Twórczość Fransa Krajcberga (Brazylia)

Mimo że o Fransie Krajcbergu mało kto w Polsce słyszał, była to postać niezwykle barwna, a przede wszystkim – wyprzedzająca swoją epokę. Zamiłowanie do sztuki połączył on z aktywizmem ekologicznym, a inspiracje naturą – z niezwykle oryginalnymi środkami wyrazu.

Frans Krajcberg (1921-2017) - rzeźbiarz, fotograf i malarz urodzony w Kozienicach, w rodzinie polskich Żydów. Mimo że w Polsce nie jest szczególnie znany, w Brazylii zalicza się go dziś do najpopularniejszych artystów XX w.
W 1940 r. Krajcberg rozpoczął naukę na Uniwersytecie Leningradzkim (Leningradskiy Universitet). W pewnym momencie wstąpił do Pierwszej Armii Wojska Polskiego i został wysłany do Uzbekistanu. Później kształcił się również na Państwowej Akademii Sztuk Pięknych w Stuttgarcie (Staatliche Akademie der Bildenden Künste Stuttgart). Następnie trafił do Paryża, natomiast stamtąd wyruszył do Brazylii. W wyniku Holokaustu zginęła cała jego rodzina, a on sam zdecydował się opuścić nasz kraj na zawsze.

Pierwsze najważniejsze prace artysty powstały w latach 1948-1954. Na początku były to martwe natury z brazylijską roślinnością, później przybrały one bardziej mroczną formę. W jego sztuce widoczna jest wrażliwość na niszczenie natury oraz problemy środowiskowe. Od 1978 r. aktywnie uczestniczył on w inicjatywach proekologicznych, które ukazywały destrukcyjny wpływ człowieka na naszą planetę. Jako aktywista starał się przekonywać również światowych przywódców o konieczności ratowania Puszczy Amazońskiej.

Krajcberg  otwarcie krytykował dewastację brazylijskich lasów - jego artystycznymi środkami wyrazu były m.in. takie materiały, jak spalone drewno pozyskiwane z nielegalnych ich pożarów, których był świadkiem. Często w jego dziełach można zauważyć też resztki pni drzew, korzenie, winorośle oraz naturalne pigmenty. Jak mówią znawcy jego twórczości: starał się on nawiązać dialog z fakturami, kolorami oraz formami, które powstały bez ingerencji człowieka.

Do najbardziej rozpoznawalnych prac Krajcberga zalicza się takie dzieła, jak:
•    „Terra craqueladas” („Spękana ziemia”) – płaskorzeźby udekorowane naturalnymi pigmentami.
•    „Poszarpane cienie” – prace, które zostały stworzone poprzez charakterystyczne przycinanie winorośli.
•    „Africana” – rzeźby, które powstały przy wykorzystaniu pni palm, lian, patyków i zwęglonych łodyg, inspirowane są m.in. strojami wykorzystywanymi podczas wielu afrykańskich rytuałów.