Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Archidiecezja Lwowska Kościoła Łacińskiego na Ukrainie, Modyfikowane: tak
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu
Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Archidiecezja Lwowska Kościoła Łacińskiego na Ukrainie
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu
Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu, wszelkie prawa zastrzeżone
Źródło: Archidiecezja Lwowska Kościoła Łacińskiego na Ukrainie
Fotografia przedstawiająca Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002220-P/165017

Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu

Miżyniec | Ukraina | obwód lwowski | rejon samborski
ukr. Miżenecʹ (Міженець)
Identyfikator: POL-002220-P/165017

Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu

Miżyniec | Ukraina | obwód lwowski | rejon samborski
ukr. Miżenecʹ (Міженець)

Zarys historyczny
Miżyniec znajduje się zaledwie 16 km na południowy wschód od Przemyśla. Pierwsze wzmianki o tej miejscowości pochodzą już z XIV w. Ponoć parafia została tu erygowana na początku owego stulecia, ale jej historyczne początki nie są do końca jasne. Wiadomo jednak, niemal na pewno, że niezależna fara funkcjonowała tu w XV w. Pod koniec XIV stulecia miejscowość należała najprawdopodobniej do Michała Wapowskiego. Z późniejszych właścicieli wymienia się niejakiego Jaśka, Deriniaków z Rokitnicy, Abrahama Herburta, Korniaktów, Krasińskich, Mniszków, Lubomirskich. Ostatnimi właścicielkami majątku były córki Franciszka Lubomirskiego: Jadwiga Świeżawska i Zofia Humnicka.

Z najważniejszych punktów w dziejach kościoła i parafii należy przede wszystkim wspomnieć o konsekracji z roku 1642, która to była zwieńczeniem odnowienia budowli. Równolegle wyremontowano plebanię, szkołę parafialną i szpital. Niestety pożar w roku 1696 strawił pierwsze drewniane wcielenie świątyni. W jej miejsce postawiono kolejną, ufundowaną przez Annę z Tęczyna Baranowską. W roku 1721 kościół pokryto nowym dachem. Obiekt miał murowaną kryptę i nowo wystawioną dzwonnicę z dwoma dzwonami. Pod koniec XVIII w. w obrębie działalności kościoła funkcjonowało Bractwo Świętej Trójcy, które utrzymało się ponad sto lat, działając równolegle z Bractwem Najświętszego Serca Jezusa, Różańcowym i abstynenckim. Protokół z roku 1741 opisuje kościół jako „stary, drewniany i wciąż niekonsekrowany”. Prawdopodobnie ów stan był bodźcem do postawienia nowego, tym razem murowanego obiektu, który został dokończony na początku lat 70. XVIII w. dzięki fundacji Adama Józefa Mniszka, chorążego nadwornego koronnego. W roku 1772 konsekrował go ksiądz Jacek Rogowski. Od tamtego czasu, aż do I wojny światowej, nie zanotowano zbyt wielu informacji o obiekcie. W czasie działań wojennych kościół ucierpiał strukturalnie, a dodatkowo w roku 1916 austriackie władze skonfiskowały dwa dzwony. Po wojnie podjęto remont, choć źródła odnotowują, że trwał on długo, bo jeszcze w roku 1927 stan obiektu pozostawiał wiele do życzenia. 

Jak pisze Andrzej Betlej w swoim opracowaniu na temat obiektu, po II wojnie światowej kościół obsługiwany był raz w miesiącu przez księdza z Nowego Miasta. W roku 1959 ostatecznie jednak został zamknięty. W ręce wiernych powrócił w roku 1989. Przeprowadzono wówczas głęboki remont. Obecnie pod parafię podlegają takie miejscowości jak: Deżyce, Zrotowice, Drozdowice, Wielunice, Stroniowice, Tyszkowice, Bojowice, Horysławice, Rostysławice, Boracice, Cyków, Popowice, Chidnowice.

Architektura
Orientowany (czyli zwrócony na wschód, w domyśle w kierunku Jerozolimy), murowany z cegły i otynkowany kościół usytuowany został na zboczu wzgórza. Składa się z dwuprzęsłowej nawy i dwuprzęsłowego prezbiterium, nieco mniejszego od głównego korpusu. Przylega do niego kwadratowa kaplica grobowa Lubomirskich z niezależnym, dodatkowym, własnym prezbiterium. Przed częścią nawową znajduje się kwadratowa kruchta.

W kaplicy okno prostokątne zamknięte półkoliście. Wszystkie pozostałe otwory okienne prostokątne zamknięte łukiem odcinkowym. Podobny kształt mają otwory drzwiowe, z wyjątkiem kaplicy. Tam drzwi zostały zamknięte łukiem półkolistym. Drewniany chór muzyczny został wsparty na dwóch słupach. Dostęp do niego możliwy jest przez okrągłą klatkę schodową w północno-zachodnim narożniku kościoła.

Ściany zewnętrzne posiadają artykulację zbudowaną w oparciu o toskańskie pilastry. Najbardziej wysublimowaną formę owa artykulacja przyjmuje od strony fasady. Tu zdobność poszczególnych elementów jest wzmocniona poprzez dodatkowe wektory. Fasada oparta jest o jedną kondygnację, ale trójpolowa. Podobnie jak w przypadku pozostałych ścian obiektu podzielona została przez pilastry toskańskie, z tą różnicą, że w partii środkowej są one obustronnie zdwojone, a przy narożnikach zdwojone od strony zewnętrznej. W dolnej partii znajduje się kruchta, pod względem zdobień, stanowiąca zgrabne echo całości. Innymi słowy otaczają ją proporcjonalnie mniejsze pseudopilastry, a otwór wejściowy został zamknięty w ramę.

Nad kruchtą znajduje się głęboko osadzone okno, zamknięte lekkim zaobleniem. W bocznych polach, w płycinach umieszczono malowidła świętych. Szczyt fasady ma formę szerokiej aediculi, składającej się z pseudopilastrów i trójkątnego przyczółka. W środku malowidło Matki Boskiej Anielskiej. Nawa i prezbiterium zostały zwieńczone od wschodu trójkątnymi szczytami, co najprawdopodobniej miało korespondować ze zwieńczeniem fasady. W szczycie prezbiterium umieszczono okrągłe okno.

Nad nawą i prezbiterium zastosowano dachy dwuspadowe, nad zakrystią pulpitowy, a nad kruchtą namiotowy. Z kolei nad kaplicą znajduje się dach namiotowy (dwuspadowy). Wszystkie pokryte blachą. Ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę również została obita blachą i zwieńczona stożkowatym hełmem z krzyżem.

W środku warto zwrócić uwagę przede wszystkim na malowidła. Zarówno te na ścianach, jak i na sklepieniach. Są to dzieła późnobarokowe, datowane na okolice 1772 r. Po odzyskaniu obiektu przez wiernych, pod koniec lat 80. XX w. zostały odnowione. Badacze jednoznacznie podkreślają, że obecny kształt kościoła daleki jest od oryginału, przy czym należy zaznaczyć, iż ciężko jest ustalić jakiś konkretny punkt odniesienia. Obecny stan architektury obiektu jest wynikiem przebudowy, która nastąpiła prawdopodobnie na przełomie XIX i XX w. Dodatkowe znaczenie mogły mieć zmiany naniesione po I wojnie światowej. Dlatego też podstawową wartość świątyni, od dawna, stanowią przede wszystkim malowidła. Szczególnie te zachowane z XVIII w. Niestety, gdy kościół wrócił w ręce wiernych, były one w nienajlepszym stanie, przez wzgląd na zniszczone dachy i wilgoć przedostającą się do środka.

Do najważniejszych elementów związanych z wyposażeniem i otoczeniem obiektu należą między innymi:

  • Liczne XVIII i XIX wieczne obrazy świętych;
  • Tabernakulum (XVIII w.): drewniane, architektoniczne, malowane i złocone;
  • Neobarokowa ambona wykonana przez zakład Ferdynanda Majerskiego z Przemyśla;
  • XVIII wieczna chrzcielnica zdobiona festonami i ornamentami rocaille;
  • XVIII wieczne konfesjonały.
Czas powstania:
konsekracja murowanego obiektu 1772
Bibliografia i archiwalia:
  • Andrzej Betlej, „Kościół Parafialny pw. Wszystkich Świętych w Miżyńcu”, w: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, cz. 1: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1999, ISBN 83-85739-66-1, t. 7, s. 143-157.
Bibliografia uzupełniająca:
Publikacja:
09.10.2024
Ostatnia aktualizacja:
11.10.2024
Opracowanie:
Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz