Tadeusz Łodziana, Zofia Wolska, Władysław Strumiłło, Arndt Wittig i Günther Mertel, pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty, odsłonięcie 1972, Berlin, fot. Michalina Durałek, 2024
Licencja: CC BY 3.0, Źródło: Instytut Polonika, Modyfikowane: tak, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie
Tadeusz Łodziana, Zofia Wolska, Władysław Strumiłło, Arndt Wittig i Günther Mertel, pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty, odsłonięcie 1972, Berlin, fot. 2009
Licencja: CC BY 1.0, Źródło: Wikimedia Commons, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001342-P/134999

Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie

Identyfikator: POL-001342-P/134999

Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie

Warianty nazwy:

Denkmal des gemeinsamen Kampfes polnischer Soldaten und deutscher Antifaschisten

Jeden z największych zespołów pomnikowych na terenie Berlina, zrealizowany w epoce NRD przez międzynarodowy zespół, którego stworzenie miało być oficjalnym wyrazem przyjaźni i współpracy obu „ludowych” państw. Powstał w wyniku połączenia dwóch nagrodzonych projektów z konkursu zamkniętego, w którego niemiecko-polskim jury pracował m.in. profesor Jan Zachwatowicz. Odsłonięcia pomnika dokonał I sekretarz SED Erich Honnecker.

Park publiczny Friedrichshain powstał w 1846 r. według koncepcji sławnego projektanta ogrodów Petera Josepha Lennégo. Znajduje się w nim wiele rzeźb, pomników z XIX w., w okresie NRD postawiono tam m.in. pomnik rewolucji hiszpańskiej. Park uznawano za szczególnie ważny propagandowo z powodu znajdującego się tam także cmentarza ofiar berlińskiej rewolucji marcowej 1848 r. Na skraju parku stworzono założenie z tarasami i schodami, w które wpisuje się wieloczęściowy pomnik II wojny światowej i udziału w niej Ludowego Wojska Polskiego, armii radzieckiej oraz antyfaszystów niemieckich. Propagandową wymowę koncepcji znaczą przede wszystkim herby państwowe PRL i NRD, umieszczone na dwóch bliźniaczych betonowych pylonach-obeliskach, które wiąże u góry uszkrzydlona forma z brązu, przypominająca rozwiany na wietrze sztandar. Ta zdecydowanie najbardziej udana z całego zespołu metafora plastyczna, bliska wielu rozwiązaniom polskich pomników lat 60., jest dziełem Tadeusza Łodziany (por. np. jego pomnik ofiar obozu Radogoszcz w Łodzi i powstały we współpracy z Zofią Wolską pomnik braterstwa broni w Gołdapi). Poniżej, na betonowej przysadzistej ścianie znajduje się kamienna płaskorzeźba przedstawiająca trzech żołnierzy - polskiego, niemieckiego i radzieckiego, a obok wielki napis „Za naszą i waszą wolność” (powtórzony w języku niemieckim). Obiekty te są ciekawie wpisane w schodzący ku nim stok pagórka parkowego. 220 ton granitu, użytego do płaskorzeźb, przywieziono z kamieniołomów w Polsce.

W okresie NRD założenie nazywane bywało także pomnikiem polsko-niemieckiego braterstwa broni (Waffenbrüderschaft).

Czas powstania:

projekt konkursowy 1968, zmieniony 1969, pomnik odsłonięty 14.05.1972

Twórcy:

Tadeusz Łodziana (rzeźbiarz; Polska)(podgląd), Zofia Wolska (rzeźbiarka; Polska)(podgląd), Władysław Strumiłło (architekt; Polska)(podgląd), Arndt Wittig (rzeźbiarz; Niemcy)(podgląd), Günther Mertel

Bibliografia i archiwalia:

  • Irena Grzesiuk-Olszewska, „Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945-1995”, Warszawa 1995.

Słowa kluczowe:

Publikacja:

15.07.2024

Ostatnia aktualizacja:

26.09.2024

Opracowanie:

prof. Andrzej Pieńkos
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie Fotografia przedstawiająca Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie Galeria obiektu +1
Tadeusz Łodziana, Zofia Wolska, Władysław Strumiłło, Arndt Wittig i Günther Mertel, pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty, odsłonięcie 1972, Berlin, fot. Michalina Durałek, 2024
Fotografia przedstawiająca Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie Fotografia przedstawiająca Pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty w Berlinie Galeria obiektu +1
Tadeusz Łodziana, Zofia Wolska, Władysław Strumiłło, Arndt Wittig i Günther Mertel, pomnik Żołnierza Polskiego i Niemieckiego Antyfaszysty, odsłonięcie 1972, Berlin, fot. 2009

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz