Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)” [1912, olej, płótno, 116,5 x 142,5 cm, sygn. p.d.: S. Žukovskij 1912 (zapis cyrlicą w jęz. ros.), Muzeum Sztuki w Charkowie, Ż-ru 330, Charków, Ukraina], fot. Stanisław Żukowski, 1912, domena publiczna
Źródło: Muzeum Sztuki w Charkowie
Fotografia przedstawiająca Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)”
„Rzeka”, 1904, olej, płótno, 62 x 80 cm, sygn. l. d.: S. Żukowskij 1904, (cyrylica), Narodowe Muzeum Sztuk w Odess ie, nr inw. Ż - 500, Odessa, Ukraina., fot. Stanisław Żukowski, 1904, domena publiczna
Źródło: Narodowe Muzeum Sztuk w Odessie
Fotografia przedstawiająca Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)”
 Prześlij dodatkowe informacje
Identyfikator: POL-002325-P/165831

Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)”

Identyfikator: POL-002325-P/165831

Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)”

Pejzaż „Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda) ”[1912, olej, płótno, 116,5 x 142,5 cm, sygn. p.d.: S. Žukovskij 1912 (zapis cyrlicą w jęz. ros.), Muzeum Sztuki w Charkowie, Ż-ru 330, Charków, Ukraina]
Impresjonistyczne doświadczenie Stanisława Żukowskiego pozwoliło mu w 1912 r. na stworzenie jednego z najlepszych dzieł w tym nurcie, zatytułowanego „Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)”. Obraz powstał w wyniku niestrudzonej pracy malarza w plenerze. Właśnie to doświadczenie doprowadziło go do głębokiego zrozumienia roli światła w tworzeniu naprawdę widzialnego obrazu świata i dokładnego przestudiowania jego znaczenia w przyrodzie. Nierozerwalna optyczna jedność światła i koloru, przenoszenie na płótno kontrastów kolorystycznych i refleksów barwnych występujących w naturze, stała się jednocześnie podstawową zasadą kolorytu.
Żukowski zachował pewien dystans do bezpośredniej percepcji i prostej reprodukcji w malarstwie świetlnej transformacji kolorów w przyrodzie. Planował kolorystyczny schemat płótna, unikał nadmiernej fragmentacji i pstrokatości refleksów, dążył do tworzenia przemyślanych i wyważonych podstawowych mas kolorystycznych. Nowością w omawianym pejzażu jest koncepcja harmonii kolorystycznej. Płótno przedstawia skraj lasu nad brzegiem jeziora w słoneczny dzień. Dobór kolorów należy uznać za przemyślany i rozsądnie ograniczony. W kolorystyce obrazu dominuje kilka celowo dobranych zestawów barw. Błękit wody i nieba, ochrowo-brązowe ciepło brzegów i złoto liści są wyraźnie widoczne, bliskie czystego oraz swobodnego koloru.
Zestawienie ciepłych i zimnych barw oraz odcieni staje się przewodnią ideą kolorystyki obrazu. We wszystkich płaszczyznach przeplatają się ze sobą kolory ciepłe i zimne. W zimną, jasnoniebieską barwę wody w refleksach i odbiciach wplątane są krótkimi i energicznymi pociągnięciami pędzla ciepłe, brązowe, żółte i czerwono-brązowe barwy. Natomiast intensywne błękitne niebo jest ocieplone białymi chmurami, z jasnymi odcieniami koloru złocistego i ochrowego. W części nieba występuje cała gama chmur o odcieniach jasnofioletowych i fioletowych.
Pod oliwkowo-brązową warstwą farby brzegu prześwituje p odmalowanie w kolorze ochry. Cienie z grupy drzew na brzegu nie mają zimnych odcieni, są ciepłe oraz nasycone ciemnobrązowymi tonami i tylko pod niebieskimi i zielonymi jodłami mają zmiękczoną oliwkową barwę. Liście drzew nasycone są złotymi, żółtymi i ochrowymi kolorami z jesiennej palety. Kawałek wybrzeża w tle, z pasami jasnożółtej i jasnoróżowej roślinności, kolorystycznie podtrzymuje pierwszy plan obrazu. U Żukowskiego kolory mogą układać się w niemal wzorzystą siatkę, w której na intensywnym błękicie wody pojawiają się czerwone, pomarańczowe i brązowe plamy. Artysta swobodnie przekształca przyrodę: powiększa liście, tworząc niemal mozaikowe układy plam w stawie, albo przeciwnie, tworzy gęste połączenie w żółtą masę.
Swobodna twórcza transformacja prawdziwego obrazu przyrody, stopień przetworzenia kolorów jest taki, że można twierdzić, iż Żukowski stworzył logicznie uporządkowaną strukturę kolorystyczną pejzaży. Krytyk W. Łobanow, analizując twórczość artysty, wyciągnął wniosek, który trafnie ocenił nowatorstwo jego prac w tym okresie:
„W swoich najlepszych dziełach [...] śmiało i zdecydowanie wykorzystywał wszystkie barwy, eteryczne światło powietrzne i przestrzenne odkrycia nowego malarstwa europejskiego. Pejzaże Żukowskiego zawsze były ostro uchwycone, wszechstronnie przemyślane i pięknie kompozycyjnie zbudowane. Wysokie walory malarskie jego obrazów zadecydowały o ich sukcesie na wystawach i zapewniły im długie życie w sztuce” [tłum. z j. ros.].
Żukowski utrwalił te innowacyjne osiągnięcia w całej serii pejzaży z motywami jezior i rzek. Za perłę w kolekcji jego prac należy uznać obraz „Rzeka” (1904) z Muzeum Sztuki w Odessie.
Bardzo ważnym dla artysty był pierwszy kontakt z przyrodą i jej obserwacja. Była to dla niego najważniejsza część twórczego procesu. Potwierdzają to wspomnienia J. Sawickiego:
„Kiedy był w plenerze nie mówił (S. Żukowski - I.S.), cały czas uważnie obserwował to, co widział przed sobą”.
Żukowski opracował własną strukturę kolorystyczną dla każdej pory roku i warunków pogodowych.
Pejzaż „Rzeka” przedstawia słotny i deszczowy dzień, łączy kolory niebieski, zielony i szary. Neutralna szarość nieba skorelowana jest ze strefą zieleni drugiego planu i równoległym do niego szaroniebieskim kolorytem wody. Te trzy kolory tworzą jeden masyw zimnych barw. Z kolei szarość i błękit są obecne we wszystkich strefach kolorystycznych, tworząc efekt relacji między nimi. Taki sposób rozłożenia tonacji sprawia, że malownicza powierzchnia obrazu staje się żywa i różnorodna. Ekspresyjność wydobywa się z porównania różnych właściwości każdego koloru - niebieskiego, ciemnoniebieskiego oraz całej gamy zieleni. Są to otwarte barwy lokalne, zapisane różnymi głębiami tonów i nakrapianą szarością (miejscami zbliżoną do bieli). Mocna i wyrazista sylwetka liści jest narysowana w ciemniejszym, stonowanym i złożonym kolorze, łączącym wiele ciepłych i zimnych odmian zieleni w kolorze oliwkowym, niebieskozielonym, szaroniebieskim. Warstwa farby została nałożona dynamicznie w złożonym rytmie pociągnięć, który oddaje ruch powietrza, odczucie podmuchów wiatru w koronach drzew, rytm płynących chmur, wody i płynących cieni przeplatanych rzadkimi rozbłyskami słonecznymi i refleksami. Kolorystyka zbudowana jest jako współbrzmienie bliskich sobie zimnych barw. Ze względu na podobieństwo tych trzech kolorów leżących obok siebie na kole chromatycznym, nie pojawia się między nimi kontrast. Żukowski w kolejnych pracach aktywnie wykorzystał tę metodę kolorystycznej konstrukcji obrazu w kompozycjach pejzażowych z motywami wodnymi. 

Osoby powiązane:

Czas powstania:

1912

Twórcy:

Stanisław Żukowski (malarz; Polska, Rosja)

Bibliografia i archiwalia:

  • V. Lobanov, „Pejzažisty Sojuza Russkih Hudožnikov”, „Iskusstvo” 1966, nr 9, s. 60-61.
  • Û.Û. Savickij, „Vospominaniâ ”, [ w:] M.I. Gorelov, s. 220.

Słowa kluczowe:

Publikacja:

10.11.2024

Ostatnia aktualizacja:

10.11.2024

Opracowanie:

Iryna Syzonenko
rozwiń
Fotografia przedstawiająca Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)” Fotografia przedstawiająca Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)” Galeria obiektu +1
Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)” [1912, olej, płótno, 116,5 x 142,5 cm, sygn. p.d.: S. Žukovskij 1912 (zapis cyrlicą w jęz. ros.), Muzeum Sztuki w Charkowie, Ż-ru 330, Charków, Ukraina], fot. Stanisław Żukowski, 1912, domena publiczna
Fotografia przedstawiająca Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)” Fotografia przedstawiająca Pejzaż „ Jezioro w lesie. Złota jesień (Granatowa woda)” Galeria obiektu +1
„Rzeka”, 1904, olej, płótno, 62 x 80 cm, sygn. l. d.: S. Żukowskij 1904, (cyrylica), Narodowe Muzeum Sztuk w Odess ie, nr inw. Ż - 500, Odessa, Ukraina., fot. Stanisław Żukowski, 1904, domena publiczna

Projekty powiązane

1
  • Katalog poloników Zobacz