Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002091-P/162409

Kościół parafialny p.w. śś. Stanisława i Krzysztofa w Hussakowie

Hussaków | Ukraina | obwód lwowski | rejon jaworowski
ukr. Husakiw (Гусаків)
Identyfikator: POL-002091-P/162409

Kościół parafialny p.w. śś. Stanisława i Krzysztofa w Hussakowie

Hussaków | Ukraina | obwód lwowski | rejon jaworowski
ukr. Husakiw (Гусаків)

Zarys historyczny
Historia Hussakowa jest dość zawiła, a momentami także i dramatyczna. Miasto było wielokrotnie najeżdżane przez Tatarów, a jednocześnie często zmieniało właścicieli. Pierwszym odnotowanym władcą miejscowości był Jan Boratyński herbu Topór. Później Hussakowo przechodziło przez ręce m.in. Konstantego Korniakta i jego spadkobierców. Pod koniec wieku XVII należało do Jana Karola Charczewskiego. Później do Ustrzyckich, Mniszków, aż w końcu Stadnickich, którzy władali miejscowością od XIX wieku aż do 1939 roku.

Hussakowska parafia jest starsza niż sama miejscowość. Jej początek miał miejsce w Bojowicach. Kościół został jednak zniszczony przez Tatarów. W roku 1528 Mikołaj Okszyc uposażył farę w Bojowicach o majątek Lutków. W roku 1542 Jan Boratyński, za zgodą biskupa przemyskiego, przeniósł parafię do Hussakowa. W roku 1543 miała miejsce konsekracja pierwszego (drewnianego) kościoła w miejscowości. Niemal sto lat później w Hussakowie powstał drugi (również drewniany) kościół p.w. Św. Stanisława, który został jednak strawiony przez dramatyczny pożar w roku 1678. Obiekt został odbudowany w roku 1694 z inicjatywy Teodora Siemianowskiego (cześnika wieluńskiego, chorążego sandomierskiego i jego żony Anny z Unichowa Siemianowskiej oraz Jana Karola Charczewskiego).

Pierwszy murowany obiekt zaczął powstawać w 1719 roku z inicjatywy Franciszka Charczewskiego (podczaszego sanockiego, dziedzica Balic) oraz proboszcza Jana Musikiewicza. Prace ukończono 5 lat później. W roku 1726 przy kościele zostały założone Bractwo Św. Trójcy (funkcjonujące do końca XIX wieku) i Bractwo Abstynenckie i Apostolstwa Najświętszego Serca Jezusowego. Notatka sporządzona podczas wizytacji Aleksandra Antoniego Fredry w roku 1728 określa budynek jako „w pełni wyposażony”. W latach 1777-1780 miał miejsce remont i przebudowa obiektu, a w roku 1828 ponowna konsekracja. Osiem lat później wzniesiono kaplicę cmentarną. W latach 1881 i 1913-1914 przeprowadzono kolejne prace naprawcze.

I wojna światowa przyniosła poważne straty. W roku 1915 zniszczony został dach nad prezbiterium i freski we wnętrzu. Dach naprawiono rok później, ale austriackie władze w latach 1916-1917 skonfiskowały dzwony. Wojna polsko-ukraińska roku 1919 przyniosła kolejne zniszczenia. W następnych latach miały miejsce dalsze remonty oraz prace modernizacyjne. Z tych najważniejszych należy wymienić naprawę wieżyczki na sygnaturkę, postawienie nowego parkanu przed fasadą (1927), odnowienie tabernakulum (1933) i otynkowanie kościoła oraz ogrodzenia (1937).

W roku 1948 obiekt zamknięto, a ostatniego proboszcza najprawdopodobniej wywieziono na Syberię. W latach 1951-1989 budynek był wykorzystywany jako magazyn zboża dla miejscowego kołchozu. Na szczęście wrócił w ręce katolików. Przez ostatnie 30 lat przeprowadzono wiele remontów. Te ostatnie w roku 2020. W ich trakcie zabezpieczono najbardziej uszkodzoną część malowideł oraz wykonano prace badawcze. Przygotowano też program prac konserwatorskich dla pozostałych malowideł w kościele.

Warto odnotować, że w obrębie hussakowskiej parafii, przez jakiś czas, istniał jeszcze jeden obiekt sakralny. W roku 1623 powstał tu kościół ojców Karmelitów, który funkcjonował do roku 1781. Właśnie wtedy miała miejsce jego rozbiórka na skutek kasaty. W budynku klasztornym urządzono szkołę.

Architektura
Obiekt położony jest w centrum miejscowości. Wzniesiono go z cegły i otynkowano. Składa się z trójprzęsłowej nawy i węższego, niższego prezbiterium. Nawa poprzedzona jest przez prostokątną kruchtę. Do prezbiterium przylega prostokątna zakrystia. Pod prezbiterium znajduje się krypta.

Fasada jest jednokondygnacyjna i trójpolowa. Na górze znajduje się ozdobny szczyt złożony z attyki z płyciną na osi i trójkątnego przyczółka. Po bokach attyki umieszczono postumenty z kamiennymi rzeźbami Św. Jana Ewangelisty i Św. Mateusza. Podziały fasady w pionie przeprowadzone zostały za pomocą pilastrów toskańskich. Dominującym elementem jest spory, prostokątny (zaoblony u góry) otwór okienny znajdujący się nad kruchtą w środkowym polu. Pozostałe okna w obiekcie są głównie prostokątne, zamknięte łukiem odcinkowym.

Elewacje boczne nawy są z kolei artykułowane za pomocą lizen. Łączą się one w górnej części. Na elewacjach zakrystii i przybudówki występuje artykulacja ramowa. Dachy nad nawą, prezbiterium i kruchtą są dwuspadowe, a nad apsydą, zakrystią i przybudówką wielospadowe. Wszystkie pokryto blachą. Tuż przed częścią prezbiterium znajduje się wieżyczka na sygnaturkę obita blachą, na rzucie kwadratu.

Wnętrze kościoła raczej nie posiada artykulacji. Wyjątek stanowią obszerne wnęki w ścianach wschodnich oraz w środkowym przęśle nawy. W apsydzie zastosowano fragment rozbudowanego belkowania. Arkada tęczowa czyli element sufitowy oddzielają część nawową od prezbiterium ma wykrój kolisty.

W obiekcie dominują sklepienia kolebkowe z lunetami (nawa i prezbiterium). Zakrystia została sklepiona krzyżowo. Pozostałe części nakryto stropami. Murowany chór muzyczny wsparty został na dwóch filarach i przyściennych półfilarach w porządku toskańskim. Pomiędzy nimi rozpięto trzy półkoliste arkady. Środkowa jest szersza od bocznych.

Do najważniejszych elementów związanych z wystrojem, wyposażeniem i otoczeniem kościoła należą m.in.:
• XVIII wieczny ołtarz główny składający się z kamiennej mensy i drewnianej obudowy,
• Neogotycki ołtarz Najświętszego Serca Jezusa w arkadzie tęczowej oryginalnie z obrazem „Najświętsze Serce Jezusa” obecnie z obrazem „Święty Józef”,
• Neogotycki ołtarz Matki Boskiej z obrazem „Matka Boska Niepokalanie Poczęta”,
• Ołtarz Świętej Trójcy z obrazem „Św. Trójca”, wg. Rubensa namalowany przez Marię Artwińską w roku 1929,
• Ołtarz św. Jana Chrzciciela z obrazem „Św. Jan Chrzciciel” (XVIII w.),
• Ołtarz św. Kajetana z obrazem „Św. Kajetan”, (XVIII w.),
• Malowidła ścienne stanowiące bardzo istotny element nie tylko pod względem zdobności obiektu, ale również wartości historycznej, najprawdopodobniej autorstwa Stanisława Stroińskiego,
• Ambona (około 1780 r.),
• Feretrony, Konfesjonały, stalle i ławki kolatorskie,
• XIX wieczne obrazy 1. Chrzest Chrystusa, 2. Ostatnia Wieczerza wg. Leonarda da Vinci,
• XIX wieczne rzeźby: 1. Chrystus Ukrzyżowany, 2. Chrystus Zmartwychwstały,
• XVIII wieczna dzwonnica.

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1724

Twórcy:

Maria Artwińska (malarka; Przemyśl)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • Andrzej Betlej „Kościół parafialny p.w. śś. Stanisława i Krzysztofa w Hussakowie.” W: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego” T. 7. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1999, s. 49-67.

Publikacja:

21.07.2024

Ostatnia aktualizacja:

21.07.2024

Opracowanie:

Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz