Villa Gianna in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Villa Gianna in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Plaque commemorating Stanislaw Witkiewicz on Villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Detail from villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
A fragment of the old town of Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Villa Antonia in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Villa Antonia in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Garden at Pension Centrale in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Pension Centrale in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Pension Centrale in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
Pension Centrale in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Fundacja Akcja Kultura, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran
 Submit additional information
ID: POL-001736-P/150088

Polish traces in Lovran

ID: POL-001736-P/150088

Polish traces in Lovran

Informacja o obiekcie:

Aromat lauru, będącego symbolem Lovran, nadaje lokalnemu klimatowi niepowtarzalny charakter. To właśnie obecność laurowych gajów wokół miasta miała być przyczynkiem do powstania jego nazwy, co często podkreślali historycy, podróżnicy i kartografowie w swoich relacjach.

Miejscowość, gdy stała się popularnym kurortem, nazywana była przez Polaków Lowrana czy Laurana. 

Pierwsze wzmianki o Lovran, jako ufortyfikowanym porcie na północnym wybrzeżu Adriatyku, pochodzą z VII w. z dzieła „Cosmographia” anonimowego autora z Rawenny. Historia miasta sięga jednak jeszcze dalej, do czasów, kiedy jego tereny zamieszkiwało iliryjskie plemię Liburnów, znane z rybołówstwa w Zatoce Kvarnerskiej oraz uprawy winorośli i oliwek na stokach góry Učka.

W I w. p.n.e., pod wpływem Rzymian, Lovran stał się miejscem, gdzie bogaci patrycjusze wznosili swoje letniskowe rezydencje. Jedna z nich mogła należeć do Marka Wipsaniusza Agryppy, współpracownika Oktawiana Augusta. Z biegiem czasu w miejscu rzymskich willi rozwinęła się osada rybacka, a w konsekwencji ufortyfikowany port, co zapoczątkowało dynamiczny rozwój miasta. Al-Idrisi, arabski geograf z XII w., opisywał Lovran jako „bogate i rozwinięte miasto”.

Po upadku Cesarstwa Rzymskiego Lovran znalazł się pod wpływem Bizancjum, by później zostać włączonym do imperium Karola Wielkiego. Wzgórze Knezgrad, nazwane na cześć bitwy z 799 r., kiedy to Chorwaci pokonali Franków, nosi pamięć o tych wydarzeniach. Epos Paulinusa z Akwilei wspomina tę bitwę, określając Lovran mianem „Mons Laurentus”.

Przez wieki Lovran był świadkiem panowania chorwackich książąt, austriackich Habsburgów, a nawet Napoleona. Miasto doświadczyło również konfliktów, takich jak walki Uskoków z Wenecjanami, które skończyły się wielkim pożarem.

Typowa średniowieczna architektura miasta z wąskimi, kamiennymi uliczkami i malowniczymi oknami wychodzącymi na morze wciąż definiuje urok Lovranu. Plac św. Jerzego, serce publicznego życia miasta, jest miejscem, gdzie znajduje się kościół parafialny, wieża miejska i urząd miasta, co utrzymuje żywą historię i kulturę Lovran.

XIX w. przyniósł przekształcenie Lovran w popularny kurort dla austriackiej arystokracji i zamożnej burżuazji, głównie dzięki rozwojowi kolejnictwa i turystyki. Eleganckie wille i hotele z tego okresu, reprezentujące secesję i eklektyzm, nadają miastu wyjątkowy charakter. 

Historia Lovran, miasta otoczonego niegdyś murem obronnym i trzema bramami zamykanymi na noc, jest świadectwem dynamicznych przemian. Rozwój parowców zrewolucjonizował jego tradycyjny charakter morski i stoczniowy, oparty na żaglowcach przewożących owoce, oliwę i wino z okolicznych zboczy góry Učka. W XVII w. Valvasor opisywał rozwinięty handel miejscowych, którzy drogą morską eksportowali płótno do dalekich krajów.

Wraz z początkiem XIX w. Lovran osiągnął szczyt swojego morskiego i handlowego znaczenia, by później znowu stać się urokliwym nadmorskim miejscem, przyciągającym swoim pięknem. Długie wieki atrakcji i wydarzeń uczyniły z niego jedno z pierwszych centrów turystycznych na Riwierze.

Zmieniając swój obraz, Lovran rozwinął się poza swoje historyczne granice. Architekci tacy jak Carl Seidl, Attilio Maguolo i Andrea Rubinich wnieśli nowy wymiar, projektując wille, pensjonaty, hotele i sanatoria, otoczone pięknie zagospodarowanymi ogrodami nad brzegiem morza. Dawniej tętniące życiem uliczki kupców i marynarzy, teraz rozbrzmiewały krokami spacerujących monarchów austro-węgierskich w nowo założonych parkach.

Lovran zakończył wiek jako ceniona destynacja turystyczna, zimowy kurort, modna plaża i uzdrowisko dla elit austro-węgierskich. Cztery hotele, dwadzieścia pensjonatów, cztery sanatoria i dwie publiczne plaże - Peharovo i Kvarner - symbolizują tę spektakularną przemianę miasta w ciągu stulecia.

Mimo że kurort nie mógł pochwalić się taką sławą jak pobliska Abacja, przyciągał turystów korzystniejszymi cenami. Wśród znanych postaci, które odwiedziły miasto, był Henryk Sienkiewicz, który dwukrotnie zagościł w Lovran. Jego pierwsza wizyta przypadła na styczeń 1905 r., kiedy to przybył z córką i odwiedził Stanisława Witkiewicza. Do miasta powrócił ponownie we wrześniu 1909 r., aby ponownie się z nim spotkać. Podczas drugiego pobytu Sienkiewicz zatrzymał się w willi Antonia, która do dziś jest zachowana.

Stanisław Witkiewicz również przyjeżdżał do Lovran dwukrotnie, jednak jego pobyty były znacznie dłuższe. Swoją pierwszą podróż odbył w towarzystwie swego syna, Stanisława Ignacego, zatrzymując się w eklektycznej willi Atlanta z 1899 r., co upamiętnia tablica na jej fasadzie. Jego pobyt był podyktowany walką z gruźlicą. W Lovran Witkiewicz czuł się na tyle dobrze, by wychodzić na spacery i integrować się z lokalną społecznością rybaków i chłopów, starając się nawet nauczyć chorwackiego, aby móc z nimi rozmawiać. Ta wizyta przyniosła mu ulgę i po powrocie do Zakopanego był w stanie kontynuować pracę.

Podczas drugiego pobytu w Lovran jego stan zdrowia był już znacznie gorszy. Początkowo zamieszkał w willi Atlanta, ale z powodów finansowych przeniósł się do bardziej przystępnego cenowo Pension Centrale, gdzie opiekowała się nim Maria Dembowska. Witkiewicz opisywał, jak został przeniesiony do powozu i na piętro pensjonatu, co pozwoliło mu uniknąć zmęczenia. W pensjonacie, prowadzonym przez Polkę Sidonię Romańczuk-Gadomską, skupionym na gościach z Galicji, czuł się - jak przynajmniej starał się przekonać syna - komfortowo, doceniał polską kuchnię. Mimo tymczasowej poprawy, jego choroba Witkiewicza nadal postępowała i ostatecznie zmarł w Lovran 5 września 1915 r. Pensjonat zachowany jest do dzisiaj, chociaż zmieniła się jego funkcja i obecnie znajdują się w nim mieszkania. Niestety zarówno ogród, jak i budynek są dzisiaj mocno zaniedbane.

Podczas drugiego pobytu Witkacy odwiedził go w Lovran czterokrotnie - w styczniu 1910 r., potem w maju razem z Ireną Solską, a także od listopada 1911 do początku 1912 oraz pod koniec 1913 r.

W 1938 r. w mieście gościł prezydent Ignacy Mościcki. Jak donosił prasa „Dziś o godz. 20. m.20 do leżącej w pobliżu Abacji miejscowości Laurana nad Adriatykiem przybywa na 6-tygodniowy pobyt kuracyjny P. Prezydent Rzeczypospolitej prof. I. Mościcki". Prezydent zatrzymał się w willi San Michele, otoczonej pięknym ogrodem. W prasie znajdujemy taki oto opis willi  „Willa, zbudowana z różowego marmuru karraryjskiego przez architekta Seidla twórcę najpiękniejszych pałaców nad Adriatykiem".

 

 

 

 

Supplementary bibliography:

Dobry Wieczór! Kurier Czerwony : ilustrowane pismo codzienne. R. 17 (9), 1938, nr 17

Keywords:

Publikacja:

28.07.2024

Ostatnia aktualizacja:

30.07.2024

Author:

Bartłomiej Gutowski
see more Text translated automatically
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Villa Gianna in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Villa Gianna in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Plaque commemorating Stanislaw Witkiewicz on Villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Detail from villa Atlanta in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
A fragment of the old town of Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Villa Antonia in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Villa Antonia in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Garden at Pension Centrale in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Pension Centrale in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Pension Centrale in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Pension Centrale in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
photo Bartłomiej Gutowski, 2023
Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Fotografia przedstawiająca Polish traces in Lovran Gallery of the object +14
Pension Centrale in Lovran, photo Bartłomiej Gutowski, 2023

Related projects

1
  • Dokumentacja poloników w Chorwacji Show