Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero (wnętrze), Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero, 1916-1918, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero
Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero (wnętrze), Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero, 1916-1918, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero
Rzeźba z kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-001806-P/150308

Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero

Identyfikator: POL-001806-P/150308

Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero

Nazwa Cicero, nawiązująca do rzymskiego filozofa, została wzięta od nowojorskiego miasta o tej samej nazwie. Stąd wywodziła się część mieszkańców. Pojawiła się w 1849 r. wraz z utworzeniem wspólnoty. Cicero stało się jednak miastem dopiero w 1857 r., przede wszystkim z powodu konieczności gromadzenia funduszy na wspólne cele.

Ponieważ Cicero znajdowało się u zbiegu linii kolejowych budowanych od połowy XIX w., miało podstawy do stabilnego rozwoju. Ten zapewniał ciągły napływ emigrantów. Pracę gwarantowały miejscowe kamieniołomy, warsztaty taboru kolejowego i lokalne zakłady, kiedy to w Cicero powstała jedna z fabryk: Western Electric, zatrudniająca ponad 20 000 osób. Wielu pracowników dojeżdżało do pracy z Chicago, a miasto liczyło wówczas niespełna 15 000 mieszkańców. Miejsca pracy i wolne tereny pod zabudowę przyciągały przybyszy. Działo się to szczególnie po roku 1910, kiedy w ciągu 10 lat liczba mieszkańców zwiększyła się do blisko 45 000, kolejne 20 000 przybyło zaś w następnej dekadzie. Nie wszyscy emigranci byli jednak pożądani. W Cicero w latach 20. znajdowała się główna kwatera gangu Al Capone, o czym do dzisiaj przypomina się w historii miasta.

W podchicagowskim, dość prężnie rozwijającym się miejskim ośrodku, nie mogło zabraknąć Polaków. Byli tam obecni już w latach 80. XIX w. Nawet jeżeli udawało im się tworzyć formę wspólnoty, to brakowało im ośrodka, wokół którego mogli się gromadzić. W Cicero istniała niemiecka parafia św. Dionizego, jednak znaczna część Polaków wolała przynależeć do polskiej. Wymagało to od nich w pierwszej kolejności dojeżdżania do odległej o ponad 15 km chicagowskiej parafii św. Wojciecha, a następnie do nieco bliżej położonej parafii św. Kazimierza.

W latach 90. XIX w. rozpoczęto starania o utworzenie własnej wspólnoty. Spotkanie założycielskie odbyło się 27 marca 1892 r. Uczestniczyły w nim 82 rodziny. Zakupiono działki pod kościół i jednocześnie podjęto starania o utworzenie parafii. Zgodę arcybiskupa chicagowskiego Patricka A. Feehana otrzymano w 1895 r. Proboszczem został ks. Kazimierz Słomiński. Pierwsza świątynia mieściła się w budynku udostępnionym przez jedną z rodzin. Na potrzeby parafii został on specjalnie przekształcony, by móc służyć równocześnie jako kościół, szkoła i mieszkanie proboszcza. Dla wszystkich musiało być oczywiste, że jest to jednak sytuacja przejściowa. Równolegle przystąpiono do budowy pierwszej drewnianej świątyni i szkoły. Również i ten skromny budynek nie mógł sprostać potrzebom dynamicznie rozwijającej się wspólnoty. W 1904 r. sprowadzono siostry św. Józefa, którym powierzono prowadzenie placówki edukacyjnej. W 1908 r. wzniesiono gmach konwentu. Murowany budynek, gdzie mieściły się kościół, plebania oraz szkoła ukończono zaś w 1905 r. W 1914 r. przystąpiono do przygotowań do budowy nowej świątyni. Zaczęto gromadzić fundusze i zakupiono nowe działki. Przedsięwzięcie rozpoczęto w 1916 r., a zakończono dwa lata później. Do parafii należało wówczas około 800 rodzin, co czyniło ją jedną z największych w archidiecezji. Przez kolejne 20 lat liczba ta uległa podwojeniu.

Najstarszy przekaz ikonografii kościoła związany jest z tragedią jaka dotknęła Chicago 24 lipca 1915 r. Zakłady Western Electric z Cicero organizowały dla swoich pracowników wycieczki statkiem. Niestety przeciążony statek wywrócił się w doku. Pomimo bliskości lądu utonęły 884 osoby – więcej niż podczas katastrofy Titanica. Wśród ofiar znajdowało się 29 parafian kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej. To właśnie podczas ich pogrzebu wykonane zostało zdjęcie wnętrza świątyni.

Projekt kościoła wykonała popularna w Chicago firma Worthmann & Steinbach. Studio przygotowało projekty wielu budynków sakralnych. W samym mieście były to m.in.: kościoły pw. św. Kazimierza, Matki Bożej Anielskiej, św. Barbary, czy św. Jacka. Świątynia nieco ustępuje najbardziej okazałym z grupy „Polish Cathedrals”, niemniej umiejętnie zastosowany efekt skali buduje wrażenie dominacji nad otoczeniem.

Kościół wzniesiono na rzucie krzyża z szerokim, trójnawowym korpusem i krótkim prezbiterium. Monumentalna fasada ma dwie, wysunięte wieże, pomiędzy którymi znajduje się kamienny portyk. Uwagę przyciągają potężne okna zarówno na głównej osi nawy, jak i transepcie. Wpisane są w nie rozety. Dzięki licznym, rozczłonkowanym szkarpom i uskokom całość ma dość dynamiczny charakter, skrzętnie maskujący bardzo ograniczone wykorzystanie kosztownego w realizacji detalu rzeźbiarskiego. Stonowane wnętrze, dzięki konsekwentnie zastosowanym ostrołukom oraz dominacji neogotyckiego wyposażenia, utrzymanego w jasnej tonacji, daje wrażenie spójności. O zasobności parafii może świadczyć wykonanie w marmurze z Carrary ołtarzy: głównego (1927 r.) i bocznych (1934 r.), a także balustrady. Część wyposażenie wymieniono po pożarze kościoła w styczniu 1934 r. Szczególnie wówczas ucierpiał boczny ołtarz św. Józefa. Obiekty te są przykładem dobrej klasy rzemieślniczej produkcji, wyróżniającej się na tle wielu seryjnych realizacji, zazwyczaj spotykanych w polskich świątyniach. Niestety twórca nie jest znany. Wiadomo natomiast, że ołtarz główny otrzymał specjalny przywilej (altare privilegiatum), a zatem jeżeli odprawiano przy nim mszę świętą w intencji konkretnego zmarłego, jego dusza była uwolniona z czyśćca. Z ołtarzami korespondują inne elementy wyposażenia wnętrza, takie jak stacje Drogi Krzyżowej, czy balustrada prezbiterium. W latach 40. w związku z przygotowaniami do złotego jubileuszu przeprowadzono renowację wnętrz kościoła. Dekoracje malarskie wykonane zostały wówczas przez Johna A. Mallina. Część z nich niestety nie zachowała się do dzisiaj.

Drugim dominującym elementem wnętrza są witraże wykonane w 1918 r., w popularnej wówczas stylistyce bawarskich artystów. Ich twórcą jest studio Hansa Muencha, projektanta niemieckiego pochodzenia, które było czynne w Chicago od co najmniej 1916 r. W bocznej kaplicy znajduje się kopia jasnogórskiego wizerunku. Obraz ten podarował prymas Stefan Wyszyński Alojzemu Wycisło, biskupowi pomocniczemu Chicago w latach 1960-1668 jako dar Episkopatu Polski z okazji 1000-lecia chrześcijaństwa i wyraz wdzięczności za pomoc Kościołowi w Polsce. Do ojczystej religijności odwołuje się również kopia wizerunku patronki polskich górali, Gaździny Podhala, czyli figury Matki Bożej Ludźmierskiej. Ze współczesnych obiektów związanych z kościołem warto zwrócić uwagę na figurę Chrystusa Króla Wszechświata wykonaną z brązu. Jej autorem jest profesor Czesław Dźwigaj z Krakowa. W 2003 r. została ona ufundowana przez polonijnych przedsiębiorców dla uczczenia nowego millenium chrześcijaństwa. Obecnie znajduje się przed fasadą świątyni.

Kalendarium

1892 - spotkanie założycielskie wspólnoty

1895 - erygowanie parafii Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero

1898 - budowa pierwszego, drewnianego kościoła

1905 - poświęcenie kamienia węgielnego pod nową świątynię

1908 - wzniesienie budynku konwentu dla sióstr zakonnych

1914 - przygotowanie planu nowego kościoła

1918 - instalacja witraży

1918 - konsekracja nowej świątyni

1934 - pożar we wnętrzu świątyni

1945 - ukończenie prac remontowanych związanych z jubileuszem parafii

1958 - oddanie budynku klasztornego

1960 - budowa przy parafii centrum młodzieży

Tekst pierwotnie opublikowany w książce wydanej przez Instytut Polonika 
Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Anna Sylwia Czyż, Jacek Gołębiowski, Bartłomiej Gutowski, Parafie i kościoły polskie w Chicago, Warszawa 2019, s. 215-222.

Czas powstania:

1916-1918

Twórcy:

Henry Worthmann (architekt; Niemcy, USA), John G. Steinbach (architekt; Austria, USA), studio A. Muench (wyroby ze szkła, witraże; Chicago, USA), John A. Mallin (malarz; Chicago), Czesław Dźwigaj (rzeźbiarz; Kraków)(podgląd)

Bibliografia i archiwalia:

  • Katarzyna Chrudzimska-Uhera, Anna Sylwia Czyż, Jacek Gołębiowski, Bartłomiej Gutowski, „Parafie i kościoły polskie w Chicago”, Warszawa 2019, 215-222.
  • Howe Jeffery, „Houses of Worship: An Identification Guide to the History and Styles of American religious Architecture”, Thunder Bay Press 2003.
  • Johnson Elizabeth, „Chicago Churches: A Photographic Essay”, Uppercase Books Inc. 1999.
  • Kantowicz Edward R., „The Archdiocese of Chicago. A Journey of Faith”, Booklink 2007.
  • Koenig Harry C., „A History of Parishes of the Archidiocese of Chicago”, Chicago 1980..
  • Kociołek Jacek, Filipowicz Stefan, „Kościoły w Chicago. Miejsca modlitw Polonii”, Warszawa-Chicago 2002..
  • Lane George A., „Chicago Churches and Synagogues: An Architectural Pilgrimage”, Loyola Press 1982..
  • McNamara Denis R., „Heavenly City. The Architectural Tradition of Catholic Chicago”, Chicago 2005..
  • Potaczała Genowefa, „Materiały do historii polskich parafii w Chicago”, mps. oprac. 2018.

Opracowanie:

Bartłomiej Gutowski
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero Galeria obiektu +2
Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero (wnętrze), Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero, 1916-1918, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero Galeria obiektu +2
Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero (wnętrze), Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero, 1916-1918, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone
Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero Fotografia przedstawiająca Kościół pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero Galeria obiektu +2
Rzeźba z kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej w Cicero, fot. Norbert Piwowarczyk, 2017, wszelkie prawa zastrzeżone

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz