Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Prużanie - rzymskokatolicka parafia znajdująca się w diecezji pińskiej w dekanacie prużańskim na Białorusi.

Historia parafii
Parafia w Prużanie, pierwotnie pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, św. Anny oraz świętych męczenników królów śś. Zygmunta i Wacława, następnie pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, św. Anny i św. Karola Boromeusza, obecnie pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, została powołana w 1522 r. Inicjatorem i zarazem fundatorem pierwszego drewnianego kościoła był ówczesny właściciel dóbr Wencław Kostewicz. W 1534 r. odnowienia fundacji dokonała królowa Bona. Parafia od XVI w. przynależała do diecezji łuckiej dekanatu szereszewskiego i była bardzo rozległa.

Przy parafii działały szkoła i szpital utrzymywane sumptem plebana i kolatorów. Przy kościele działało Bractwo Różańcowe utrzymujące się z własnych składek.

W XVIII-XIX w. parafii podlegały prywatne kaplice w Horodnianach, w majątkach Dołha i Kuplin oraz w folwarku Bukrabowszczyzna.

W 1852 r. zbudowano kaplicę cmentarną na przedmieściu Górka, która w latach 1864-1883 pełniła funkcję kościoła parafialnego.

W 1934 r. parafii prużańskiej przybyła filia - kościół pw. św. Michała Archanioła w Linowie, położony przy stacji kolejowej Orańczyce (zamknięty po 1939 r., rozebrany na początku lat 90. XX w.).

W 1993 r. przy parafii został utworzony dom Zgromadzenia Księży Misjonarzy, którzy odtąd są administratorami parafii.

Kolejne kościoły parafialne w Prużanie
Pierwszą świątynię rzymskokatolicką w Prużanie wybudowano na początku XVI w. Kościół otrzymał tytuł śś. Zygmunta i Wacława. Najprawdopodobniej uległ zniszczeniu w wojnie z Moskwą ok. 1660-1665 r.

Kolejna powstała ok. 1670 r. na dużej parceli przy ul. Kobryńskiej, wychodzącej z rynku w kierunku połnocnym. Obok powstały dom plebański oraz szpital. Był to spory drewniany, trzynawowy kościół, w którym pod prezbiterium znajdowała się krypta. Posiadał trzy snycerskie ołtarze. Główny mieścił obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w srebrnej sukience, uznawany za cudowny i obdarzony licznymi wotami. Budowla bez większych ingerencji przetrwała do lat 50. XIX w., choć już u schyłku XVIII w. odnotowano pilną potrzebę wymiany pokrycia dachu i podwalin. W 1816 r. obniżono frontową wieżę, ponieważ groziła zawaleniem.

W 1820 r. pojawiła się inicjatywa zbudowania nowego, najlepiej murowanego kościoła, który lepiej podkreśliłby znaczenie miasta powiatowego. Decyzję o wzniesieniu nowej świątyni podjęto jednak dopiero w połowie XIX stulecia. Zawiązał się komitet parafialny, działający pod kierunkiem miejscowych ziemian, ze szczególnym zaangażowaniem Walentego Szwykowskiego, właściciela klucza prużańskiego i marszałka powiatowego szlachty. Komitet postawił sobie za cel zgromadzenie funduszy na budowę i wkrótce zebrano pokaźną kwotę, pochodzącą ze składek oraz z organizowanych w mieście przez Szwykowskiego i jego żonę, Herminię z Ważyńskich, loterii i imprez kulturalnych. W 1857 r. rozpoczęto budowę okazałej murowanej świątyni, na który to cel Szwykowski bezpłatnie przekazał cegłę. Nowy kościół został ulokowany w miejscu dawnego, drewnianego, który rozebrano. Z pozyskanego z rozbiórki drewna wzniesiono tymczasową kaplicę, w której odprawiano nabożeństwa na przemian z wybudowaną w 1852 r. kaplicą znajdującą się na cmentarzu katolickim na przedmieściu Górka. Autorem projektu neorenesansowej świątyni był najpewniej warszawski architekt Henryk Marconi. Był to okazała neorenesansowa bazylika - trójnawowa budowla z kwadratowym prezbiterium zamkniętym półkolistą absydą i fasadą o dwóch kondygnacjach, z których dolną otrzymała formę wgłębnego portyku, a górna arkadowej loggii. Pokaźne wymiary spowodowały, że parafia nie dźwignęła kosztów budowy i w efekcie do wybuchu powstania styczniowego mury wzniesiono jedynie do wysokości gzymsu koronującego drugiej kondygnacji. Nie zrealizowano również wież w fasadzie.

Pod koniec 1864 r. nieukończony gmach, w ramach represji popowstaniowych, został zarekwirowany na cele wojskowe i wkrótce przekazany Cerkwi prawosławnej. W 1866 r. władze zadecydowały o urządzeniu w murach kościoła cerkwi pw. Matki Boskiej Przeczystej, choć decyzja o podjęciu przebudowy została ostatecznie podjęta dopiero w 1874 r. Prace według projektu architekta grodzieńskiego gubernialnego wydziału budowlanego Piotra Iwanowicza Zołotariowa ukończono w 1882 r. Podczas działań wojennych w 1944 r. spłonęło wnętrze światyni. Nieużytkowana budowla stała do początku lat 60. XX w., gdy została zburzona. Na jej miejscu powstał centralny dom towarowy.

W rezultacie wieloletnich starań parafian o zwrot gmachu świątyni, w roku 1877-1878 generał gubernator grodzieński zezwolił na negocjacje z Cerkwią w sprawie zwrotu kosztów poniesionych przez nią na adaptację budowli. Negocjacje skończyły się jednak fiaskiem i w rezultacie powzięto decyzję o budowie nowego murowanego kościoła w innej lokalizacji, przy wykorzystaniu wyasygnowanej przez władze sumy 24 889,19 rubli. W 1878 r. zatwierdzony został projekt skromnej neorenesansowej świątyni sygnowany przez inżyniera gubernialnego Wasilija Fiedorowicza Niebolsina i architekta gubernialnego Iwana Ignatjewicza Kalenkiewicza. W 1881 r. rozpoczęto wznoszenie kościoła, a 29 września 1883 r. ukończono prace i oddano budowlę rzymskokatolickim władzom duchownym.

8 października 1884 r. świątynia została konsekrowana pw. św. Anny i św. Karola Boromeusza przez bpa wileńskiego Karola Hryniewieckiego.

W 1920 r. dziekan prużański ks. Adam Beszta-Borowski podjął próbę rewindykacji gmachu kościoła projektu Marconiego, nadal pozostającego w gestii Cerkwi, do którego postulował przenieść parafię. Kościół wzniesiony w latach 1881-1883 miałby zostać przekazany na potrzeby niedawno powołanej parafii wojskowej. Ostatecznie rewindykacji nie przeprowadzono.

W 1946 r. kościół został zamknięty przez władze sowieckie. Nabożeństwa były odprawiane w kaplicy cmentarnej. W 1951 r. budynek przeznaczono na miejski dom kultury. W 1993 r. świątynia została odzyskana przez katolików.

14 września 1998 r. kardynał Kazimierz Świątek dokonał rekonsekracji świątyni pod tradycyjnym wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny.

Ksiądz Kazimierz Świątek
W 1939 r. ks. Kazimierz Świątek został, jako neoprezbiter, wikariuszem w Prużanie. W maju 1939 r., po skierowaniu księdza proboszcza do posługi w charakterze kapelana Wojska Polskiego, objął funkcję administratora parafii. W czasie II wojny światowej zaangażowany był w pracę konspiracyjną. Aresztowany 21 kwietnia 1941 r. przez NKWD, został po ciężkim śledztwie skazany na śmierć. Wyroku nie wykonano z powodu wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej i ucieczki komunistów. Ks. Świątek powrócił do Prużany. Po ponownym wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej został aresztowany i zesłany do łagru.