Spacerując wzdłuż rzeki Izary w Monachium, warto nieco się oddalić od nabrzeża, aby zatrzymać się przy monumentalnym gmachu Maximilianeum, wzniesionym w latach 1857-1874. Zlecony przez króla Bawarii Maksymiliana II (1811-1864), pierwotnie miał służyć jako siedziba fundacji wspierającej kształcenie uzdolnionych studentek i studentów na przyszłych urzędników państwowych. Dziś gmach jest przede wszystkim znany jako siedziba Landtagu Bawarii, użytkowana przez rząd od 1949 r. Na fasadzie budynku, w górnej części ryzalitu, można podziwiać mozaiki przedstawiające sceny z historii Bawarii. Na jednej z nich upamiętniono zwycięstwo polskiego króla Jana III Sobieskiego w bitwie pod Wiedniem.

Historia planów i budowy gmachu

Na początku swojego panowania Maksymilian II chciał zrewolucjonizować architekturę Monachium, tworząc bulwar łączący miasto z rzeką Izarą, biegnący od Nowej Rezydencji do nabrzeża. Budowę rozpoczęto w 1853 r., a pięć lat później ulica otrzymała nazwę Maximilianstraße. Aby nadać tej przestrzeni spójny charakter, ogłoszono konkurs na projekt Maximilianeum oraz fasad budynków wzdłuż ulicy. Projekt miały stanowić urzeczywistnienie stylu Maksymiliana II, łącząc elementy historyczne z rozwiązaniami neogotyckimi. 

W 1854 r. nagrodę w konkursie przyznano niemieckiemu architektowi Wilhelmowi Stierowi (1799-1856), jednak z uwagi na wysoki koszt król zaniechał realizacji  zwycięskiego projektu i zatrudnił do budowy architekta Friedrichowi Bürkleinowi (1813-1872), którego wcześniejsze prace na rzecz „upiększania” miasta bardzo sobie cenił.

Budowa gmachu Maximilianeum rozpoczęła się w 1857 r. i trwała 17 lat. Na opóźnienia w pracach wpłynęły różne czynniki, w tym: podmywanie brzegów Izary, zmiana koncepcji przez Maksymiliana II na krótko przed jego śmiercią w 1864 r., śmierć królewskiego architekta w 1872 r. oraz konieczność wyłonienia jego następcy, którym został Gottfried Semper.

Program ikonograficzny mozaik na fasadzie zachodniej 

Budynek składa się z centralnej części, zbudowanej na łukach, oraz bocznych skrzydeł zaplanowanych na prostokątnym rzucie. Fasadę zachodnią, pozbawioną skrzydeł, urozmaicają trzy ryzality. Z oddali dostrzec można rzeźby przedstawiające „dobroczyńców, wynalazców, mędrców, literatów i generałów”, które zapowiadają ikonograficzny program mozaik placówki edukacyjnej, mający na celu przybliżenie widzom historii Bawarii.

Wśród dziewięciu mozaik znajdują się sceny ilustrujące: pobożność i dobroczynność bawarskiej dynastii, rozwój sztuki i nauki w regionie, osiągnięcia mężów stanu oraz sukcesy w kampaniach wojennych. Najważniejsza z nich z perspektywy związków z Polską to mozaika umieszczona w centralnym polu łukowym ryzalitu fasady zachodniej, przedstawiająca wyzwolenie Wiednia od Turków w 1683 r. pod wodzą przyszłego elektora Bawarii Maksymiliana I Emanuela Wittelsbacha, księcia Karola Lotaryńskiego i króla Polski Jana III Sobieskiego. Mozaika, należąca do kategorii przedstawień militarnych, została zrealizowana w 1902 r. na podstawie fresku, do którego olejny szkic kompozycyjny wykonał w 1858 r. niemiecki malarz specjalizujący się w przedstawieniach historycznych i batalistycznych, Feodor Dietz (1813-1870).

Opis mozaiki z przedstawieniem wyzwolenie Wiednia od Turków w 1683 r.

Jan III Sobieski został przedstawiony w centrum kompozycji na koniu, w charakterystycznym futrzanym kołpaku z czaplim piórem, noszonym w Polsce od XV do XIX wieku. Obok niego, na białym koniu, w błękitnym mundurze, pędzi Maksymilian I Emmanuel Wittelsbach. Bawarski książę wskazuje ręką kierunek ataku. Scena ta nie tylko podkreśla męstwo przyszłego elektora, ale także ukazuje przyjaźń między oboma wodzami, która narodziła się podczas walk pod Wiedniem. Po obu bokach mozaiki znajdują się dwie mozaiki, przedstawiające wojenne trofea.