Groby łagierników na cmentarzu Zaowraże, upamiętnione pomnikiem, photo Stowarzyszenie Memoriał, 2013
Licence: all rights reserved
Photo montrant Groby łagierników na cmentarzu Zaowraże, upamiętnione pomnikiem
 Soumettre des informations supplémentaires
ID: WOJ-000805-W/190996 (RU-0259)

Groby łagierników na cmentarzu Zaowraże, upamiętnione pomnikiem

ID: WOJ-000805-W/190996 (RU-0259)

Groby łagierników na cmentarzu Zaowraże, upamiętnione pomnikiem

Miasto Kotłas powstało u schyłku XIX wieku. W latach 1930-1940 pełniło rolę największego w Europie Północnej zbiorczego obozu specjalnego. Pośród więźniów różnych narodowości byli też Polacy. Pierwsze pociągi z Polakami pojawiły się w Kotłasie na przełomie listopada i grudnia 1939 r. Na początku 1940 r. rozpoczęła się druga fala deportacji – z krajów nadbałtyckich oraz z dawnych ziem polskich. Ludność polską kierowano głównie do obozów specjalnych i obozów prac leśnych oraz na budowy. Największy most kolejowy przez północną Dźwinę zbudowany został przez polskich zesłańców – robotników i inżynierów.
Na nieczynnym od 1939 r. cmentarzu Zaowraże w latach 1941-1943 grzebano zmarłych łagierników z okolicznych łagrów i specposiołków. Pochowano tu też grupę Polaków, zmarłych przy budowie wspomnianego mostu przez rzekę Dźwinę (Małą Północną Dźwinę). W latach 50. XX wieku część terenu cmentarza przeznaczono pod zabudowę przemysłową. Wówczas Polacy mieszkający w Kotłasie przenieśli szczątki swoich bliskich na zachowaną część nekropolii. Upamiętnienie na zbiorowej mogile Polaków wystawiono w 1995 r. z inicjatywy Konsulatu Generalnego RP w Sankt Petersburgu i kotłaskiego stowarzyszenia „Sowiet”. Jest to krzyż posadowiony na solidnej podstawie, w którą wkomponowano tablicę z inskrypcją: „1930 - 1939 - 1956 / Polakom, Rosjanom i wszystkim zmarłym zamęczonym w kotłaskich łagrach: Matkom, Ojcom, Siostrom, Braciom, Córkom i Synom. / Wieczny odpoczynek, wieczna pamięć, Warszawa 1995”. Pomnik jest identyczny z tym odsłoniętym na kotłaskim cmentarzu Makarycha, tylko krzyż jest pomalowany na biało.

Opracowała T. Zachara / MKiDN, VI 2025
Une croix commémorative dans un cimetière enneigé à Zaowraże, en mémoire des Polonais et autres prisonniers morts dans les camps de Kotlas. La base comporte une plaque avec des inscriptions et est ornée de couronnes et de bougies.
Groby łagierników na cmentarzu Zaowraże, upamiętnione pomnikiem, photo Stowarzyszenie Memoriał, 2013

Projets connexes

1
  • Katalog cmentarzy wojennych MKiDN Afficher