Nowojorska Biblioteka Publiczna powstała w 1895 roku. Niektóre materiały słowiańskie i wschodnioeuropejskie przechowywane w jej zbiorach pochodzą z kolekcji Biblioteki Astora (Astor Library, założonej w 1848 r.) oraz Biblioteki Lenoxa (Lenox Library, założonej w 1870 r.), których połączenie dało początek Nowojorskiej Bibliotece Publicznej. Joseph Green Cogswell (1786-1871), pierwszy bibliotekarz Biblioteki Astora, wskazywał na istnienie skromnej kolekcji literatury słowiańskiej i węgierskiej w jej zbiorach. Ponadto Biblioteka Astora posiadała zarówno retrospektywne, jak i współczesne „Rossica”, czyli dzieła dotyczące Rosji, drukowane w językach łacińskim i zachodnioeuropejskich. Biblioteka Lenoxa wniosła największy wkład do słowiańskich i wschodnioeuropejskich zbiorów Nowojorskiej Biblioteki Publicznej w zakresie zachodniosłowiańskich i bałtyckich tłumaczeń Biblii oraz dzieł liturgicznych, w tym drugą najstarszą drukowaną biblję w języku polskim, „Biblię Brzeską” (1563).

W 1899 roku Nowojorska Biblioteka Publiczna odpowiedziała na prośbę rosyjskojęzycznej społeczności Nowego Jorku, tworząc odrębny Dział Rosyjski, którego zbiory w ciągu pierwszego roku wzrosły do 1300 tomów. Pod kierownictwem Hermana Rosenthala (1843-1917), pierwszego kierownika działu (1899-1917), jego misja szybko się rozszerzyła, obejmując materiały ze wszystkich krajów słowiańskich. W związku z tym już w pierwszym roku istnienia zmieniono nazwę jednostki na Dział Słowiański i między innymi zaprenumerowano polskie gazety. Rosenthal, wspierany przez pierwszego dyrektora Nowojorskiej Biblioteki Publicznej, dra Johna Shawa Billingsa (1838-1913), nawiązał formalne stosunki wymiany z licznymi towarzystwami naukowymi w Europie Środkowej i Wschodniej. Ponadto współpracował ze słowiańskimi księgarzami w Nowym Jorku i Europie oraz aktywnie zabiegał o darowizny od osób zainteresowanych lub pochodzących z Europy Wschodniej. Dzięki tym skoordynowanym wysiłkom prowadzonym rok po roku Dział dynamicznie się rozwijał i zapewniał dostęp do szerokiej gamy materiałów słowiańskich, w tym polskich. W 1908 i 1909 roku Biblioteka zakupiła ponad 100 dramatów w języku polskim.

Nowojorska Biblioteka Publiczna początkowo mieściła się w gmachu Biblioteki Astora. 23 maja 1911 roku otwarto nowy budynek biblioteki, znajdujący się na skrzyżowaniu Piątej Alei i 42. Ulicy. Do 1917 roku zbiory Działu Słowiańskiego wzrosły do około 25 000 tomów w językach słowiańskich oraz w językach litewskim i łotewskim, a liczba czytelników sięgnęła prawie 20 000 osób rocznie.

W ciągu pierwszych dwóch dekad głównym celem działań kolekcjonerskich było pozyskiwanie bieżących monografii oraz archiwalnych czasopism. W tym okresie zgromadzono również znaczną liczbę antykwarycznych tytułów monograficznych. Dział nadal koncentrował się na tworzeniu kompleksowej kolekcji badawczej, zazwyczaj pozyskując materiały powszechnie spotykane w instytucjach akademickich. 

Jednocześnie biblioteki filialne (branch libraries) zaspokajały popularne zainteresowania słowiańskich, bałtyckich i wschodnioeuropejskich czytelników miasta. Kolekcje w języku polskim znajdowały się w bibliotekach filialnych Tompkins Square, Melrose, Columbus, West 40th Street oraz w innych placówkach. W 1910 roku księgozbiór wydań w języku polskim w bibliotekach filialnych liczył łącznie ponad 3000 tytułów. W 1930 roku było ich ponad 4000. Jednak w miarę asymilacji imigrantów w amerykańskim społeczeństwie i malejącego zapotrzebowania na wypożyczanie zbiorów w językach ojczystych, Dział Słowiański stopniowo wchłaniał niektóre z tych kolekcji, podczas gdy inne zostały przeniesione do kolekcji „The World Languages” w filialnej Bibliotece Donnella.

W latach 20. i 30. XX wieku zbiory Biblioteki poświęcone literaturze słowiańskiej i wschodnioeuropejskiej znacznie się rozrosły. Avraham Yarmolinsky (1890-1975), kierownik Działu Słowiańskiego w latach 1918-1955, oraz Harry Miller Lydenberg (1874-1960), główny bibliotekarz referencyjny w latach 1908-1927 (późniejszy dyrektor NYPL), wyruszyli na wyprawę zakupową do Europy Wschodniej, koncentrując się głównie na Rosji Radzieckiej. Wyprawa ta, która odbyła się na przełomie lat 1923 i 1924, zaowocowała nabyciem około 9000 tomów, obejmujących zarówno starsze, jak i nowe wydania monograficzne oraz czasopisma. W drodze powrotne, Lydenberg przebywał we Lwowie i Warszawie, odwiedzając biblioteki i nawiązując kontakty. Tuż po odnowieniu państwości polskiej doszło do wzmożenia zakupów książek i czasopism polskich. W 1924 roku the Polish Books Importing Company przekazała Bibliotece dużą kolekcję polskich gazet. W połowie lat 30. XX wieku odnotowano, że w drodze umowy o wymianie Biblioteka otrzymała niemal wszystkie polskie publikacje rządowe wydane od czasu uzyskania przez Polskę niepodległości!

W latach 1925-1935 Biblioteka nabywała również książki od Israela Perlsteina (1897-1975), czołowego amerykańskiego antykwariusza specjalizującego się w książkach rosyjskich, który odbył wiele podróży do Związku Radzieckiego w celu zakupu materiałów. Perlstein, który wychowywał się w okolicach Warszawy gdzie jego ojciec zarządzał lasami w durzej posiadłości, pozyskiwał i sprzedawał amerykańskim bibliotekom znaczne ilości książek oferowanych na sprzedaż przez rząd radziecki, pochodzących ze znacjonalizowanych bibliotek prywatnych. W 1931 roku Nowojorska Biblioteka Publiczna nabyła około 2650 tomów związanych z rosyjską rodziną carską, co stanowiło największy pojedynczy zakup tego typu materiałów.

Począwszy od wczesnych lat 20. XX wieku Biblioteka zaczęła nabywać książki w formacie „triple-oversize” lub „elephant folio plate” - głównie rosyjskie - wyprodukowane w XIX i na początku XX wieku. W latach 30. i 40. XX wieku zbiory cerkiewnosłowiańskie znacznie się powiększyły. Tylko w 1931 roku Biblioteka zakupiła siedem drukowanych książek cyrylickich z XVI i XVII wieku. W tym czasie Biblioteka nabyła „Triod Cwietnaja” - książkę pisaną cyrylicą w w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, którą w 1491 roku wydrukował w Krakowie Szwajpolt Fiol.

Materiały dodane do kolekcji podczas II wojny światowej składały się głównie z publikacji wydanych przed 1939 rokiem, ponieważ konflikt skutecznie wstrzymał napływ bieżących materiałów z okupowanych państw Europy. Po zwycięstwie w Europie pojawiła się iskierka nadziei na nowe nabytki. Jednak sowietyzacja Europy Środkowej i Wschodniej, w połączeniu z ograniczeniami eksportowymi podczas zimnej wojny, okazały się równie dewastujące dla procesu nabywania zbiorów, jak sama wojna. Pomimo tych wyzwań to właśnie w tym burzliwym okresie Dział Słowiański wykazał wzmożone zainteresowanie nierosyjskimi narodami Europy Środkowej i Wschodniej. W rezultacie podjęto liczne udane wysiłki w celu pozyskania materiałów w językach tych narodów. W 1951 roku Ambasada Polski w Waszygtownie przekazała bibliotece polskie książki. W 1952 roku Biblioteka otrzymała od Polish Research and Information Service w Nowym Jorku zbiór ponad 2000 książek, broszur i czasopism wydanych po II wojnie światowej.

Pomimo wyzwań związanych z akwizycjami podczas II wojny światowej i w początkowych latach zimnej wojny, przejście Yarmolinsky'ego na emeryturę w 1955 roku oznaczało zakończenie okresu bezprecedensowego wzrostu zbiorów słowiańskich. Do tego czasu kolekcja rozrosła się do stu tysięcy tomów, z czego trzy czwarte stanowiły publikacje w języku rosyjskim. W 1948 roku rosyjska kolekcja NYPL była uznawana za jedną z „Wielkiej Piątki” w Stanach Zjednoczonych. Zaledwie dwa lata później zyskała renomę jako druga - po Bibliotece Kongresu - pod względem ilości i jakości zbiorów rosyjskich. W epoce Yarmolinsky'ego w Bibliotece gościły i korzystały z jej zbiorów liczne wybitne postacie, m.in. rosyjski socjaldemokrata Lew Trocki (1879-1940), generał brygady Anton Iwanowicz Denikin (1872-1970) oraz znany pisarz Władimir Nabokow (1899-1977), aby wymienić tylko kilku.

W 1956 roku Jan Miś (1909-1983), polski językoznawca pochodzący z Chorzowa, objął stanowisko szefa Działu Słowiańskiego. Jego kadencja charakteryzowała się strategiczną zmianą w alokacji zasobów, mającą na celu ograniczenie wydatków na materiały rosyjskie przy jednoczesnym zwiększeniu inwestycji w materiały obejmujące inne języki słowiańskie i bałtyckie. Ponadto Miś priorytetowo traktował ponowne nawiązanie połączeń między Biblioteką a instytucjami w Europie Środkowo-Wschodniej i odbył podróż do Związku Radzieckiego, Polski i Czechosłowacji w celu nawiązania nowej współpracy. Wzajemne porozumienia z bibliotekami, uniwersytetami i instytutami badawczymi w regionie słowiańskim i wschodnioeuropejskim odegrały zasadniczą rolę w promowaniu ekspansji zbiorów Biblioteki w ich językach. W szczytowym okresie biblioteka utrzymywała relacje wymiany z około 195 instytucjami w regionie. W wyniku procesu pozyskiwania i darowizn polska kolekcja znacznie się powiększyła. W 1917 r. liczyła 2080 pozycji, w 1935 r. 5773, w 1945 r. 6159, a w 1966 r. 19628. W 1968 roku zakupiono od Aleksandra Janty-Połczyńskiego (1908-1974) około 300 broszur wydrukowanych w Polsce w latach 1570-1839.

W 1976 roku, gdy urodzony w Estonii klasycysta i filolog Viktor Kõressaar (1916-2002) objął stanowisko szefa Działu Słowiańskiego, miasto Nowy Jork stanęło na skraju bankructwa. W tym trudnym finansowo okresie Biblioteka skupiła się na nabywaniu materiałów bieżących, rezygnując z zakupów antykwarycznych.

Jednakże znacząca zmiana nastąpiła w połowie lat 80., kiedy to Dział wznowił zakupy antykwaryczne obok regularnych zakupów, wzbogacając w ten sposób bazę badawczą. Od 1984 do 2008 roku, pod kuratelą Edwarda Kasinca, syna rusińskich emigrantów z Zakarpacia, Dział przewodził identyfikacji rzadkich zbiorów slawistycznych w innych działach Biblioteki, w tym szczególnie jeśli chodzi o materiały pozyskane z prywatnych bibliotek rodziny Romanowów. Znaczne fundusze federalne i stanowe zostały zabezpieczone na fizyczną konserwację starszych materiałów i digitalizację tysięcy materiałów wizualnych. Liczne katalogi, listy kontrolne i artykuły szczegółowo opisujące różne aspekty kolekcji zostały skrupulatnie przygotowane i opublikowane. 

Dział był gospodarzem kilku dużych wystaw zbiorów słowiańskich i wschodnioeuropejskich, obok licznych mniejszych wystaw, seminariów i wykładów. W tym okresie otrzymano godne uwagi zakupy antykwaryczne i cenne dary, w tym XIV-wieczny „Mol[i]tvʹnikʹ” [Euchologion], drugi najstarszy słowiański rękopis w publicznej kolekcji w Ameryce Północnej nazywany też modlitewnikiem księcia Włodzimierza I Wielkiego.

Pozyskano również znaczne fundusze prywatne, które zostały przez Bibliotekę zainwestowane, a dochody z nich służą do zakupu książek. Karina Falencki (1915-2010), aktorka, kolekcjonerka dzieł sztuki oraz działaczka organizacji charytatywnych, kilkakrotnie w latach 90. XX wieku przekazywała Bibliotece fundusze na zabezpieczenie zakupów książek polskich. Uczyniła to dla upamiętnienia swojego męża, Williama Falenckiego (1904-1990), prywatnego inwestora i dyrektora Real Estate Corps. W 2000 roku odbył się wykład oraz wystawa rzadkich Poloniców, zorganizowane z okazji 10. rocznicy ustanowienia Funduszu im. Waltera P. Falenckiego na rzecz Zbiorów Polskich. Wydarzenie zakończyło się przyjęciem w Konsulacie Generalnym Rzeczypospolitej Polskiej. Program, zorganizowany przez Dział Słowiański i Bałtycki, obejmował udział Jego Ekscelencji Dariusza Jadowskiego, Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej, oraz prof. Andrzeja Kamińskiego, profesora historii Uniwersytetu Georgetown.

Po zintegrowaniu Działu Słowiańskiego i Bałtyckiego z Działem Badań Ogólnych (General Research Division), Biblioteka kontynuje nabywanie materiałów słowiańskich i wschodnioeuropejskich. Przedsięwzięcie to jest ściśle koordynowane z uniwersytetami Columbia, Princeton i Harvard, wykorzystując model wspólnego rozwoju kolekcji skupiony wokół ReCAP (Research Collections and Preservation Consortium), wspólnego magazynu czterech instytucji, który został wybudowany na terenach należących do Princeton University. Obecnie NYPL posiada blisko pół miliona woluminów w językach słowiańskich i wschodnioeuropejskich, z porównywalną liczbą tytułów z tego regionu opublikowanych w innych językach. Kolekcja polska Nowojorskiej Biblioteki Publicznej to około 85,000 monografii w języku polskim i ponach 3,000 czasopism. Do tego dodać trzeba tysiące pozycji w języku angielskim, niemieckim, franacuskim, itd dotyczących Polski. Połączona kolekcja czterech instytucji tworzy znacznie większą kolekcję polską która jest dostępna dla każego i umożliwia wszechstronne studia polonistyczne. Biblioteka jest często odwiedzana przez znane osobistości. Byli tu prezydenci: Lech Wałęsa, Michaił Siergiejewicz Gorbaczew i Vaclav Havel.