Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: dok-000819-P/96127

Cmentarz w Mirze

Identyfikator: dok-000819-P/96127

Cmentarz w Mirze

Cmentarz katolicki z polskimi pomnikami nagrobnymi. Dla cmentarza wykonana została dokumentacja (23 karty) oraz plan (przechowywane w MKDNiS). Informacje o cmentarzu opublikowano (patrz bibliografia). Jak pisze Anna Lewkowska, Jacek Lewkowski i Wojciech Walczak, „cmentarz przykościelny w Mirze położony jest w centrum miejscowości, przy skrzyżowaniu dróg asfaltowych, w otoczeniu zabudowy miejskiej. Plac kościelny na planie prostokąta, ogrodzony częściowo rozebranym murem ceglanym z bramą od strony północno zachodniej. Na placu znajduje się murowany kościół pw. św. Mikołaja wybudowany w latach 1599-1605. (...) W ścianę zewnętrzną prezbiterium wmurowana jest tablica epitafijna z piękną inskrypcją poświęconą księdzu Józefowi Dowoyno-Sylwestrowiczowi (zm. 1793), kanonikowi smoleńskiemu, przez 20 lat będącemu proboszczem w Mirze. W południowo-zachodnim narożniku cmentarza znajduje się grób trzech poległych w latach 1919-1920 żołnierzy polskich. (...) Stan zachowania cmentarza dostateczny." 

Przywołani autorzy opisują też nieczynny cmentarz katolicki. Znajduję się on poza Mirem, ok 1 km od kościoła. Ma plan zbliżony do prostokąta i nieogrodzoną powierzchnię 0,7 ha. Powstał pod koniec XVIII w. Jest utrzymany w złym stanie, ale pozostało na nim około 200 nagrobków, głównie z XIX w. Najstarszy, z 1800 r. należy do Antoniego Puzinowskiego. Inskrypcja: „D. O. M. / TU W BOGU SPOCZYWA / ANTONI PUZINOWSKI / ŻYŁ LAT 28 / UMARŁ ROKU 1800". Warto też zwrócić uwagę na następująco inskrypcję: „KSIĄDZ DZIEKAN ANTONI / MACKIEWICZ / I JEGO SIOSTRA / ANNA / GAWŁOWA / ZAMORDOWANI PRZEZ NIEMCÓW / W KOŁDYCZEWIE W 1942 R. / WIECZNE ODPOCZYWANIE RACZ IM DAĆ PANIE". 

Czynny cmentarz tatarski, jak piszą Lewkowscy i Walczak znajduje się ok. 1,5 km od miasta, ma plan zbliżony do prostokąta i powierzchnię 0,25 ha. Jest otoczony wałem ziemnym. Najstarszy nagrobek, z 1834 r. ma formę granitowego głazu z arabską inskrypcją. Jak informują wspomniani badacze, na cmentarzu znajduje się obecnie Jak piszą Lewkowscy i Walczak Jak piszą Lewkowscy i Walczakkilkaset nagrobków, głazów granitowych i stel. Inskrypcje na większości z nich są w języku arabskim. Zachowało się również kilkadziesiąt nagrobków z inskrypcjami w języku polskim i rosyjskim, np. na grobie Zonji Szinkiewicz (zm. 1920), córki mułły. Na wszystkich nagrobkach znajduje się u góry półksiężyc z gwiazdą i wersetem koranicznym." Inskrypcja z nagrobka Zonji Szinkiewicz brzmi: „ZDJES POKOITSJA ZONJA / DOCZ MUŁŁY ADAMA / I MATERII CHANIFY / SZINKIEWICZ". 

Przywołani autorzy opisują też kolejny, żydowski cmentarz w Mirze. Ma on powierzchnię 2,1 ha i plan prostokąta. Jest ogrodzony metalowym parkanem. Cmentarz utrzymany jest w dobrym stanie. Cytując badaczy: „Zachowało się kilkadziesiąt macew, prostokątnych płyt pionowych lub płyt zakończonych łukowo, pochodzących z XIX i początku XX w. W polu wydzielonego prostokąta znajduje się współczesny ohel, wykonany z cegły silikatowej." 

Bibliografia i archiwalia:

  • „Cmentarze polskie poza granicami kraju” , raport, oprac. B. Gutowski, Warszawa 2022 (maszynopis).
  • Lewkowska Anna, Lewkowski Jacek, Walczak Wojciech, „Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej. Województwo wileńskie na obszarze Republiki Białoruś”, Warszawa 2007.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski, Dawid Mendrek
rozwiń

Projekty powiązane

1
  • Katalog dokumentacji wykonanych prac inwentaryzacyjnych Zobacz