Znakomite dzieło późnorenesansowej rzeźby włoskiej fundowała polska kolonia humanistów przebywających w Padwie w XVI w., a poetycki tekst dedykacyjny napisał Jan Kochanowski. Niestety pierwotny okazały pomnik kasztelana gnieźnieńskiego został zdekompletowany w końcu XIX w. w czasie prac nad regotycyzacją kaplic bazyliki. Pozostało zeń popiersie, zaś elementy architektoniczne zestawiono wtórnie w krużgankach przy kościele.

Erazm Kretkowski został upamiętniony w jednej z kaplic padewskiego sanktuarium (pierwotnie nosiła ona wezwanie św. Bartłomieja), gdzie pochowano go w 1558 r. Królewski urzędnik zmarł w Padwie w wieku 50 lat, w czasie długiej podróży po kilku krajach. Pomnik na zlecenie krewnych kasztelana realizował na miejscu jego przyjaciel, Jerzy Rokitnicki. Prace ukończono w 1560. Oprócz funduszy pozostawionych przez samego Kretkowskiego prawdopodobny jest udział polskich humanistów i studentów uniwersytetu padewskiego. W czasie swojego trzeciego pobytu w Padwie tekst epitafium sporządził Kochanowski, wychwalając w nim cnoty i godności kasztelana, a także krainy, przez które podróżował. Już od czasu jego wystawienia pomnik był wzmiankowany i chwalony w wielu publikacjach włoskich i polskich (m.in. przez Szymona Starowolskiego w 1655, Józefa I. Kraszewskiego w 1858). Architektoniczna oprawa nagrobka mierzyła ok. 530 cm wysokości, portret zmarłego znajdował się na wys. ok. 350 cm, obecny odbiór jego jest zatem zafałszowany nie tylko przez zmienione tło, ale i przez znacznie niższe umieszczenie. Rzeźba przedstawia brodatego mężczyznę w ozdobnej, antykizowanej zbroi paradnej. Popiersie to przypisywano kilku wybitnym włoskim rzeźbiarzom: Danese Cataneo, Francesco Segali, Alessandro Vittorii; wszystkie te atrybucje są dość prawdopodobne, nie udało się jednak dotąd żadnej potwierdzić. Obecną formę pomnika projektował najpewniej profesor Camillo Boito, architekt odpowiedzialny za przekształcenia bazyliki w końcu XIX w. Zapewne w 1899 zakończono prace w kaplicy, dekorując ją malowidłami i rozmieszczając rozmaite polskie tablice i rzeźby.

Popiersie poddano konserwacji w 2018 r. z funduszy Narodowego Instytutu Polonika.