Park im. Janusza Żurakowskiego w Barry’s Bay (Ontario) poświęcony legendarnemu polskiemu pilotowi, fot. Stanisław Stolarczyk, 2009
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Pomnik i Park im. Janusza Żurakowskiego w Kanadzie
Park im. Janusza Żurakowskiego w Barry’s Bay (Ontario), fot. Stanisław Stolarczyk, 2008
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Pomnik i Park im. Janusza Żurakowskiego w Kanadzie
W Kanadzie płk Janusz Żurakowski był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany za wkład w rozwój kanadyjskiego lotnictwa, w tym m.in. srebrną monetą o nominale 20 dolarów, fot. Stanisław Stolarczyk
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Pomnik i Park im. Janusza Żurakowskiego w Kanadzie
Płk Janusz Żurakowski spoczywa wraz z żoną Anną na cmentarzu w Barry’s Bay (Onatario), fot. Stanisław Stolarczyk, 2020
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Pomnik i Park im. Janusza Żurakowskiego w Kanadzie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001703-P

Pomnik i Park im. Janusza Żurakowskiego w Kanadzie

Identyfikator: POL-001703-P

Pomnik i Park im. Janusza Żurakowskiego w Kanadzie

26 lipca 2003 roku w Barry’s Bay (Ontario) uroczyście otwarto Park im. Janusza Żurakowskiego, gdzie znajduje się jego pomnik oraz model ponaddźwiękowego samolotu CF-105 Avro Arrow, najsłynniejszego samolotu kanadyjskiego, który Janusz Żurakowski testował.

Płk Janusz Żurakowski (1914-2004); w 1935 roku ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Lotnictwa, a dwa lata później Szkołę Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie. Po promocji przydzielony został do 161 Eskadry Myśliwskiej 6. Pułku Lotniczego we Lwowie. Brał udział w kampanii wrześniowej, następnie przedostał się do Wielkiej Brytanii i służył w Royal Air Force. Od sierpnia 1940 roku latał w 234 Dywizjonie RAF-u. Podczas II wojny światowej zaliczył 3 zestrzelenia, 1 prawdopodobne i 1 samolot uszkodzony i zajął tym samym 75. pozycję na tzw. Liście Bajana (wykaz polskich lotników z największą ilością zestrzeleń niemieckich samolotów w Bitwie o Wielka Brytanię).

Janusz Żurakowski w książce Nie tylko o lataniu (Wyd. Polski Fundusz Wydawniczy w Kanadzie, Toronto 2002) tak opisuje zestrzelenie swojego pierwszego samolotu nieprzyjaciela:

„Krytycznym dniem dla lotnictwa brytyjskiego był 15 sierpnia. W tym dniu Goering wysłał nad Anglię 1800 samolotów niemieckich: ponad 500 bombowców otoczonych chmarą myśliwców. Rozpoczęła się zawzięta walka powietrzna, w
której Anglicy stracili 183 samoloty (+ 53 prawdopodobnie), ze stratą tylko 34 maszyn własnych.
W tym dniu przeżywam swoją pierwszą walkę powietrzną i pierwsze zwycięstwo. Nasz dywizjon – 234, w Middle Wallop, zostaje zaskoczony: samoloty niemieckie nadleciały nisko i radar nie dał nam ostrzeżenia. Duże zgrupowanie messerschmittów rozpoczęło już bombardowanie lotniska. W popłochu biegniemy
do samolotów. Start jest pospieszny, bez szyku, jak kto zdążył.
Dopadam samolotu i startuję. Na lotnisko sypią się bomby, na szczęście niezbyt skutecznie. Wznoszę się na pełnej mocy i szukam przeciwnika. Na wysokości około dziesięciu tysięcy stóp napotykam koło obronne, złożone z ME 110 (7 do 9 samolotów). Dwumiejscowy ME 110 miał uzbrojenie stałe z przodu i strzelca z
dwoma karabinami ruchomymi z tyłu.
Moi przeciwnicy nie zdążyli jeszcze zamknąć koła, więc atakuję od tyłu –ostatniego. Musiałem ustrzelić strzelca i mocno uszkodzić samolot, gdyż pilot –nurkując do ziemi – opuszcza swoja obronną formację i lotem koszącym kieruje się na południe. Pruję za nim i atakuję dwukrotnie. Kadłub messerschmitta wygląda jakby pocięty siekierą, ale samolot leci dalej. W tej chwili zbliża się drugi spitfire i atakuje ten sam samolot; po literach na kadłubie poznaję, że należy do dywizjonu 609.
Wlatujemy nad Kanał i widzimy, że jakiś okręt otworzył ogień w kierunku messerschmitta. Znajdujemy się w zasięgu strzałów i musimy się odsunąć, ale gdy tylko okręt przestaje strzelać, atakuję ponownie: śmigło jednego z silników nieprzyjaciela przestaje się kręcić, samolot uderza w ziemię na wyspie Wight i tak kończy się nasza pogoń. Wracamy z drugim spitfirem. W pewnej chwili mój towarzysz zdejmuje maskę tlenową i po długim nosie poznaję, że jest to Piotr Ostaszewski z dywizjonu 609.”

Od 5 czerwca do 28 grudnia 1942 roku Żurakowski dowodził 316 Dywizjonem Myśliwskim „Warszawskim”. W 1943 roku awansował na kapitana i przydzielono mu funkcję zastępcy dowódcy skrzydła w Northolt.

W późniejszych latach został pilotem eksperymentalnym. Był oblatywaczem większości typów myśliwców RAF-u oraz samolotów brytyjskiej i amerykańskiej marynarki wojennej. Znany z umiejętności akrobacji powietrznych opracował i wykonał nowe figury – Zurabathic Carthweel i Falling Leaf, wcześniej w oczach fachowców uchodzące za niemożliwe do wykonania. Jego pokazy w Farnborough przeszły do legendy. Pobił także rekord szybkości przelotu na trasie Londyn-Kopenhaga-Londyn. Oblatał blisko sto nowych konstrukcji lotniczych. Między innymi pierwszy brytyjski samolot bojowy De Havilland Vampire. W roku 1947, po odejściu z lotnictwa wojskowego, został zatrudniony w firme Gloster Aircraft Co. na stanowisku pilota doświadczalnego.

W roku 1952 Janusz Żurakowski wyemigrował wraz z rodziną do Kanady, gdzie został pilotem eksperymentalnym w Avro Aircraft Limited w Malton, w Ontario. W 1958 roku został głównym pilotem w Avro Arrow. Był pionierem testującym pierwszy kanadyjski myśliwiec przechwytujący CF-100 Canuck, uchodzący za jeden z najnowocześniejszych w latach 50., na którym jako pierwszy lotnik w Kanadzie pokonał barierę prędkości dźwięku oraz osiągnął prędkość 1000 mil na godzinę. W marcu 1958 roku rozpoczął testowanie myśliwca przechwytującego CF-105 Arrow. W zgodnej opinii fachowców był to najlepszy ponaddźwiękowy samolot myśliwski tego czasu, wyposażony w najnowocześniejszą aparaturę nawigacyjną i łącznościową oraz elektroniczne kierowanie ogniem. W lutym 1959 roku zapadła niewyjaśniona ostatecznie do dnia dzisiejszego decyzja o wstrzymaniu programu budowy CF105 Arrow. 13 tysięcy pracowników Avro i Orenda Engines zostało zwolnionych z pracy. Zniszczono dziesiątki tysięcy rysunków konstrukcyjnych i planów samolotu. Nie zachował się ani jeden element do celów muzealnych. Samolot, który miał szanse zmienić stan wyposażenia lotnictwa myśliwskiego państw NATO w okresie zimnej wojny – przestał istnieć, a Żurakowski odszedł z pracy.

Po przerwaniu badań nad samolotem Avro Arrow Żurakowski zdecydował się na „zerwanie” z eksperymentalnym pilotażem. Przeszedł na emeryturę i zbudował ośrodek wypoczynkowy „Kartuzy Lodge” w okolicach Barry’s Bay (Ontario). Zarządzał nim, wspólnie z rodziną, przez 40 lat.

Za zasługi wojenne odznaczony Krzyżem Virtuti Militari oraz trzykrotnie Krzyżem Walecznych, a także Honorową Odznaką Nr 2 Klubu Pilotów Doświadczalnych w Polsce.

W Kanadzie wielokrotnie wyróżniany i nagradzany za wkład w rozwój kanadyjskiego lotnictwa. W tym m.in.: w 1973 roku został członkiem Canada’s Aviation Hall of Fame, w 1996 roku mennica kanadyjska wybiła srebrną monetę o nominale 20 dolarów z wizerunkiem tego wybitnego polskiego pilota, w 2000 roku nowy budynek wojskowego Ośrodka Prób Lotniczych w Cold Lake w Albercie został nazwany „Janusz Zurakowski Building”, a 26 lipca 2003 roku w Barry’s Bay (Ontario) uroczyście otwarto Park im. Janusza Żurakowskiego, gdzie znajduje się jego pomnik oraz model ponaddźwiękowego samolotu CF-105 Avro Arrow, najsłynniejszego samolotu kanadyjskiego, który Janusz Żurakowski testował.

Wybrany Honorowym Członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Pilotów Doświadczalnych w Los Angeles, które umieściło jego imię na liście najwybitniejszych lotników wszechczasów.

Janusz Żurakowski zmarł w Bary’s Bay (Ontario) i spoczywa wraz z żoną na miejscowym cmentarzu St. Hedwig’s Roman Catholic Cemetery.

Osoby powiązane:
Czas powstania:
2003
Słowa kluczowe:
Opracowanie:
Stanisław Stolarczyk
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz