Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar, fot. MKiDN, 2022
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar
Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar, fot. MKiDN, 2022
Licencja: wszystkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: WOJ-000329-W/96852 (CZ-0034)

Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar

Identyfikator: WOJ-000329-W/96852 (CZ-0034)

Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar

6 sierpnia 1944 r. Niemcy rozstrzelali 36 mieszkańców Żywocic (wówczas osobna miejscowość, obecnie część Hawierzowa) i okolicznych wsi. Niemiecka akcja w Żywocicach jest największą na Zaolziu zbrodnią dokonaną przez Niemców podczas II wojny światowej. Był to odwet za zabicie w nocy z 4 na 5 sierpnia 2 gestapowców i ranienie żony komisarza Robera z Błędowic w gospodzie w Żywocicach przez partyzantów z oddziału Józefa Kamińskiego „Strzały”. Zginął również właściciel gospody Izydor Mokrosz i jeden z atakujących partyzantów. Oddział „Strzały” działał na Śląsku Cieszyńskim i m.in. mieszkańcy Żywocic udzielali mu pomocy i schronienia. Z rozkazu cieszyńskiego Gestapo sporządzono listę wszystkich mężczyzn z Żywocic i okolic, spośród których do egzekucji wytypowano osoby, które nie podpisały volkslisty. Zginęli głównie Polacy (27 osób), 8 Czechów oraz jeden posiadacz III kategorii volkslisty (wcześniej narodowości polskiej). Wśród zastrzelonych było 24 mieszkańców Żywocic, reszta pochodziła z okolicznych miejscowości: Suchej Górnej i Dolnej, Błędowic Dolnych i Cierlicka. Niektóre ofiary znalazły się w Żywocicach przypadkowo. Egzekucja została przeprowadzono 6 sierpnia 1944 r. rano w różnych miejscach Żywocic, na pograniczu z Błędowicami oraz w Górnej Suchej. Miejscowej ludności rozkazano pochowanie rozstrzelanych na cmentarzu żydowskim w Orłowej. Poza 36 rozstrzelanymi, aresztowano i zesłano do obozów koncentracyjnych kolejnych mieszkańców Żywocic. W czasie całej okupacji do obozów koncentracyjnych wysłano łącznie 41 osób, z czego wróciły tylko 4. Łącznie 73 osoby z Żywocic straciły życie w wyniku represji niemieckich (mniej więcej co siódmy mieszkaniec Żywocic, które liczyły 484 mieszkańców). Ten bilans stawia Żywocice na drugim po Lidicach miejscu na liście największych tragedii na obszarze Czech w czasie II wojny światowej, z tego też powodu Żywocice nazywane są „śląskimi Lidicami”. Zaraz po zakończeniu wojny ofiary ekshumowano i złożono 24 czerwca 1945 r. we wspólnym grobie w centralnym punkcie miejscowości. Na grobie ustawiono w 1949 r. okazały pomnik z rzeźbą przedstawiającą płaczącą matkę, dłuta znanego polskiego rzeźbiarza Franciszka Świdra z Karwiny. Figura ma rysy twarzy jednej z wdów, Marii Krainowej, dziecko zaś - jej dwumiesięcznego syna Adolfa. Na pomniku umieszczono napis w języku polskim i czeskim: "Na pamiątkę ofiar okrutnej zbrodni hitlerowskiej w Żywocicach z dnia 6.08.1944 i męczenników nazistowskich obozów koncentracyjnych" oraz nazwiskami pomordowanych i deportowanych do obozów koncentracyjnych. Pomnik ma status zabytku. Uroczyste odsłonięcie upamiętnienia miało miejsce 25 września 1949 r. Na miejscach egzekucji ustawiono stele z piaskowca z wyrytymi nazwiskami zamordowanych.

Publikacja:

11.10.2022

Ostatnia aktualizacja:

20.01.2025
rozwiń
Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar Fotografia przedstawiająca Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar Galeria obiektu +1
Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar, fot. MKiDN, 2022
Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar Fotografia przedstawiająca Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar Galeria obiektu +1
Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar, fot. MKiDN, 2022

Projekty powiązane

1
  • Pomnik tragedii żywocickiej oraz grób jej ofiar
    Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Zobacz