczas II wojny światowej, gdy w 1944 roku pokrycie kopuły i rzeźba na attyce zostały uszkodzone przez ostrzał artyleryjski. Kościół w Podhorcach splądrowany został przez żołnierzy sowieckiej armii. Po tych wydarzeniach zniszczeniu i rozproszeniu uległo wyposażenie kościoła.

Kościół remontowany był po drugiej wojnie światowej oraz w latach 1976-1979. Kolejne prace remontowe podjęto w 1993 roku. Obecnie kościół pełni funkcję cerkwi.

Architektura:
Kościół parafialny w Podhorcach jest świątynią murowaną z cegły o partiach z kamienia. Wzniesiony został w formie zwieńczonej kopułą z latarnią rotundy, do której dostawiony został kolumnowy portyk, składający się z kolumn kompozytowych. Sięga on połowy wysokości rotundy, jest jednak od niej szerszy i pełni funkcję fasady. Attykę portyku wieńczy osiem figur, z których sześć wykonanych zostało w 1762 roku przez Sebastiana Fesingera.

Od strony południowej kościół posiada piętrową przybudówkę, w której mieszczą się zakrystia, skarbiec i klatka schodowa. Skarbiec i zakrystia skupione są krzyżowo, środkowe pomieszczenie mieszczące klatkę schodową zaś posiada sklepienie kolebkowe.

Wyposażenie kościoła:
W kościele odnajdujemy bardzo bogatą dekorację malarską, wykonywaną przez wielu artystów. Części znajdujące się w pobliżu ołtarza wykonane zostały przez Łukasza Smuglewicza i jego syna Antoniego w latach 1765-1766. Wedle ich wzorca prace malarskie były kontynuowane przez artystów z Żółkwi oraz Lwowa. Pojawiają się iluzjonistycznie malowane elementy architektury (portale i pilastry, nad wnęką ołtarzową malowane kolumny i trójkątny przyczółek) oraz przedstawienia ornamentalne figuralne, w tym popiersia Matki Boskiej, Św. Józefa, przedstawienie Oka Opatrzności i personifikacje cnót. We wnętrzu kopuły odnajdujemy medaliony z przedstawieniami postaci Abrahama, Jakuba, Jessego, Dawida, Salomona, Menassesa, Józefa i Izaaka. Malowidła ścienne zastępują we wnętrzu świątyni podziały architektoniczne.

Pod koniec II wojny światowej zniszczeniu uległ obraz w ołtarzu głównym w kościele. Zastąpiono go wtedy malowidłem z zamku, przedstawiającym Św. Antoniego.

Wraz z opuszczeniem kościoła z Podhorcach przez ostatniego jego proboszcza, ks. Władysława Manasterskiego, wyposażenie uległo rozproszeniu. Część przedmiotów wywieziona została do Chmielenia k. Lwówka na Dolnym Śląsku. Większość wyposażenia dziś nie została odnaleziona; in situ pozostaje ambona i kropielnica, a portret fundatora Wacława Rzewuskiego niegdyś znajdujący się w kościele zachowany został w oleskim oddziale Lwowskiej Galerii Obrazów.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1752-1766

Twórcy:

Karol Romanus (architekt; Podhorce), Łukasz Smuglewicz (malarz teatralny, dekorator wnętrz; Królestwo Polskie)(podgląd), Sebastian Fesinger (budowniczy; Lwów)

Bibliografia i archiwalia:

  • Jan K. Ostrowski, „Kościół parafialny p.w. Św. Józefa w Podhorcach”, [w:] „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej”, cz. I: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, red. Jan K. Ostrowski, Kraków 1993, t. 3, s. 89-102.

Opracowanie:

Magdalena Puchalska
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Św. Józefa w Podhorcach
Kościół parafialny pw. św. Józefa w Podhorcach, fot. Serhij Wencesławśkyj, 2019

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz