Monachijski epizod Józefa Brandta

W 1863 r. Józef Brandt podjął studia na Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Monachium, po krótkim epizodzie nauki w paryskiej pracowni malarza akademickiego Léona Cognieta (1794-1880). W stolicy Bawarii kształcił się m.in. u niemieckiego malarza scen historycznych Carla Theodora von Pilotyʼego (1826-1886) oraz u wybitnego niemieckiego batalisty Franza Adama (1815-1886). W ciągu zaledwie kilku lat za sprawą swych batalistycznych obrazów z wizerunkami jeźdźców konnych zdobył duże uznanie wśród krytyków sztuki i kolekcjonerów w Niemczech. 

Pracownia przy Schwanthalerstraße 19

Na przełomie 1874 i 1875 r. Brandt wynajął pracownię w Monachium w świeżo oddanej do użytku neorenansowej kamienicy przy Schwanthalerstraße 19. Malarz korzystał z tej przestrzeni do końca swych dni. Pięciokondygnacyjny budynek został wybudowany w 1866 r. przez niemieckiego mistrza murarskiego Franza Kila w dzielnicy Ludwigsvorstadt, nieopodal starego miasta i Nowej Pinakoteki. Atelier szybko stało się ważnym punktem na monachijskim szlaku turystycznym. Jego najemca od lat kolekcjonował antyki, częściowo pozyskując je od zubożałej szlachty i innych artystów podczas licznych podróży po Polsce, Ukrainie, Wołyniu, Podolu i Besarabii. W ten sposób zebrał wyjątkowe zbiory orientalnych przedmiotów, które posłużyły mu do stworzenia oryginalnej, starannie zaplanowanej aranżacji pracowni.

Atelier wynajmowane przez malarza składało się z czterech pomieszczeń. W największym pokoju, salonie malarskim Brandta, podłogę zdobił perski dywan, a ściany przekrywał purporowy namiot turecki, na którym wyeksponowano oręż, elementy zbroi i siodło. Przy wejściu ustawiono sztalugi z obrazami i regał z przyborami malarskimi, przesłonięty kotarą. Sąsiednie studio zajmował zaprzyjaźniony z Brandtem rodak, twórca realistycznych, batalistycznych obrazów Władysław Szerner (1836-1915). Podczas nieobecności Brandta, Szerner sprawował pieczę nad pracownią i oprowadzał gości. Zajmowane przez Szernera pomieszczenie pełniło przede wszystkim funkcje reprezentacyjne, a oprócz uprzęży, orientalnych elementów i instrumentów muzycznych, znajdowała się tam obszerna biblioteka. Trzeci pokój był tzw. zbrojownią, pełną flag i zbroi, a w ostatnim przechowywano kostiumy i rekwizyty - wszystkie te obiekty wykorzystywano do aranżacji kompozycji obrazów.

Brandt pracował w malowniczej przestrzeni, która stanowiła dla niego ważne źródło inspiracji, zarazem było to także miejsce spotkań towarzyskich z kolegami po fachu i zawodowych z klientami, podróżnikami, a także członkami panującej rodziny królewskiej, m.in. księciem bawarskim Luitpoldem (1821-1912). Co ciekawe, od lat 60. XIX w. miejskie przewodniki uwzględniały adres, a także godziny otwarcia pracowni Brandta wśród miejsc godnych odwiedzin. Renoma miejsca dotarła także do Polski, gdzie w 1876 r. na łamach warszawskiego czasopisma „Kłosy” ukazała się szczegółowa relacja mieszkającego w Dreźnie pisarza Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812-1887). Zdjęcia pracowni były szeroko dystrybuowane na przełomie XIX w. i XX w. w albumach oraz czasopismach w Niemczech i w Polsce.