Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe, widok od strony parku, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe
Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe, widok od strony dziedzińca, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe
Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe
Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe, fasada budynku głównego, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe
Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe, brama wjazdowa, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe
Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe, widok przez sklepienie wieży bramnej, fot. Mirek Osip-Pokrywka, 2023, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001995-P

Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe

Identyfikator: POL-001995-P

Zespół dworsko-parkowy Rogosi w Ruusmäe

Na południowo-wschodnim krańcu Estonii, tuż przy granicy z Łotwą znajduje się zespół dworsko-parkowy Rogosi, administracyjne przynależący do miejscowości Ruusmäe. Nazwa ta funkcjonuje od 1939 roku, gdy przeprowadzono zmianę nazewnictwa geograficznego na język estoński. Wcześniejsza nazwa majątku Rogosi (w polskiej wersji językowej Rogozin) pochodzi od Stanisława Rogozińskiego, który był polskim właścicielem tych terenów na początku XVII wieku. Mimo, że pierwsze zapisy dotyczące miejscowości pojawiają się dopiero pod koniec XVI wieku, istnieje przypuszczenie, że w tym miejscu mógł znajdować się średniowieczny zamek (lub kasztel obronny). Wskazują na to warunki topograficzne i dość unikalny przestrzenny układ zabudowy zbliżony do typowych dawnych założeń obronnych: ufortyfikowany prostokątny dziedziniec otoczony z trzech stron barierami wodnymi (być może niegdyś była to fosa). Wspomniany wcześniej Stanisław Rogoziński był komisarzem zarządzającym tą częścią Inflant w oparciu o królewskie pełnomocnictwa Zygmunta III Wazy. Majątek w jego władaniu znajdował się od roku 1603 do połowy lat 20. XVII wieku. Wówczas w wyniku działań wojennych zabudowania dworskie uległy poważnym zniszczeniom, zaś wraz z zajęciem tych ziem przez Szwecję cały majątek przeszedł na własność rodziny von Liebsdorff. Nowi gospodarze odbudowali dwór najpierw w stylu barokowym, następnie gdy posiadłość przeszła w ręce rodu von Glasenapps (jako wiano) nadano jej formę wczesnego neoklasycyzmu. W 1919 roku nastąpiła nacjonalizacja majątku, a od połowy lat 30. XX wieku zabudowania dworskie zaadaptowano do celów edukacyjno-oświatowych, która to działalność jest kontynuowana współcześnie.

Zachowana bryła zespołu dworskiego odzwierciedla architektoniczne założenie z XIX wieku, czyli okresu ostatniej jego przebudowy. Układ dworski tworzą cztery skrzydła zamykające obrysem obszerny prostokątny dziedziniec o wymiarach 60 m x 80 m. Wjazd na teren zespołu poprowadzi przez skrzydło wschodnie, gdzie na jego osi środkowej wybudowano sklepioną wieżę bramną, zwieńczoną stylizowaną wieżyczką. Budowlą główną zespołu dworskiego jest skrzydło zachodnie, gdzie usytuowano reprezentacyjny neoklasycystyczny dwukondygnacyjny budynek osadzony na bazie wydłużonego prostokąta. Jest on połączony zwartą zabudową ze skrzydłem południowym, zaś z skrzydłem północnym niskim murem, w którym znajduje się przejście na teren przylegającego od strony zachodniej parku dworskiego. Poza budynkiem głównym pozostałe trzy skrzydła mają zabudowę parterową. Budynek główny pełnił funkcje reprezentacyjne i tutaj mieszkali właścicieli posiadłości. Pozostałe skrzydła stanowiły zaplecze dworskie, gdzie znajdowały się, m.in.: kuchnia, łaźnia, powozownia, stolarnia, stajnia i mieszkania dla służby. Część kompleksu (skrzydło południowe i północne) na przełomie XX / XXI wieku została częściowo odrestaurowana. Obecnie w zespole mieszczą się: szkoła, przedszkole, biblioteka, niewielkie muzeum, młodzieżowy ośrodek kultury i noclegowy dom gościnny. W Rogosi kilkakrotnie odbywały się organizowane przy współudziale ambasady RP w Tallinie „Dni Kultury Polskiej”, w których uczestniczyły polonijne zespoły artystyczne, m.in. Zespół Tańca „Polonez” z Narwy. Znaczną część parku dworskiego zajmuje warstwowe jezioro Ruusmäe (nazywane również Rogois, Rogasi lub Hainjärv) o powierzchni lustra wody 4,8 ha i maksymalnej głębokość ponad 11 m.

Na południowo-wschodnim krańcu Estonii, tuż przy granicy z Łotwą znajduje się zespół dworsko-parkowy Rogosi, administracyjne przynależący do miejscowości Ruusmäe. Nazwa ta funkcjonuje od 1939 roku, gdy przeprowadzono zmianę nazewnictwa geograficznego na język estoński. Wcześniejsza nazwa majątku Rogosi (w polskiej wersji językowej Rogozin) pochodzi od Stanisława Rogozińskiego, który był polskim właścicielem tych terenów na początku XVII wieku. Mimo, że pierwsze zapisy dotyczące miejscowości pojawiają się dopiero pod koniec XVI wieku, istnieje przypuszczenie, że w tym miejscu mógł znajdować się średniowieczny zamek (lub kasztel obronny). Wskazują na to warunki topograficzne i dość unikalny przestrzenny układ zabudowy zbliżony do typowych dawnych założeń obronnych: ufortyfikowany prostokątny dziedziniec otoczony z trzech stron barierami wodnymi (być może niegdyś była to fosa). Wspomniany wcześniej Stanisław Rogoziński był komisarzem zarządzającym tą częścią Inflant w oparciu o królewskie pełnomocnictwa Zygmunta III Wazy. Majątek w jego władaniu znajdował się od roku 1603 do połowy lat 20. XVII wieku. Wówczas w wyniku działań wojennych zabudowania dworskie uległy poważnym zniszczeniom, zaś wraz z zajęciem tych ziem przez Szwecję cały majątek przeszedł na własność rodziny von Liebsdorff. Nowi gospodarze odbudowali dwór najpierw w stylu barokowym, następnie gdy posiadłość przeszła w ręce rodu von Glasenapps (jako wiano) nadano jej formę wczesnego neoklasycyzmu. W 1919 roku nastąpiła nacjonalizacja majątku, a od połowy lat 30. XX wieku zabudowania dworskie zaadaptowano do celów edukacyjno-oświatowych, która to działalność jest kontynuowana współcześnie.

Zachowana bryła zespołu dworskiego odzwierciedla architektoniczne założenie z XIX wieku, czyli okresu ostatniej jego przebudowy. Układ dworski tworzą cztery skrzydła zamykające obrysem obszerny prostokątny dziedziniec o wymiarach 60 m x 80 m. Wjazd na teren zespołu poprowadzi przez skrzydło wschodnie, gdzie na jego osi środkowej wybudowano sklepioną wieżę bramną, zwieńczoną stylizowaną wieżyczką. Budowlą główną zespołu dworskiego jest skrzydło zachodnie, gdzie usytuowano reprezentacyjny neoklasycystyczny dwukondygnacyjny budynek osadzony na bazie wydłużonego prostokąta. Jest on połączony zwartą zabudową ze skrzydłem południowym, zaś z skrzydłem północnym niskim murem, w którym znajduje się przejście na teren przylegającego od strony zachodniej parku dworskiego. Poza budynkiem głównym pozostałe trzy skrzydła mają zabudowę parterową. Budynek główny pełnił funkcje reprezentacyjne i tutaj mieszkali właścicieli posiadłości. Pozostałe skrzydła stanowiły zaplecze dworskie, gdzie znajdowały się, m.in.: kuchnia, łaźnia, powozownia, stolarnia, stajnia i mieszkania dla służby. Część kompleksu (skrzydło południowe i północne) na przełomie XX / XXI wieku została częściowo odrestaurowana. Obecnie w zespole mieszczą się: szkoła, przedszkole, biblioteka, niewielkie muzeum, młodzieżowy ośrodek kultury i noclegowy dom gościnny. W Rogosi kilkakrotnie odbywały się organizowane przy współudziale ambasady RP w Tallinie „Dni Kultury Polskiej”, w których uczestniczyły polonijne zespoły artystyczne, m.in. Zespół Tańca „Polonez” z Narwy. Znaczną część parku dworskiego zajmuje warstwowe jezioro Ruusmäe (nazywane również Rogois, Rogasi lub Hainjärv) o powierzchni lustra wody 4,8 ha i maksymalnej głębokość ponad 11 m.

Osoby powiązane:
Czas powstania:
XIX w. (ostatnia przebudowa)
Opracowanie:
Mirek Osip-Pokrywka
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz