W latach 1917-1920 w Kijowie działała polska Szkoła Sztuk Pięknych założona przez artystów - naszych rodaków. Wprawdzie za tak krótki okres placówce zapewne nie udało się rozwinąć własnego stylu i stosownej renomy, ale jej istnienie miało doniosły wymiar.

Swoje powstanie szkoła zawdzięcza dwóm czynnikom. Po pierwsze, po wybuchu I wojny światowej władze w Petersburgu zaczęły wykazywać się większym liberalizmem wobec Królestwa Polskiego. Po drugie, do Kijowa napłynęły tysiące uciekinierów Polaków z Galicji i Królestwa, co oznaczało wzrost zapotrzebowania na otwarcie coraz to nowych placówek edukacyjnych.

Liberalny Petersburg
Po wybuchu Wielkiej Wojny skutkującym natarciem wojsk niemieckim na wiele miejscowości Królestwa Polskiego jego mieszkańcy zaczęli wyjeżdżać na Wschód. Wielu z nich osiedliło się w Kijowie. Choć dane są trudne do oszacowania, można założyć, że w przyszłej stolicy Ukrainy znalazło się ok. 90 000 naszych rodaków z różnych warstw społecznych i w różnym wieku. Dla przybywających do miasta dzieci otwierano szkoły, przedszkola i żłobki. W roku szkolnym 1917/1918 odnotowano m.in. 12 szkół średnich (uczęszczało do nich prawie 24 tys. uczniów), 7 szkół zawodowych, 10 szkół początkowych, 4 ochronki, 4 ogródki freblówki. Nauka w tych placówkach była najczęściej prowadzona w języku polskim.

Poza tym już w sierpniu 1914 roku władze w Petersburgu zaczęły deklarować gotowość darowania Królestwu Polskiemu szerokiej autonomii po zwycięstwie nad Niemcami. Co prawda Mikołaj II nie przedstawił żadnych konkretów nie zważając na pewną presję ze strony swojego ministra spraw zagranicznych. Na początku 1917 roku imperator był o krok od podpisania dokumentu proklamującego niepodległość Królestwa Polskiego, lecz nie odważył się na to. W marcu tegoż roku Mikołaj II był zmuszony do abdykacji. Władzę przejął Rząd Tymczasowy, który dosłownie kilka dni po swoim ukonstytuowania się proklamował niezawisłość ziem polskich niegdyś wchodzących do imperium rosyjskiego. Ta decyzja doprowadziła dosłownie do wysypu polskich szkół i stowarzyszeń w Kijowie. Jak grzyby po deszczu zaczęły powstawać nawet szkoły wyższe: Wyższe Polskie Kursy Naukowe, Polskie Kolegium Uniwersyteckie, Polski Instytut Wychowania Społecznego. Brakowało tylko placówki artystycznej.

Narodziny Szkoły sztuk Pięknych
Niestety nieznaczna ilość źródeł nie pozwala na odtworzenie życia i funkcjonowaniu tej uczelni. Niestety dostępne dane są często sprzeczne, co także uniemożliwia weryfikacje przedstawionych tam faktów. Dlatego należy skupić się na sylwetkach i działalności jej twórców, gdyż to właśnie oni decydowali o kształcie szkoły.

Jednym z założycieli placówki był malarz i grafik Leon Kowalski (1870-1937), urodzony w Kijowie. Absolwent gimnazjum męskiego w Kijowie i uczeń znanego malarza Nikołaja Muraszki, absolwenta Petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, prawdziwego mistrza sztuki realistycznej, czyje prace cechowały głębia psychologiczna i (w Królestwie Polskim zasłynął z autorstwa ikonostasów w cerkwiach prawosławnych). Muraszko często podróżował po Europie, oglądając dzieła wielkich mistrzów w największych europejskich galeriach. Utrzymywał kontakty z Janem Matejką. W 1875 r. otworzył szkołę sztuk pięknych, w której nauczał aż 25 lat.

Kowalski ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie. Następnie przez kilka lat mieszkał w Europie, miał wystawy w paryskim Champs de Mars. Po powrocie do kraju pokazywał swoje obrazy m.in. w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych i krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych.

Pod koniec pierwszej dekady często bywał w Kijowie. Spotykał się z przyjaciółmi po fachu, m.in. Władysławem Galimskim (1860-1949) i Wilhelmem Kotarbińskim (1849-1921 lub 1922). Ten pierwszy ukończył Petersburską Akademię Sztuk Pięknych, gdzie jednym z jego mistrzów był sam Paweł Wierieszczagin. Kotarbiński z kolei ukończył Akademię św. Łukasza w Rzymie (naukę umożliwiło mu stypendium warszawskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych). Po kilkuletnim pobycie zagranicą osiedlił się w swoim majątku w powiecie słuckim (obecnie na terenie Białorusi). Ale często przyjeżdżał do Kijowa, gdzie wraz z Michaiłem Wasniecowym i Michaiłem Wrublem pracował przy dekorowaniu soboru św. Włodzimierza. Jego prace były na tyle znane w środowisku artystycznym, że często porównywano go do Henryka Siemiradzkiego.

W latach 1890-ch Galimski i Kotarbiński wraz z kilkoma innymi Polakami założyli szkołę malarstwa i rysunku przy ul. Lwowskiej 14. W 1917 roku, gdy ogłoszono niepodległość Królestwa Polskiego, artyści przekształcili ją na Szkołę Sztuk Pięknych. Do grona pedagogów dołączył także Leon Kowalski. Od razu po powstaniu placówki wykładowcą historii sztuki został tam Mieczysław Treter, muzealnik, redaktor, wykładowca (w 1918 r. przeniósł się do Lwowa).

Przebieg kariery wyżej wymienionych osób oraz ich dogłębne wykształcenie świadczą o tym, że byli oni wybitnymi praktykami i teoretykami sztuki. Niestety mogli dzielić się swoją wiedzą tylko w ciągu 3 lat. Musieli opuścić Kijów i wyjechać do Polski, by ratować własne życie. W stolicy Ukrainy pozostał jedynie Kotarbiński, który zmarł tam z wycieńczenia.