Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002093-P

Kościół parafialny p.w. Św. Wendelina w Kalinowie

Kalinów | Ukraina | obwód lwowski | rejon samborski
ukr. Kałyniw (Калинів); hist. Kaisersdorf
Identyfikator: POL-002093-P

Kościół parafialny p.w. Św. Wendelina w Kalinowie

Kalinów | Ukraina | obwód lwowski | rejon samborski
ukr. Kałyniw (Калинів); hist. Kaisersdorf
Warianty nazwy:
Cerkiew grekokatolicka p.w. Michała Archanioła w Kalinowie

Zarys historyczny
Oryginalnie miejscowość Kalinów nazywała się Kaiserdorf (czyli Cesarska Wieś). Wszystko dlatego, że została założona jako niemiecka kolonia. Było to w roku 1783. Większość imigrantów stanowili katolicy. Pierwotnie miejscowość podlegała pod parafię w Samborze, jednak w roku 1791 cesarz Józef II utworzył w niej kapelanię lokalną, czyli zalążek odrębnej fary. Wówczas też powstał drewniany budynek kościelny pod wezwaniem Świętego Michała Archanioła. Według źródeł w okolicach roku 1815 obiekt był już w złym stanie. Postanowiono zatem zbudować równolegle nowy, murowany. W roku 1823 dotychczasowy kościół został konsekrowany na nowo pod wezwaniem Św. Franciszka Serafickiego.

Konsekracja nowej, murowanej świątyni miała miejsce w 1858 roku. Według relacji z lat 60. XIX wieku kościół był „wewnątrz i zewnątrz w dobrym stanie, w porządku utrzymany i czysto”. Na początku XX wieku pomalowano wnętrze i odnowiono ołtarze.

W czasie I wojny światowej Rosjanie uszkodzili plebanię wraz z zabudowaniami gospodarskimi. Skonfiskowano też dwa dzwony. Szkody naprawione zostały przed rokiem 1920. Parafianie złożyli się też na nowe dzwony i inne stracone elementy wyposażenia.

Na początku lat dwudziestych dach obiektu pokryty był blachą, a świątynię otaczał drewniany płot. Inwentarz był stopniowo wzbogacany: poświęcono trzy nowe dzwony (1924), naprawiono organy (1925), sprawiono stacje Drogi Krzyżowej (1927).

Pod koniec lat 30. miał miejsce gruntowny remont wnętrz. Odnowiono witraże, wykonano malowidła na ścianach. Umieszczenie Orła Polskiego w obiekcie spowodowało protest niemieckiej części mieszkańców, w związku z czym proboszcz postanowił zastąpić go insygniami biskupimi.

W 1941 roku świątynię strawił pożar. Po repatriacji Niemców obiekt służył jako cerkiew greckokatolicka. W roku 1946 został zamknięty i zamieniony na magazyn. W 1989 roku z dawnej cerkwi zaczęli korzystać zarówno grekokatolicy, jak i prawosławni. Obecnie jest to cerkiew greckokatolicka pw. Michała Archanioła.

Architektura
Obiekt usytuowany został przy drodze. Mieści się na prostokątnym placyku, w obecnym czasie otoczonym metalowym płotem pomalowany na jasnoniebieski kolor. Kościół jest murowany, otynkowany, od wschodu (czyli od strony prezbiterium) zamknięty trójbocznie.

Warto odnotować, że budynek stanowi przykład tzw. kościoła urzędowego (lub typowego), czyli Musterkirche. Nie jest to nominatywna egzemplifikacja, a bardziej skromna wersja tego rodzaju budowli. Kościoły w tym stylu wznoszono masowo w monarchii habsburskiej pomiędzy końcówką XVIII wieku i w pierwszej połowie wieku XIX. Do cech charakterystycznych tego rozwiązania należą przede wszystkim: wnętrze składające się z pojedynczej nawy, wielobocznie zamknięte prezbiterium (z aneksami po bokach) oraz wieża od frontu. Oczywiście obiekty budowane w stylu Musterkirche nie były identyczne. Różniły się m.in. odmiennymi stopniami nawiązań do neoklasycyzmu czy też baroku.

Do barokowego stylu, w bardzo delikatnym stopniu, nawiązuje właśnie świątynia w Kalinowie, jednocześnie pozostając w ramach estetyki kościoła urzędowego. Z przestrzeni nawy wyodrębniono segment, który na parterze mieści kruchtę, klatkę schodową i składzik, a w górnej kondygnacji chór muzyczny. Od zewnątrz góruje nad wszystkim niezbyt wybijająca się wieża zbudowana na planie kwadratu.

W elewacjach jeden z elementów artykulacyjnych stanowi niski cokół i profilowany gzyms. W tym prostym projekcie, w którym zwrócono uwagę przede wszystkim na użytkowość, nawet fasada jest dość skromna. Nie zmienia to jednak faktu, że na tle całej budowli i tak stanowi element najbardziej złożony. Jest jednokondygnacyjna, ale trójpolowa. Środkowe pole zostało lekko zryzalitowane, a narożniki ujęte w lizeny z kapitelami płynnie przechodzącymi w gzyms. Wieża odpowiada szerokością środkowemu polu fasady. Dach nad nawą zastosowano dwuspadowy, nad apsydą wielospadowy, a nad zakrystią trójspadowy. Wszystkie zostały pokryte blachą. Dzwonowaty hełm wieży zwieńczono krzyżem.

Elewacje wewnętrzne nie posiadają artykulacji. Okna (w większości) są prostokątne podobnie jak otwory wejściowe. Chór muzyczny murowany, wsparty na filarach.

Czas powstania:
1858 (konsekracja)
Bibliografia i archiwalia:
  • Jan K. Ostrowski, Rafał Quirini-Popławski „Kościół parafialny p.w. Św. Wendelina w Kalinowie.” W: „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. 1: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego” T. 7. Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie, 1999, s. 69-74.
Publikacja:
22.07.2024
Ostatnia aktualizacja:
23.07.2024
Opracowanie:
Michał Dziadosz
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz