Kościół pw. św. Józefa w Podhorcach, fot. Сергій Венцеславський, 2019
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. św. Józefa w Podhorcach
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001591-P/142057

Kościół pw. św. Józefa w Podhorcach

Podhorce
ukr. Pidhirtsi (Підгірці)
Identyfikator: POL-001591-P/142057

Kościół pw. św. Józefa w Podhorcach

Podhorce
ukr. Pidhirtsi (Підгірці)

Warianty nazwy:

Cerkiew pw. błogosławionego Mykoły Czarneckiego i nowomęczenników cerkwi ukraińskiej

Kościół w Podhorcach najpierw był kościołem zamkowym (czyli w pewnym sensie prywatnym), a dopiero później stał się kościołem parafialnym. W wieku XVIII hetman wielki koronny Wacław Piotr Rzewuski, będący właścicielem miejscowości, zapragnął wpisać kościół w koncepcję pałacowo-parkową. Rzewuski był w pełni świadomym, ale również głęboko zafascynowanym architekturą mecenasem sztuki, który doskonale zdawał sobie sprawę z zawiłości i meandryczności materii. Do tego wiedział, kogo zatrudnić. Oprócz tajemniczego Karola Romanusa, który podpisywany był jak „C. Romanus” w przedsięwzięciu udział wzięło jeszcze kilku prawdziwych mistrzów. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim Jeana Lucasa de Toux de Salverte, który był nie tylko nauczycielem synów hetmana, ale także malarzem. Być może to również dzięki jego sugestiom obiekt zyskał estetycznie. Ogrodem zajął się Johann Christian Seydel. Za wystrój wnętrza odpowiedzialni byli m.in.: rzeźbiarz Sebastian Fesinger, malarze Szymon Czechowicz oraz Łukasz i Antoni Smuglewiczowie.

Niestety, druga wojna światowa doprowadziła do poważnych zniszczeń obiektu. Ostrzał artyleryjski w roku 1944 spowodował uszkodzenia kopuły oraz niektórych elementów. Po zdobyciu Podhorców żołnierze radzieccy dokonali charakterystycznych dla swojej mentalności aktów wandalizmu i kradzieży. Na szczęście spora część wyposażenia ocalała.

Została wywieziona przez przesiedlanych Polaków. W sierpniu 1945 parafię zamknięto. Od kiedy Ukraina odzyskała niepodległość kościołem zarządza Lwowska Galeria Sztuki.

Od roku 2013 obiekt należy do kościoła greckokatolickiego. W latach 2021-2022 przy pomocy środków z państwowego programu „Wielka konserwacja” przeprowadzono przy kościele prace awaryjne. Objęły one wymianę pokrycia dachu, schodów wejściowych i zmianę tynków zewnętrznych.

Architektura

Pod względem stylistycznym wyraźnie widać zamiłowanie Rzewuskiego do przemyślanych form. Na dobra w Podhorcach warto patrzeć całościowo, choć kościół sam w sobie stanowi bardzo ciekawy obiekt. Dominuje tu przede wszystkim rotunda zwieńczona kopułą znajdująca się nad wysokim, kolumnowym portykiem. Na fryzie znajduje się napis: IN CULTUM DOMINI DEI NOSTRI EXODI X. Z drugiej strony budynek wspaniale wpisuje się w kompozycję pałacowo-parkową. Został wkomponowany, w pewnym sensie, jako odbicie głównego obiektu po drugiej stronie alei. Obiekt jest pierwszym przykładem klasycystycznej polskiej architektury. Rzewuski tym samym wyprzedził o niemal pół wieku Warszawę czy Puławy.

Wnętrze kościoła to osobny rozdział. Jest równie staranne jak jego ogólny projekt. Z drugiej strony znakomicie z nim korespondujące. To nie tylko wspaniałe rzeźby Sebastiana Festingera, malowidła Smuglewiczów, czy obrazy Czechowicza. To również misterna robota snycerska i stolarska.

Do najważniejszych elementów powiązanych z wystrojem i otoczeniem kościoła należą także:

· Rzeźba przedstawiająca św. Piotra, znajdująca się na fasadzie budynku,

· Rzeźba przedstawiająca (najprawdopodobniej) Marię, znajdująca się na fasadzie budynku,

· Rzeźba przedstawiająca św. Józefa, znajdująca się na fasadzie budynku,

· Rzeźba przedstawiająca św. Annę, znajdująca się na fasadzie budynku,

· Rzeźba przedstawiająca św. Wacława, znajdująca się na fasadzie budynku,

· Rzeźba przedstawiająca św. Onufrego, znajdująca się na fasadzie budynku,

· Rzeźba przedstawiająca św. Onufrego na terenie przykościelnym,

· Rzeźba przedstawiająca św. Antoniego Padewskiego na terenie przykościelnym,

· Rzeźba przedstawiająca św. Jana Nepomucena na terenie przykościelnym,

· Rzeźba przedstawiająca św. Kajetana Thiene na terenie przykościelnym,

· Dwie kolumny z rzeźbami przedstawiającymi postacie: Matki Boskiej Niepokalanej, św. Józefa.

Czas powstania:

1766

Twórcy:

Karol Romanus (architekt; Podhorce), Jean Lucas de Toux de Salverte (malarz; obwód lwowski)

Bibliografia i archiwalia:

  • Jan K. Ostrowski, „Kościół parafialny p.w. Św. Józefa w Podhorcach”, [w:] „Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej”, cz. I: „Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego”, red. Jan K. Ostrowski, Kraków 1993, t. 3, s. 89-98.

Opracowanie:

Michał Dziadosz
rozwiń
Kościół pw. św. Józefa w Podhorcach
Kościół pw. św. Józefa w Podhorcach, fot. Сергій Венцеславський, 2019

Projekty powiązane

1
  • Kościół pw. św. Józefa w Podhorcach
    Katalog poloników Zobacz