Gdy budowano gmach główny Politechniki Lwowskiej, powstał też budynek laboratorium maszynowego. Do dziś pełni on funkcję obiektu naukowo-dydaktycznego.

Politechnika Lwowska - założenia a rzeczywistość
W latach siedemdziesiątych XIX w. we Lwowie, w rejonie ulicy Sapiehy (ob. ul. Bandery) wybudowano pierwsze obiekty Politechniki Lwowskiej: monumentalny gmach główny oraz mniejszy budynek Wydziału Chemicznego, zwrócony fasadą w stronę placu św. Jura. Projektant tych obiektów, prof. Julian Zachariewicz (1837-1898) w założeniach przyjął kubaturę dla 300 słuchaczy rocznie. Do początku XX w. była to wystarczająca wielkość, później jednak liczba studentów zaczęła gwałtownie wzrastać, a uczelnia odczuwała niedogodności związane z ciasnotą. Podejmowano próby rozwiązania tego problemu poprzez wynajem pomieszczeń zastępczych, trudno jednak było w ten sposób spełnić standardy nowoczesnej uczelni technicznej.

Rozbudowa gmachu głównego Politechniki Lwowskiej
W latach 1904-1905 przeprowadzono rozbudowę gmachu głównego, dobudowano dwa skrzydła, w których znalazło się sześć dużych audytoriów, sale amfiteatralne dla katedr matematyki i elektrotechniki oraz cztery duże sale projektowe. W 1911 r. nadbudowano drugie piętro gmachu chemii. W ten sposób problem został na pewien czas rozwiązany, wrócił jednak po odzyskaniu niepodległości.

Pozyskanie nowych budynków pomimo usilnych starań nie było łatwym zadaniem. Zdecydowano o przejęciu na potrzeby uczelni pobliskiego gmachu IV Gimnazjum im. Jana Długosza, dla którego miał powstać nowy budynek przy ulicy Potockiego (ob. ul. Generała Czuprynki). Koncepcji tej nie zdołano jednak zrealizować, ponieważ obiekt przy ul. Potockiego przekazano ostatecznie Żeńskiemu Gimnazjum im. Królowej Jadwigi, które było w tragicznej sytuacji lokalowej.

W 1923 r. uczelni przyznano budynek byłego więzienia dla kobiet przy ulicy Ujejskiego (ob. ul. Ustjanowycza), tzw. magdalenkę. Obiekt wymagał remontu i dopiero w 1928 r. został przekazany na potrzeby niektórych katedr. Wiosną 1914 r. rozpoczęto budowę pierwszego celowego budynku przeznaczonego na potrzeby naukowe i dydaktyczne - gmachu laboratorium maszynowego.

Laboratorium maszynowe Politechniki Lwowskiej
W budynku miały znaleźć się pomieszczenia dla Wydziału Mechanicznego z salami laboratoryjnymi i audytorium dla 100 osób. Zamierzano też zainstalować kotłownię, która miała ogrzewać wszystkie obiekty uczelni. Ze względu na działania wojenne, a potem niestabilną sytuację w pierwszych latach powojennych budowę kontynuowano dopiero w 1924 r., ukończono zaś trzy lata później.

Architekturę obiektu rozwiązano w stylu neoklasycystycznym: oś fasady zaznaczono półkolistym ryzalitem, rozczłonkowanym wielkoporządkowymi pilastrami jońskimi. Wejście główne znalazło się w bocznej partii budynku, w wyodrębnionym aneksie. Podkreślono go wysoką wieżą jako kompozycyjną dominantą całości (pełniła funkcję rezerwuaru wody dla badań hydrotechnicznych).

Głównym, centralnym pomieszczeniem budynku była hala maszyn o powierzchni 740 m kw. Do jej wnętrza, zajmującego całą szerokość rzutu, prowadziły boczne portyki kolumnowe. Z jednej strony do hali przylegała kotłownia, z drugiej - zespół pomieszczeń szkolnych, które zajmowały cztery kondygnacje. Była tu m.in. stacja mechaniczno-doświadczalna na parterze i sala wykładowa na pierwszym piętrze. Ponadto znalazło się tu pięć katedr: teorii maszyn cieplnych, budowy silników tłokowych, pomiarów maszynowych, technologii metali i obróbki metali. W skład budynku wchodziły także pomieszczenia warsztatów i doświadczalni przeznaczonych dla laboratoryjnych prób maszyn i mechanizmów.

Projektant gmachu laboratorium Politechniki Lwowskiej
Projekt architektoniczny wykonał prof. Witold Minkiewicz (1880-1961), wybitny projektant i wykładowca Politechniki Lwowskiej, zarazem jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej architektury międzywojennej. W swojej twórczości przeszedł ewolucję od klasycyzmu do form modernistycznych. Jako przedstawiciel starszej generacji architektów lat międzywojennych pozostał jednak zwolennikiem efektów monumentalnych w architekturze użyteczności publicznej.

Na Politechnice Lwowskiej kierował Katedrą Architektury Monumentalnej, a zamiłowanie do architektury historycznej wyrażał m.in. w praktyce konserwatorskiej. W latach trzydziestych XX w. pracował nad projektem restauracji zamku w Olesku. Po drugiej wojnie światowej powierzono mu stanowisko kierownika odbudowy Wawelu.

Dalsze plany
Tereny należące do Politechniki Lwowskiej z czasem przekształciły się w małą dzielnicę naukową. W 1928 r. ukończono adaptację pomieszczeń „magdalenki”, gdzie znalazło się kilka katedr. Nie zdołano natomiast zrealizować budowy gmachu Wydziału Mechanicznego i Instytutu Elektrotechnicznego oraz rozbudowy gmachu głównego o dwa przednie skrzydła. Miały one symetrycznie ująć fasadę i powiązać architektonicznie gmach główny z planowanym Wydziałem Mechanicznym. Dostojna, neoklasycystyczna fasada Wydziału Mechanicznego, zwrócona w stronę głównej ulicy, miała wypełniać przestrzeń pomiędzy głównym gmachem i pobliskim kościołem pw. św. Marii Magdaleny. Ostatecznie na miejscu planowanej inwestycji stanął monumentalny gmach biblioteki głównej według projektu Tadeusza Obmińskiego. Dzięki tej inwestycji rozładowano nieco ciasnotę w gmachu głównym, a pomieszczenia opróżnione przez bibliotekę przekazano na potrzeby Wydziału Architektury.

Zachowany w dobrym stanie budynek laboratorium do dziś pełni funkcję obiektu naukowo-dydaktycznego Narodowego Uniwersytetu „Politechnika Lwowska”.