Informacja zamieszczona w czasopiśmie „Sztuki Piękne”,1931, nr 7, s. 284 dotycząca powstania komitetu budowy pomnika poległych we Francji w czasie I wojny światowej Polaków. Poległymi byli żołnierze 1 Pułku Francuskiej Legii, zwanej potocznie legionem Bajończyków. Pomnik został odsłonięty w 1933 roku w miejscowości La Targette.

Uwspółcześniony odczyt tekstu.

Pomnik Polaków, poległych we Francji.

We Francji powstał komitet budowy pomnika ku czci Polaków, poległych na polu chwały we Francji w latach 1914–1918.

W wojnie światowej na froncie zachodnim zginęło około 3 000 Polaków. Nie tylko jako ochotnicy armii francuskiej i jako żołnierze autonomicznej armii polskiej umierali Polacy. Również w szeregach armii belgijskiej służyli oni, kilkuset żołnierzy armii kanadyjskiej nosiło nazwiska polskie, wreszcie armia amerykańska liczyła w swych szeregach kilkadziesiąt tysięcy Polaków, a pierwszy żołnierz tej armii, który poległ na froncie francuskim, nosił polskie nazwisko.

Dnia 9 maja 1925 r. z inicjatywy Związku b. Wojskowych Polskich we Francji postawiono między wsiami Carency, La Targette i Neuville-Saint-Vast krzyż, jako w 10-tą rocznicę bitwy, w której ochotnicy polscy z drugiego pułku marszowego Legii Cudzoziemskiej otrzymali chrzest bojowy między tymi wsiami. Polacy na tym polu polegli, spoczywają w bliskim sąsiedztwie zagłębia węglowego, które zamieszkuje dziś ćwierć miliona Polaków.

Komitet budowy pomnika ku czci Polaków poległych na polu chwały we Francji w latach 1914 do 1918 zainicjował zbieranie składek, apelując do hojności Polaków mieszkających we Francji, a dalej do Macierzy.

W związku z tym, w całym szeregu pism polskich czytamy komunikat następującej treści: „Rząd francuski nabył dla Muzeum Luksemburskiego popiersie Chopina w bronzie dłuta Stanisława Ostrowskiego. Popiersie to figurowało na wystawie polskiej w salach ‚Jeu de Paume’, zorganizowanej z okazji stulecia Romantyzmu Polskiego i zwróciło tam powszechną uwagę.

Pan Stanisław Ostrowski, który zamieszkiwał w Paryżu przed wojną z żoną śp. Bronisławą, znaną poetką, był przez szereg lat prezesem Towarzystwa Artystów Polskich w Paryżu. Po wojnie osiadł w kraju, gdzie wśród innych robót wykonał mauzoleum Nieznanego Żołnierza, oraz był inicjatorem odrestaurowania polichromii rynku na Starym Mieście. Od paru lat pan St. Ostrowski powrócił do Paryża, gdzie rozwija swą działalność artystyczną.

Ostatnio komitet budowy pomnika na cześć poległych we Francji w czasie wielkiej wojny Polaków polecił mu wykonanie pomnika. Pomnik stanąć ma w miejscowości ‚La Targette’, w okolicach miasta Arras, gdzie w bitwie 9 maja 1915 roku poległa część kompanii tzw. bajończyków.

Komisja techniczno-artystyczna, złożona z architektów, rzeźbiarzy i krytyków oraz członków komitetu głównego budowy pomnika, zwiedziła w ostatnich dniach pracownię pana St. Ostrowskiego i z wielkim uznaniem przyjęła wykonany przez niego projekt, jako wyrażający w sposób najodpowiedniejszy zasadnicze idee i tendencje danego pomnika. Komisja uznała też, że pod względem architektoniczno-rzeźbiarskim projekt odpowiada stawianym wymaganiom.