Kaplica (kościół filialny), Leszczatów (Ukraina), wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie
Kaplica (kościół filialny), Leszczatów (Ukraina), wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie
Widok wnętrza kaplicy z prezbiterium na ścianę chórową z wieżą, Leszczatów (Ukraina), wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002508-P/189512

Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie

Leszczatów | Ukraina | obwód lwowski | rejon szeptycki
ukr. Łeszczatiw (Лещатів)
Identyfikator: POL-002508-P/189512

Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie

Leszczatów | Ukraina | obwód lwowski | rejon szeptycki
ukr. Łeszczatiw (Лещатів)

Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie - rzymskokatolicka kaplica publiczna (określana czasem mianem kościoła filialnego), przynajmniej od 1. połowy XVIII w. aż do roku 1945 należąca do parafii pw. św. Michała Archanioła w Tartakowie. Zbudowana w latach 1937-1938. Obecnie w stanie ruiny.

Historia
Wieś Leszczatów wchodziła w skład parafii w Tartakowie przynajmniej od roku 1726, a na pewno od roku 1732 , kiedy wzmiankują ją dokumenty. Była jednak zamieszkiwana w większości przez Rusinów, a nieliczni rzymscy katolicy dojeżdżali do Tartakowa. Sytuacja wyznaniowa wsi zmieniła się w dwudziestoleciu międzywojennym i zaszła potrzeba budowy kaplicy rzymskokatolickiej. Proboszcz tartakowski ks. Stefan Wrzołek rozpoczął zabiegi w kurii lwowskiej w maju 1937 r., plac pod budowę kaplicy darował parafii niewymieniony z nazwiska Żyd, właściciel folwarku, a Powiatowy Komitet Budowy Kościołów i Domów Ludowych w Sokalu ofiarował wagon wapna, 60 tys. sztuk cegły i blachę na pokrycie dachowe. Warunkowe pozwolenie na budowę kuria lwowska wydała 21 sierpnia 1837 r. Relacjonowano ją w lokalnej prasie, a budynek powstawał w szybkim tempie i już w połowie listopada roku 1937 szykowano się do pokrycia go dachem, choć w marcu następnego roku świątynia nadal była „w budowie”.

Kaplica w Leszczatowie musiała przetrwać II wojnę światową w stosunkowo dobrym stanie, mimo że w 1943 r. bandy UPA napadły na kościół i plebanię, ograbiły i zniszczyły wnętrze, a ks. Zygmunt Targosz obsługujący kościół filialny w Leszczatowie, wracając z pogrzebu, został napadnięty przez Ukraińców i „porżnięty nożami”. Po roku 1945 została zamknięta i użytkowana była na cele pozasakralne. Najprawdopodobniej została przekształcona w magazyn, z wprowadzeniem wtórnego podziału na dwie kondygnacje we wnętrzu. Następnie opuszczona i zdewastowana, taka pozostaje do dzisiaj. Pomiędzy rokiem 2015 a 2018 niemal w całości zawalił się dach.

Architektura
Kaplica usytuowana jest przy skrzyżowaniu dróg, na płaskim terenie, z prezbiterium zwróconym na północ, murowana z cegły, tynkowana. Korpus bez wyodrębnionego prezbiterium, zamknięty trójbocznie, do skośnych ścian dobudowane są prostokątne pomieszczenia zakrystii i skarbca. Korpus dwuprzęsłowy, w pierwsze przęsło wbudowana jest wieża-dzwonnica pełniąca funkcję chóru muzycznego. Brak podziałów pionowych wnętrza, poziome przeprowadzone zostały za pomocą segmentowego gzymsu. Nawa nakryta drewnianym pseudosklepieniem kolebkowym z lunetami, apsyda trójbocznie.

Fasada prosta, z wieżą wmurowaną na osi do połowy głębokości. Drzwi w głębokim, prostym glifie, w dolnej części wieży, powyżej, duże prostokątne okno. Fasada zamknięta daszkiem, powyżej trójkątne spływy łączące wieżę z licem. Po jednym wąskim oknie w wyższych kondygnacjach wieży. Elewacje boczne na niewielkim cokole, bez podziałów architektonicznych, tynkowane. Dach dwuspadowy, blaszany, nad zamknięciem korpusu łamany, nad zakrystią i skarbcem namiotowy. Wieża zwieńczona ażurową latanią z krzyżem.

Problematyka artystyczna
Kaplica publiczna w Leszczatowie stanowi ciekawe połączenie typowej nowożytnej formy kaplicy z modernistyczną wieżą przybudowaną do fasady. Uwagę zwracają przede wszystkim ukośnie dostawione do zamknięcia prezbiterium aneksy tworzące gwiaździsty układ. Interesująca jest także wieża, która otrzymała powściągliwą, geometryczną formę, urozmaiconą szerokimi otworami w dolnej kondygnacji i typowymi wąskimi oknami w górze. Całość wieńczyła ażurowa latarnia uformowana z ciągu zmodernizowanych arkad. Kaplica w Leszczatowie jest stosunkowo późnym przykładem nurtu architektury łączącej tradycjonalizm z nowoczesnością, której głównym reprezentantem na terenach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej był architekt Wawrzyniec Dayczak. Niestety, bazując jedynie na obecnie znanym kształcie kaplicy i enigmatycznych wzmiankach prasowych, nie można podjąć próby powiązania projektu kaplicy z jakimkolwiek architektem. Budowla prezentowała się elegancko, a zastosowanie dominującej wieży nadawało jej monumentalizmu. Nie dziwi więc fakt, że w prasie z epoki była określana jako „kościół”, a sam proboszcz tartakowski w podaniu do kurii pisał o „kościółku”, mimo że formalnie budowla miała status kaplicy publicznej.

Czas powstania:

1937-1938

Bibliografia i archiwalia:

  • S. Siekierka, H. Komański, K. Bulzacki, „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939-1947”, Wrocław 2006, s. 1008
  • A. Dworzak, „Kaplica publiczna w Leszczatowie”, w: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie na terenie dawnego województwa bełskiego”, red. A. Betlej, A. Dworzak, Kraków 2021, t. 1, s. 419-428

Publikacja:

17.02.2025

Ostatnia aktualizacja:

18.04.2025

Opracowanie:

dr Agata Dworzak
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie Galeria obiektu +2
Kaplica (kościół filialny), Leszczatów (Ukraina), wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie Galeria obiektu +2
Kaplica (kościół filialny), Leszczatów (Ukraina), wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie Fotografia przedstawiająca Kaplica (kościół filialny) w Leszczatowie Galeria obiektu +2
Widok wnętrza kaplicy z prezbiterium na ścianę chórową z wieżą, Leszczatów (Ukraina), wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz