Werki to niegdysiejsze dobra biskupów wileńskich, w których obok zabudowy folwarcznej funkcjonowała rezydencja w typie villa rustica (willa wiejska). Dziś to malownicze, dalekie przedmieście Wilna.

Dobra werkowskie zostały nadane w 1387 r. przez Władysława Jagiełłę biskupom wileńskim, jako ich uposażenie. Od samego początku były one postrzegane jako zaplecze gospodarcze, przy którym stanął drewniany dwór służący jako miejsce wypoczynku. Funkcję taką pełnił szczególnie w czasach biskupa Eustachego Wołłowicza, który przekształcił go w ekskluzywną willę wiejską posadowioną na wyniosłym brzegu Wilii, a także Konstantego Kazimierza Brzostowskiego, który przed 1700 r. wystawił w Werkach niewielki murowany pałac na kształt kasztelu.

W 1779 r. biskup Ignacy Massalski za zgodą sejmu przejął Werki na własność oddając w zamian biskupstwu wileńskiemu dobra rodzinne Czerwony Dwór pod Niemenczynem. W Werkach biskup planował urządzić ordynację dla księcia Karola Józefa de Linge (1759-1792), męża bratanicy Heleny Apolonii (1763-1815). Jako człowiek doskonale wykształcony i bogaty chciał nie tylko dorównać najlepszym członkom ówczesnej elity polityczno-społecznej, ale też uposażyć rodzinę na stałe zapewniając jej miejsce na poczesnym miejscu w Rzeczpospolitej.

Przystępując do inwestycji Ignacy Massalski zdecydował się wznieść rezydencję na wyniosłym wzgórzu z dalekim widokiem na rzekę i na miasto w zalesionej przestrzeni. Budowę rozpoczął Marcin Knackfus (1740-1821), ale w 1780 r. przejął ją Wawrzyniec Gucewicz (1753-1798) mocno krytykując poczynania swojego poprzednika i nauczyciela. Był to czas, kiedy niespełna 27-letni architekt powrócił ze studiów w Paryżu, zapatrzony na tamtejsze rozwiązania.

Do 1794 r. Wawrzyniec Gucewicz zrealizował całość pełnego rozmachu zespołu, który składał się z pałacu i dwóch wolnostojących oficyn oraz z wielu budynków gospodarczych (stajnie i wozownie, młyn dolny, budynek wodociągu, dom administracji oraz domy dla służby). Budowle o stonowanych, surowych formach klasycystycznych wraz ze swobodną kompozycją parkową tworzyły zespół o wysokiej randze artystycznej. Otaczający budowle park łączył się też z dróżkami Kalwarii Wileńskiej, założonej w 1662 r. przez biskupa Jerzego Białłozora.

Najbardziej reprezentacyjny był oczywiście sam dwupiętrowy pałac z wysuniętym pośrodku ryzalitem i sześciokolumnowym jońskim portykiem z tympanonem i dwoma bocznymi. Część centralna pałacu od strony ogrodu była zwieńczona kopułą. Tu właśnie znajdowała się wielka sala balowa, używana także do przedstawień teatralnych. Pałac ozdobiony był rzeźbami przedstawiającymi m.in. prace wiejskie. W tympanonie głównym ukazany został wzór cnót obywatelskich, rzymski senator Cyncynat orzący rolę wołami. Jest to tyle charakterystyczne, że biskup Ignacy Massalski był postacią kontrowersyjną i niejednoznaczną. Związany z Komisją Edukacji Narodowej, targowiczanin, oskarżony o zdradę został powieszony na Rynku Starego Miasta w Warszawie podczas insurekcji kościuszkowskiej. Jego ród i poplecznicy zostali wówczas zepchnięci w polityczny niebyt, co także wiązało się z upadkiem siedziby w Werkach. Zresztą już w 1788 r. męża porzuciła Helena Apolonia de Linge, wiążąc się z Wincentym Potockim (1749-1825).

W 1840 r. rezydencję kupił ją Ludwik Sayn-Wittgenstein (1799-1866). Z jego polecenia szwajcarski architekt Bernard Simon w 1845 r. zburzył pałac, a z otrzymanego w ten sposób materiału rozbudował oficynę wschodnią dodając jedną salę i wieżę, oraz żeliwną oranżerię. Budynek ten stał się właściwym pałacem Wittgensteinów.