Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001566-P/141772

Kościół pw. Św. Michała Archanioła w Czyszkach

Identyfikator: POL-001566-P/141772

Kościół pw. Św. Michała Archanioła w Czyszkach

Historia parafii w Czyszkach sięga aż XV wieku. Najwcześniejsze wzmianki o samym budynku kościoła w Czyszkach pochodzą jednak z końca wieku XVI. W 1591 roku konsekrowany został przez Dymitra Solikowskiego, arcybiskupa lwowskiego. Podejrzewać możemy, że budowa świątyni była konsekwencją wcześniejszej donacji Jana z Pleszowic Fredry. Z protokołu wizytacji z połowy XVII wieku wiemy, że kościół był wtedy opisany jako stary oraz że posiadał stojącą osobno (na cmentarzu) dzwonnicę.

Pod koniec drugiej dekady XVIII wieku Aleksander Lipski, dziedzic Czyszek, zapisał na rzecz świątyni darowiznę, zaś jego żona ufundowała nową drewnianą konstrukcję, która wybudowana została w 1720 roku. O budynku tym wiemy, że posiadał dzwonnicę z trzema dzwonami, zaś w środku znajdowały się trzy ołtarze - główny oraz dwa boczne. Posiadały one, kolejno, obrazy przedstawiające: Św. Michała Archanioła, Matkę Boską karmiącą Dzieciątko oraz Św. Antoniego z Padwy. Wcześniejsza drewniana konstrukcja nie została jednak zniszczona całkowicie, gdyż prezbiterium starszego kościoła przerobione zostało na kaplicę. W latach 1778-1780 kościół gruntownie został odnowiony przez architekta Zemana z Przemyśla. Kolejny remont czekał drewniany kościół w 1836.

Wiek XX
Wszystkie te konstrukcje były konstrukcjami drewnianymi; ostatnia z nich, wybudowana w 1864 roku, spłonęła w marcu 1912 roku. Po tym wydarzeniu nabożeństwa odprawiano w kaplicy na cmentarzu. Już w 1915 roku rozpoczęto budowę nowej świątyni, zapewne jednak prace opóźnione zostały z racji na I wojnę światową. Jeszcze w 1928 roku kościół parafialny w Czyszkach nie był gotowy; w tym właśnie roku zaprzestano budowy neogotyckiego projektu, którego autorem był inżynier Eustachy Kossonogi, a jego zmianę powierzono innemu inżynierowi - Ludmiłowi Gyurkovichowi i chociaż pod koniec roku kościół wciąż nie został zasklepiony, to już wtedy zaczęto odprawiać w nim nabożeństwa. Gyurkovich studiował wcześniej w Wiedniu i na Politechnice Lwowskiej i do II wojny światowej wedle jego projektów powstało jeszcze siedem innych kościołów, zaś trzy inne rozbudowano. Ideą, która przyświecała architektowi była przede wszystkim funkcjonalność, którą uzupełniał jednak detalami historyzującymi, zdradzając swoją znajomość gotyku i baroku. Możemy podejrzewać, że choćby do pewnego stopnia architekt ograniczony był niedokończonym kościołem projektu swojego poprzednika.

Architektura
Przywrócony do użytku w 1990 roku kościół pod wezwaniem Św. Michała Archanioła jest konstrukcją murowaną, w której konstrukcji i detalu wykorzystano beton. Wzniesiony został na planie krzyża. Świątynia składa się z nawy, jednoprzęsłowych ramion transeptu oraz prezbiterium o trójbocznym zamknięciu, do którego przylegają symetryczne względem siebie pomieszczenia zakrystii i pomocnicze. Kościół sklepiony został krzyżowo. Wnętrze nawy i transeptu artykułowane jest przyściennymi filarami, które dźwigają wyznaczające przęsła łuki sklepienne. Chór wbudowany został w przęsło nawy.

Jednokondygnacyjna fasada zwieńczona jest trójkątnym szczytem. Jej podziały zaznaczono za pomocą przypór. Wejście do kościoła chronione jest niewielkim daszkiem, wspartym na dwóch kolumnach jońskich. Świątynia posiada kryte blachą wielospadowe dachy.

Kościół w Czyszkach jest świątynią o dosyć surowym charakterze, który mógł związany być z ograniczonymi nakładami finansowymi, które przeznaczone zostały na budowę.

Wyposażenie kościoła:
Przy filarze łuku tęczowego kościół posiada ambonę o betonowym koszu. W kościele odnajdujemy także tablicę epitafijną Augusta z Grodkowa, hrabiego Łoś, posła w Sejmie oraz adiutanta generała Józefa Bema, oraz jego żony Joanny i ich wnucząt - Marii i Adama.

Wiemy także, że przed 1938 rokiem kościół posiadał dzwon ufundowany przez Andrzeja Seredyńskiego.

Czas powstania:

Przed 1591 rokiem (pierwotna drewniana konstrukcja), 1720, 1778-80, 1864, 1915-1939

Twórcy:

Zeman z Przemyśla (architekt; obwód lwowski)(podgląd), Eustachy Kossonoga (inżynier; Lwów)(podgląd), Ludomił Gyurkovich (inżynier; Lwów, Łuck)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • Tomasz Zaucha, „Kościół parafialny p.w. Św. Michała Archanioła w Czyszkach”, [w:] „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczpospolitej”, red. J. K. Ostrowski, cz. III: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, Kraków 1995, t. 3, s. 47-51.

Opracowanie:

Magdalena Puchalska
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz