Zarys historyczny

W roku 1595 Mikulińce otrzymały prawa miejskie. Wówczas były we władaniu rodu Sieniawskich. Później właścicielami miejscowości stali się Zborowscy (do roku 1637), następnie Koniecpolscy, potem ponownie Sieniawscy i Lubomirscy. Najprawdopodobniej pierwszy kościół w Mikulińcach zbudowany został albo równolegle do fundacji albo niedługo po otrzymaniu przez jednostkę administracyjną praw miejskich, ale w źródłach wzmianki mogące wskazywać na istnienie drewnianego obiektu sakralnego (pw. św. Jana Chrzciciela) oscylują wokół roku 1615. Najprawdopodobniej też kościół został zniszczony dosłownie kilka lat później podczas najazdu turecko-tatarskiego. Kiedy właścicielką Mikulińców została Ludwika Potocka (z Mniszchów), postanowiła ufundować budowę nowego obiektu sakralnego we współczesnym dla epoki stylu. Niektóre źródła podają, że równolegle w miejscowości stała wówczas kaplica, inne wskazują na odbudowany drewniany kościół, którym mieli zaopiekować się bracia zakonni, prowadząc tam posługę duszpasterską i kontynuując działalność parafii pw. św. Jana Chrzciciela niezależnie od istnienia kościoła pw. św. Trójcy.

Nowy obiekt został więc wybudowany w nowym miejscu. Konsekrował go arcybiskup lwowski Wacław Hieronim Sierakowski w roku 1779. Zapewne też w latach siedemdziesiątych XVIII w. wykonano rzeźby kamienne zdobiące fasadę kościoła oraz jednolite stylowo snycerskie wyposażenie świątyni.

W roku 1785 klasztor doznał kasaty. Po tym czasie budynek był wykorzystywany jako dom dla ubogich. Z najważniejszych wydarzeń należy odnotować feralną burzę, która zniszczyła obiekt w roku 1799, a następnie pożar z roku 1859, który uszkodził świątynię. Po II wojnie światowej kościół ulegał stopniowemu niszczeniu. Na szczęście część wyposażenia (szczególnie rzeźb ołtarzowych) została przejęta przez Lwowską Galerię Obrazów. W roku 1989 kościół został przywrócony katolikom, a po upadku ZSRR odrestaurowany według projektu Zenowija Łagusza.

Architektura

Kompleks położony jest pośród zacisznej wsi, na placyku w lekkim spadku teren. Prezbiterium zostało zwrócone w kierunku północnym. Obiekt z trzech stron otoczony rzadką, niską zabudową, z jednej strony przestrzennymi polami. Poza XX wieczną architekturą budynków oraz liniami niskiego napięcia, sielski klimat wsi mógłby momentami zadziałać niczym wehikuł czasu. Innymi słowy obiekty nie zostały gęsto obudowane tkanką współczesności. Od strony architektonicznej mamy do czynienia z barokiem. Badacze zwracają uwagę na podobieństwa kościoła do innych znanych obiektów. Wśród najważniejszych najczęściej wymienia się Katedrę Świętej Trójcy w Dreźnie, katedrę św. Jura we Lwowie, kościół S. Giorgio Modica nieopodal Ragusy na Sycylii oraz kościół św. Rocha w Paryżu.

Obiekt wzniesiony został z kamienia łamanego, który szczególnie widoczny jest w partii fundamentów i w dolnej partii murów. Poza tym składa się z drobnej cegły barokowej. W całości otynkowany, trójnawowy, w układzie bazylikowym. Nawa główna jest czteroprzęsłowa. Fasada obiektu jest szersza od głównego korpusu. Rozbudowano ją do formy przestrzennego masywu. We wnętrzu znajduje się murowany chór muzyczny wbudowany w absydę południową. Pomieszczenia obok kruchty mają formę jednoarkadowej trybuny, ujętej w podwójne pilastry w stylu toskańskim. Oprócz ołtarza głównego, obecnie zachowanego w dość okrojonej formie, w bocznych nawach znajdują się ołtarze Pana Jezusa, a po drugiej stronie Matki Boskiej. Ogólny stan zachowania obiektu jest wskazywany jako poprawny.

Do najważniejszych elementów powiązanych z wystrojem, wyposażeniem i otoczeniem kościoła należą także:

· Całkiem dobrze zachowana ambona,

· Rzeźby św. Piotra i Pawła znajdujące się na attyce fasady,

· Rzeźby św. Jana i św. Łukasza znajdujące się na fasadzie,

· Rzeźby św. Marka i św. Mateusza znajdujące się na fasadzie,

· Rzeźba św. Joachima,

· Rzeźba Matki Boskiej,

· Płaskorzeźba „Trójca Święta”,

· Rzeźby aniołów znajdujące się na ołtarzach głównym i ołtarzu Pana Jezusa,

· Resztki nagrobków na cmentarzu przykościelnym,

· Dzwonnica.