Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: dok-000664-P/87274

Cmentarz w Fastowie

Identyfikator: dok-000664-P/87274

Cmentarz w Fastowie

Cmentarz komunalny w Fastowie znajduje się w południowej części miasta i zajmuje obszar około 7 ha. Jest nadal czynny cmentarz ale nagrobki z polskimi inskrypcjami znajdują się niedaleko bramy głównej. Spotyka się również nagrobki z polskimi nazwiskami na dalszym obszarze cmentarza, ale inskrypcje na nich są napisane cyrylicą. Zbigniew Hauser powołuje się  na wspomnienia opiekunki polskiego cmentarza Reginy Stefańskiej (zm. 1997), która twierdziła, że cmentarz był kiedyś całkowicie polski, jednak w czasach władzy sowieckiej likwidowano groby polskie i w ich miejscu stawiano nagrobki z napisami w języku rosyjskim. Do procederu powtórnego wykorzystania polskich starych nagrobków niestety dochodziło też w latach dużo późniejszych https://slowopolskie.org/polski-cmentarz-w-fastowie/. Trudno więc ostatecznie wskazać ile nagrobków polskich się zachowało.

Hauser na cmentarzu odnalazł 29 nagrobków z polskimi inskrypcjami z lat 1886-1925. W większości są to okazałe nagrobki w formie kamiennych krzyży (niekiedy niezachowanych) na cokole, sękatych krzyży na sękatych pniach, skałek, obelisków z czarnego marmuru. Uwagę zwraca bardzo zadbany nagrobek księdza Stanisława Szeptyckiego (zm. 1912)  fundatora kościoła w Fastowie. Jest to okazały trójstopniowy cokół na podstawie zwieńczony żeliwnym krzyżem. Na kilku pomnikach wyryte są inskrypcje dwujęzyczne (cyrylicą po rosyjsku i po polsku), co świadczy o mieszanych małżeństwach i rodzinach. Trzy nagrobki oznaczono sygnaturami. Dwie z nich należą wg. Hausera do P. Steckiego z ulicy  Dzikiej w Warszawie; być może sygnatura była niewyraźna i nagrobki Pelagii Becker zmarłej w 1897 roku (figura Matki Bożej na skałkach) oraz zmarłego również w tym roku Józefa Twardowskiego (figura Chrystusa na skałkach) zostały podpisane przez P. Płeckiego z ulicy Dzikiej 55 w Warszawie, którego warsztat należał do jednych z bardziej cenionych w owym czasie http://warszawa-stolica.pl/zaginione-swiaty-warszawy-cmentarz-prawoslawny-na-woli/. Trzeci nagrobek sygnowany jest przez Rizzolattiego. Był on właścicielem dużego zakładu kamieniarskiego w Kijowie „P. J. Rizzolatti i synowie” https://www.interesniy.kiev.ua/ru/spivuchi-arhitektori/.

Cmentarz z polskimi pomnikami nagrobnymi. Dla cmentarza wykonana została dokumentacja (12 karty nagrobków) oraz karta cmentarza (przechowywane w MKiDN). Informacje o cmentarzu opublikowane (patrz bibliografia)

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarze polskie poza granicami kraju” , raport, oprac. B. Gutowski, Warszawa 2022 (maszynopis).
  • Karta dokumentacyjna obiektu zabytkowego poza granicami kraju, powiat nadwórniański, zbiór przechowywany w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Warszawa..
  • „Nekropolis. Projekt inwentaryzacji polskich cmentarzy na Podolu„”, katalog on-line, www.nekropolis.in.ua.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog dokumentacji wykonanych prac inwentaryzacyjnych Zobacz