Castle elevation, circa 1620, Zbarazh (Ukraine), photo Alina Barczyk
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
Castle fortification, circa 1620, Zbarazh (Ukraine), photo Alina Barczyk
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
Entrance gate to the courtyard, circa 1620, Zbarazh (Ukraine), photo Alina Barczyk
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
Castle gate, Zbarazh (Ukraine), photo Albin Friedrich, ok. 1895, Public domain
Źródło: Biblioteka Narodowa
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
Side elevation of the palace, Zbarazh (Ukraine), photo Albin Friedrich, ok. 1895, Public domain
Źródło: Biblioteka Narodowa
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
Project of the castle in Zbarazh, arch. Vincenzo Scamozzi, 1615, Public domain
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
Interior of the castle, Zbarazh (Ukraine), photo Alina Barczyk
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
Vault in the castle hall, Zbarazh (Ukraine), photo Alina Barczyk
Licencja: CC BY-SA 4.0, Źródło: Instytut Polonika, Warunki licencji
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
"Jeremi Wiśniowiecki", National Museum in Warsaw, Public domain
Fotografia przedstawiająca Zbarazh Castle
 Submit additional information
ID: POL-002337-P/165865

Zbarazh Castle

ID: POL-002337-P/165865

Zbarazh Castle

"So Mr Skrzetuski rode at the head of the ducal flags to Zbaraż". With these words, Henryk Sieniewicz began a description of one of the expeditions of the famous hero of 'With Fire and Sword'. On the pages of the novel, a story inspired by the famous defence of Zbaraż fortress against Tartar-Cossack troops in 1649 by the army of King Jan Kazimierz was described. The site of the action, which has been immortalised in literature, is characterised by equally interesting architectural forms, which determined its military value. Already in the Middle Ages, the estate was owned by representatives of the princely family of Nieświcki of the Korybut coat of arms, who later adopted the surname Zbaraski. The first wooden seat of the dukes dated back to the 13th century. The building, which had defensive features, was destroyed by the Tartars in 1589, which necessitated the reconstruction and functional changes (connected with the need to erect a brick residence, ensuring effective defence).

Italian design in the "palazzo in fortezza " type
. The history of the construction of the masonry fortalice is one of the most important episodes connected with the Zbaraski patronage and also with the artistic relations between the Republic and Italy. Around 1612, the residence was designed by Vincenzo Scamozzi, one of the most eminent architects and theoreticians from the Venetian region. Scamozzi published his proposal for the shape of the façade and the plan of the palace in his treatise 'L'idea dell'architettura universale'. The drawings show a magnificent rectangular building with corners framed by bastions and surrounded by a moat. The rooms are distributed in four wings surrounding an inner courtyard. The front elevation, with rustication on the lower storeys, strongly emphasises the three central axes with portico-like articulation, topped by a triangular pediment. Scamozzi thus combined the two most important elements of construction of the period: adaptation to the spatial context and the specifics of the site (necessary military fortifications) and the innovative, modern form of the palace. The designs were commissioned by Krzysztof Zbaraski, who was well acquainted with the scientific and artistic milieu of northern Italy (among other things, he had studied under Galileo Galilei in Padua) and showed an interest in military architecture. His ambitions and intellectual horizons led the magnate to engage the famous architect - unfortunately, the project was not realised, probably for financial and utilitarian reasons, related to the dominance of military features (as more important than the palace-like, representative form). In the end, it was decided on a concept that retained only some of the solutions proposed by Scamozzi.

Zbaraski and Wiśniowiecki Castle
Construction of the castle was carried out from 1620. The complex received the projection of a quadrangle formed by bastion fortifications. A massive gate, preceded by a bridge over a moat, leads into the inner courtyard. Opposite the entrance, a representative building with palace-like forms was erected. The nine-axis, two-storey façade has rusticated corners and the apparent risalit (comprising the three central axes) is similarly accentuated. The face of the wall was also varied by profiled window frames. After the Zbaraski family, the castle was taken over by the Wiśniowiecki family, one of whose representatives was Jeremi, the commander in charge of the defence of Zbaraż during the aforementioned Tartar-Cossack invasion in 1649. In the following century, when the estate was in the hands of the Potocki family, Russian invasions (in 1707 and 1734) contributed to the destruction. At the beginning of the 19th century, an attempt at rescue was made by the Niementowskis, who bought the castle and managed it until the First World War, during which the building suffered much damage. Fortunately, the Zbaraska fortress was rebuilt and adapted for use as a museum.

Time of origin:
1620 (beginning of construction)
Bibliography:
  • Bogusław Dybaś, „Fortece Rzeczypospolitej. Studium z dziejów budowy fortyfikacji stałych w państwie polsko-litewskim w XVII wieku”, Toruń 2018.
  • Zbigniew Anusik, „Książęta Jerzy i Krzysztof Zbarascy wobec problemów południowo-wschodniego pogranicza Rzeczypospolitej w drugim i trzecim dziesięcioleciu XVII wieku”, „Przegląd Nauk Historycznych” 15, 2016, nr 2, s. 127-189.
  • Zbigniew Anusik, „Latyfundia książąt Zbaraskich w XVI i XVII wieku”, „Przegląd Nauk Historycznych” 8, 2009, nr 1, s. 17-77.
  • Zbigniew Bania, „Inwestycje hetmanów w XVII wieku. Między interesem własnym a państwowym”, „TECHNE. Seria nowa” 9, 2022, s. 25-40.
  • Andrzej Józef Baranowski, „Rezydencje rodów książęcych na Wołyniu”, „Niepodległość i Pamięć” 15, 2008, nr 1, s. 31-47.
  • Tadeusz Bernatowicz, „Zamek na Wawelu. Modernizacja w latach 1598-1605: Giovanni Trevano - Vincenzo Scamozzi?”, „TECHNE. Seria nowa” 12, 2023, s. 51-91.
  • Bogusław Dybaś, „Problematyka fortyfikacyjna w opisach do wojskowej mapy Galicji, tzw. Mapy Miega (1779-1783)”, w: „Z dziejów kartografii”, red. Karol Łopatecki, Warszawa 2022, t. 24, s. 395-432.
  • Ludwik Frąś, „Obrona Zbaraża według »Ogniem i mieczem« w świetle prawdy historycznej”, „Przegląd Powszechny” 51, 1934, nr 607-608, s. 1-39.
  • Stanisław Herbst, „Trzy przyczynki do dziejów fortyfikacji XVII wieku”, „Biuletyn Historji Sztuki i Kultury” 10, 1948, nr 3-4, s. 321-324.
  • Mariusz Karpowicz, „Matteo Castello i zamek w Zbarażu”, „Saeculum Christianum: pismo historyczno-społeczne” 10, 2003, nr 2, s. 79-82.
  • Bartłomiej Krupa, „Trzy Wschody”, „Polonistyka. Innowacje”, 2018, nr 8, s. 155-172.
  • Anna Kryszak, „Jak Skrzetuski z Małym Rycerzem Zbaraż ocalili, chana i Kozaków porobili... obraz obrony Zbaraża na kartach »Ogniem i mieczem« H. Sienkiewicza a badania historyków”, „Zeszyty Historyczne” 16, 2017, s. 67-81.
  • Ludwik Kubala, „Oblężenie Zbaraża i pokój pod Zborowem”, Warszawa 1922.
  • Wojciech Kucharski, „Walki o utrzymanie twierdzy w Zbarażu w lipcu i sierpniu 1649 r. Oblężenie i obrona. Faza I (10–31 VII). Część I”, „Rocznik Przemyski” 49, 2013, z. 1, s. 25-54.
  • Adam Miłobędzki, „Tajemnica zamku w Zbarażu”, „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki” 1, 1956, z. 4, s. 371-380.
  • Maria Anna Muszkowska, „Zbaraż”, w: „Miasta wielu religii. Topografia sakralna ziem wschodnich dawnej Rzeczypospolitej”, red. Melchior Jakubowski, Maksymilian Sas, Filip Walczyna, Warszawa 2016, s. 161-168.
  • Marek Rogowicz, „Bitwa pod Zbarażem 1649”, Oświęcim 2013.
  • Vincenzo Scamozzi, L’idea dell’architettura universal, Venezia 1615.
  • Aleksander Smoliński, „Zbaraż - ślad Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz miejsce literackiej inspiracji Henryka Sienkiewicza. Dzieje i współczesność”, 12, 2008, s. 37-57.
  • Aleksander Smoliński, „Zbaraż i Kamieniec Podolski - ślady Rzeczypospolitej Obojga Narodów oraz miejsca literackich inspiracji Henryka Sienkiewicza: dzieje i współczesność”, w: „Sienkiewicz dzisiaj: formy (nie)obecności”, red. Bogdan Burdziej, Ewa Owczarz, Toruń 2010, s. 111-142.
  • Andrzej Stoff, „Zbaraż i jego obrońcy: funkcjonowanie pamięci wewnątrzpowieściowej w trylogii Henryka Sienkiewicza”, „Ruch Literacki” 38, 1997, z. 5 (224), s. 629-642.
  • Ryszard Szmydki, „Dostawy mozańskiego kamienia budowlanego na wschodnie tereny dawnej Rzeczypospolitej w 1. połowie XVII w.”, „Kronika Zamkowa. Roczniki” 5 (71), 2018, s. 45-60.
  • Mieczysław Szustakowski, „Od Zbaraża do Wrocławia - na Czarnym Tatarskim Szlaku. Wspomnienia”, Wrocław 2010.
  • Krzysztof Ślusarek, „Przestrzeń miejska Zbaraża w świetle akt podatkowych z lat 80. XVIII wieku”, „Galicja. Studia i materiały” 4, 2018, s. 229-248.
  • Tomasz Święcicki, „Opis starożytney Polski. Tom drugi”, Warszawa 1816.
Publikacja:
10.11.2024
Ostatnia aktualizacja:
10.11.2024
Author:
Alina Barczyk
see more Text translated automatically

Related projects

1
  • Katalog poloników Show