Jan Żak - polski rzeźbiarz z Brazylii

Już w dzieciństwie wyróżniał się wyjątkowymi zdolnościami artystycznymi, a jego talent pozwolił mu z Ameryki Południowej wyjechać na studia do Europy. Jan Żak, bo o nim mowa, to pochodzący z Polski rzeźbiarz, którego dzieła na trwałe zapisały się w kulturze i sztuce Brazylii. W tym artykule dowiesz się więcej na temat jego życiorysu oraz twórczości. 

Jan Żak (1884-1961), znany też pod nazwiskiem João Zaco Paraná, był znakomitym rzeźbiarzem oraz profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Rio de Janeiro. Urodził się w Brzeżanach, które dziś leżą na terenie Ukrainy. W wieku 12 lat wyjechał z rodzicami do Brazylii i to właśnie tam możemy podziwiać jego dzieła do dziś.

Można powiedzieć, że artysta wkroczył w fascynujący świat sztuki już jako dziecko - tworzył wówczas m.in. gliniane figurki. Od ojca nauczył się stolarstwa - wówczas zaczął rzeźbić również drewniane sprzęty oraz postaci świętych, które wskazywały na wielki talent przyszłego rzeźbiarza.

Jan Żak kształcił się w Akademii Sztuk Pięknych i Przemysłu w Paranie (Escola de Belas Artes e Indústrias do Paraná) oraz wspomnianej już Akademii Sztuk Pięknych w Rio de Janeiro (Escola Nacional de Belas Artes do Rio de Janeiro). Kiedy miał 19 lat, otrzymał stypendium od rządu i wyjechał do Belgii, gdzie studiował w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Brukseli (Academia Real de Belas Artes em Bruxelas). W 1923 r. przyjechał z powrotem do Brazylii i zamieszkał w Rio de Janeiro. Dziś uważa się go za jednego z reprezentantów ruchu odnowy artystycznej lat 20. XX w.

Artysta pozostawił po sobie wiele znaczących dzieł. Warto tu powiedzieć choćby o Pomniku Siewcy w Kurytybie. Prezentuje ona chłopa, który bez butów chodzi po polu, rozsiewając ziarna. Całość stanowi wyjątkowy hołd dla pochodzących z Polski osadników, którzy zamieszkali w Brazylii i przyczynili się do rozwoju tego państwa w Ameryce Południowej. Całość powstała w 1925 r., z okazji setnej rocznicy niepodległości kraju.

Jan Żak stworzył w 1907 r. również rzeźbę „Macierzyństwo”, która znalazła się w  Ogrodzie Botanicznym w Kurytybie, z okazji trzysetnej rocznicy powstania brazylijskiego miasta. Widać w niej swoisty dialog z fotografią, która stanowiła dla niego – zwłaszcza na początkowym etapie twórczości - źródło wielkiej inspiracji. W innych jego dziełach widać także zainteresowanie zwykłymi ludźmi z Ameryki Południowej – stworzył mnóstwo ich rzeźb oraz popiersi.