Budzący kontrowersje pomnik Tadeusza Kościuszki przy Amthausplatz

Odsłonięty 15 października 1967 r. w Solurze pomnik z okazji 150. rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki od początku budził skrajne emocje wśród mieszkańców oraz nie tylko lokalnej Polonii. Odlany w metalu, według projektu lokalnego rzeźbiarza Shanga Huttera (Jeana Alberta Huttera, 1934-2021), ukazuje nagą, wychudzoną postać z lewą ręką uniesioną na znak wolności. Na cokole znajduje się napis: „1746 TADEUSZ KOSCIUSZKO 1817”, a na podstawie sygnatura z datą: „HAN ALBERT HUTTER 67”.

Pomnik został ufundowany przez stowarzyszenie Kościuszko Gesellschaft przy udziale funduszy z kantonu i miasta. Na figurę rozpisano konkurs. W jury uczestniczyli Polacy - Janusz Rakowski i Kazimierz Vincenz, sprzyjający odmiennemu projektowi, autorstwa rzeźbiarza Zygmunta Stankiewicza (1914-2010), jednak zostali przegłosowani. W uzasadnieniu wyboru zwycięzcy czytamy: „Swobodnie poruszona postać na cokole jest atrakcyjna wizualnie, wrażliwa i została wykonana przy użyciu prostych środków. Nie ma w niej patosu, który byłby w tym otoczeniu nieodpowiedni. Ponadto artysta w sposób korzystny powstrzymał się od fałszywej heroizacji. Praca w sposób oczywisty i wyraźny przewyższa inne prace i niewątpliwie ma wartość artystyczną” (źródło: „Jurablätter”).

W noc poprzedzającą odsłonięcie rzeźba stała się nieoczekiwanie przedmiotem swoistego aktu ikonoklastycznego. Nieznani sprawcy, prawdopodobnie przedstawiciele lokalnej społeczności, umieścili na cokole odręczny napis „Brot für Brüder” (Chleba dla braci), nawiązujący do akcji szerzenia pomocy głodującym przez ewangelicką misję kościelną. Zdarzenie stało się przedmiotem krytyki w „Solothuner Zeitung”. Obszerny komentarz z jednej strony potępiał postępowanie sprawców, z drugiej strony wychwalał kompozycję. Tymczasem mieszkańcy Solury odebrali tę sytuację humorystycznie. Zdjęcia napisu ze stosownym komentarzem obiegły prasę, ukazały się nawet w Londynie.

Kontrprojekt Stankiewicza znajduje się w zbiorach Muzeum Kościuszki.

Spór o pomnik Tadeusza Kościuszki autorstwa białoruskich artystów

21 października 2017 r. odbyły się w Solurze obchody 200. rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki. Z tej okazji odsłonięto w miejscowym parku pomnik ku jego czci, autorstwa białoruskich artystów. Wykonana w brązie figura, o naturalnej wielkości (wysokości 170 cm), przedstawia Naczelnika w młodym wieku, zadziornego, z szablą. Pomnik został wzniesiony z inicjatywy Towarzystwa Białoruskiego w Szwajcarii.

Na rzeźbie miała pierwotnie widnieć inskrypcja w języku niemieckim z transkrypcją w tzw. białoruskiej łacince, a także w języku białoruskim: „Wybitnemu synowi Białorusi wdzięczni rodacy”. Z uwagi jednak na sprzeciw mera miasta, spowodowany interwencją polskiego ambasadora w Szwajcarii, oburzonego brakiem wzmianki o powiązaniach Kościuszki z Polską, napis ten został zmodyfikowany. Na cokole pojawił się wyłącznie niemiecki tekst w brzmieniu: „Tadeusz Kosciuszko 04.02.1746 - 15.10.1817 Gestiftet von der Weissrussischen Vereinigung w Schweiz 2017” (Tadeusz Kosciuszko 04.02.1746 - 15.10.1817 ufundowany przez Zjednoczenie Białorusinów w Szwajcarii w 2017").

Wskutek ingerencji ambasadora w działania białoruskiego stowarzyszenia, uzasadnianej przez polskie MSZ następująco -  „Polska uznaje, że Tadeusz Kościuszko jest bohaterem zarówno Polski jak i Litwy, Białorusi i Stanów Zjednoczonych, uniwersalnym bohaterem ludzkości, a nie wyłącznie «synem Białorusi»  lub «polskim Generałem»”, opóźniona o tydzień uroczystość odsłonięcia pomnika została samodzielnie przeprowadzona przez strone białoruską.