Proboszczem kościoła pw. św. Jadwigi Śląskiej został w 1903 roku ks. prof. Jan Mueller, zastępca rektora polskiego seminarium w Orchard Lake. Pod koniec tego samego roku przystąpiono do budowy pierwszego budynku zaprojektowanego przez Josepha Kesslera. Pomieścić miał kościół i szkołę. W grudniu 1904 roku budowa była ukończona, a prowadzenie szkoły powierzono siostrom felicjankom. W 1905 roku doszło do nieporozumień między parafianami a proboszczem, co doprowadziło do odwołania ks. Jana Muellera i czasowego zamknięcia kościoła. Do sprawowania liturgii sprowadzono najpierw jezuitów, a następnie franciszkanów, którzy objęli parafię. W 1911 roku Harry J. Rill (ur. 1854) sporządził plany obecnego kościoła oraz konwentu dla sióstr zakonnych. Prace realizował Józef Nowakowski. Z braku środków ukończono jedynie dolny kościół. Bardziej nagląca była rozbudowa szkoły. Dopiero po jej zakończeniu przystąpiono ponownie do wznoszenia świątyni. Budowa zakończyła się w 1916 roku. Wyposażenie wnętrza zakupiono w Daprato Statuary Company, również wykonane w 1918 roku witraże pochodziły z tej wytwórni. Nie był to koniec inwestycji, w latach 1919–20 wzniesiono bowiem nowy budynek szkolny, rozbudowany w 1926 roku przez polskiego architekta Władysława Garszteckiego. Był to widomy znak powoli poprawiającej się sytuacji społecznej Polaków.

Chociaż historie poszczególnych parafii tworzą nazwiska prowadzących je księży, to nie powinniśmy zapominać o znaczącej roli sióstr zakonnych. To one w dużym stopniu odpowiadały za codzienne życie parafii i to one prowadziły i zajmowały się szkołami, były nauczycielkami i wychowawczyniami. Gdyby nie ich działalność, to pielęgnowanie narodowych tradycji, języka i związków z krajem wśród Polonii nie byłoby tak udane. Zakonnice nie tylko wychowywały, pomagały najsłabszym, m.in. prowadząc sierocińce, lecz także opiekowały się chorymi. To one wreszcie sprzątały w kościołach, gotowały na plebaniach. Pamiątkowe zdjęcia z 1978 roku z księgi jubileuszowej parafii św. Jadwigi Śląskiej pokazują, że w tym czasie pracowało w niej pięciu zakonników i prawie dwadzieścia sióstr. A parafia ta nie była pod tym względem wyjątkiem. W św. Jadwidze najpierw pracowały siostry felicjanki, ale wraz z jej rozwojem dotkliwy stawał się brak sióstr, tak przynajmniej oficjalnie tłumaczono konieczność zmiany na józefinki. Zdecydowano o tym w 1923 roku. Niestety, o codziennej działalności i rzeczywistej roli, jaką odgrywały józefinki w kościele, wciąż wiemy zbyt mało. Jeżeli w ogóle wspomina się o ich obecności w parafii czy też o ich osiągnięciach, to zazwyczaj zbiorowo, rzadko kiedy wymieniając konkretne siostry z imienia.

Felicjanki były jednym z tych kobiecych zakonów, które odegrały najistotniejszą rolę w życiu Polonii. Inne to m.in. bernardynki, nazaretanki, franciszkanki, zmartwychwstanki, józefinki czy siostry Notre Dame. Zgromadzenie zostało założone przez Angelę Marię Truszkowską (1825–1898) w połowie XIX wieku w Warszawie. W Królestwie Polskim zakon został skasowany w ramach popowstańczych restrykcji. Wiązało się to z jego zaangażowaniem w prace nad moralną i duchową odnową polskiego społeczeństwa. Siostry po różnych perturbacjach zgromadziły się ponownie w domu krakowskim. Zdecydowano wówczas, że ważną częścią działalności zakonu będzie praca misyjna wśród szybko powiększającej się polskiej emigracji za oceanem. Pierwsze felicjanki dotarły do USA do miejscowości Polonia (Wisconsin) w 1874 roku, dzięki zaangażowaniu przyszłego twórcy polskiego seminarium, ks. Józefa Dąbrowskiego. Nie były pierwszymi polskimi zakonnicami, już wcześniej do Stanów przyjeżdżały m.in. siostry Notre Dame. Ich historia jest o tyle interesująca, że kolejny raz pokazuje, iż na stosunki polsko-niemieckie w Ameryce nie można patrzeć, przenosząc w prosty sposób antagonizmy z Europy. Zakon ten bowiem założony był w Bawarii i służył głównie mniejszości niemieckiej. A znalazło się w nim miejsce także dla polskich zakonnic, które miały pełną możliwość przekazywania polskości, a nawet dbano, by uczyły się języka polskiego.

Felicjanki po przyjeździe do USA zorganizowały polską szkołę i pierwszy sierociniec. Podejmowały też pracę misyjną wśród społeczności indiańskich i afroamerykańskich. W roku 1877 utworzyły pierwszą prowincję zakonu w Ameryce. W 1882 roku siostry przeniosły się do Detroit, zakładając tam dom macierzysty. Pracowały również w wielu innych miejscach. To właśnie nauczanie w szkołach powstających przy parafiach stało się najważniejszą częścią ich charyzmatu w Ameryce. Do Stanów przyjeżdżały siostry z Polski, ale przede wszystkim do zakonu wstępowały dziewczyny z polskich rodzin osiadłych w Ameryce. Starając się zachować związek z krajem, przełożeni wysyłali niektóre siostry na studia do Krakowa. W Stanach największy dom zakonny znajduje się w miejscowości Livonia w Michigan, w czasach świetności zamieszkiwało go ponad 500 zakonnic, obecnie jest ich kilkadziesiąt.

Ponieważ szkoły powstawały przy niemal każdej parafii, odnieść możemy wrażenie, że dla emigrantów z Polski wykształcenie dzieci było jedną z kwestii priorytetowych. W pierwszych budynkach znajdowały się pomieszczenia na sprawowanie liturgii i nauczanie. Czyżby więc głównym celem było kształcenie dzieci, aby zdobywszy je, mogły mieć lepszy los, a jednocześnie pielęgnowały wyniesione z domu tradycje i nie zapominały o swoich korzeniach? To byłby zbyt uproszczony obraz. Rzeczywiście dzięki ciężkiej pracy sióstr tak – przynajmniej po części – się działo. Dla wielu rodzin priorytetem jednak było to, żeby dzieci poszły do pracy. Wysyłano je do szkoły przede wszystkim dlatego, że istniał taki obowiązek. Szkół amerykańskich raczej nie wybierano – problemem były kwestie organizacyjno- -językowe oraz religijne, szkolnictwo państwowe bowiem było zdominowane przez protestantów. Pamiętać też trzeba, że praca dzieci w Ameryce na przełomie wieków była normalnością. Szacuje się, że w samym przemyśle tekstylnym zatrudniano w 1904 roku ponad 50 tys. dzieci, z czego prawie połowa była poniżej 12. roku życia. Ogólny odsetek pracujących dzieci był wysoki, prawdopodobnie co piąte dziecko w tym czasie musiało pracować. Niewątpliwie wśród biednych polskich emigrantów ta liczba była wyższa. Dzieci rozpoczynały pracę zarobkową w wieku około 10 lat, a niekiedy nawet wcześniej. Niewiele z nich kończyło choćby szkołę pierwszego stopnia, przerywając edukację po kilku latach. O tym, jak relatywnie niewielkie znaczenie przywiązywano do edukacji, świadczy znikoma ilość szkół średnich, w których młodzież mogłaby kontynuować naukę. Nie dotyczyło to rzecz jasna wyłącznie polskiej emigracji. W 1900 roku Kościół katolicki w USA prowadził około 3,5 tys. szkół parafialnych i tylko około 100 średnich. Uczęszczało do nich ponad 1,7 mln uczniów, a zatrudniały ponad 40 tys. nauczycieli. W 1920 roku było to już 1,5 tys. szkół średnich i ponad 6,5 tys. parafialnych.

Kalendarium

1903 - erygowanie parafii

1904 - zakończenie budowy pierwszej świątyni

1906 - przejęcie przez felicjanki prowadzenia szkoły

1909 - wystawienie budynku plebanii

1911 - rozpoczęcie budowy nowej świątyni; rozpoczęcie budowy konwentu

1916 - zakończenie budowy nowej świątyni

1920 - zakończenie budowy nowej szkoły

1923 - przejęcie nauczania w szkole przez franciszkanki

1926 - rozbudowa szkoły

1939 - otwarcie liceum

1965 - zamknięcie liceum

Tekst pierwotnie opublikowany w książce wydanej przez Instytut Polonika
Anna Sylwia Czyż, Bartłomiej Gutowski, Paweł Sieradzki, Parafie i kościoły polskie w Michigan, Winsconsin i Massachusetts, Warszawa 2021, s. 125-137.